Rachman: Η Δύση κινδυνεύει να χάσει τον έλεγχο του κόσμου

Οι άνθρωποι που είναι υπεύθυνοι για την προετοιμασία της ενημέρωσης του Προέδρου Μπάρακ Ομπάμα για την εθνική ασφάλεια, πρέπει να δυσκολεύονται πολύ να ξεχωρίσουν ποιο θέμα να θέσουν πρώτο. Την ρωσική επίθεση στην Ουκρανία ή την προώθηση του Ισλαμικού Κράτους του Ιράκ και του Λεβάντε (Isis) στο Ιράκ και την Συρία; Και ποια θέματα θα πρέπει να ακολουθήσουν; Η βίαιη αναρχία στην Λιβύη, η επικίνδυνη στασιμότητα στο Αφγανιστάν, η επικείμενη πολιτική κρίση στο Χονγκ Κονγκ ή η αναμέτρηση των κινεζικών και αμερικανικών αεροσκαφών κοντά στα νησιά Χαϊνάν;

Ο Αμερικανός πρόεδρος θα έχει κάθε λόγο να ρωτήσει, γιατί ξέσπασαν όλες αυτές οι κρίσεις ταυτόχρονα. Οι επικριτές του έχουν έτοιμη την απάντηση. Ισχυρίζονται ότι η κυβέρνηση Ομπάμα έχει αποδειχθεί αδύναμη και αναποφάσιστη. Ως εκ τούτου, οι αντίπαλοι της Αμερικής δοκιμάζουν τα όριά της και η τάξη πραγμάτων της οποίας ηγείτο η Αμερική, τίθεται υπό αμφισβήτηση σε Ευρώπη, Μέση Ανατολή και Ασία.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ΗΠΑ αποστρέφονται τους πολέμους, μετά τις συρράξεις στο Ιράκ και το Αφγανιστάν. Ωστόσο, ο πολλαπλασιασμός των γεωστρατηγικών κρίσεων ανά τον πλανήτη, δεν αφορά μόνο τον κ. Ομπάμα και τις ΗΠΑ.

Στην πραγματικότητα, η εμμονή με το τι κάνουν οι Αμερικανοί, επιβεβαιώνει το ουσιώδες πρόβλημα. Οι σύμμαχοι έχουν εξαρτηθεί υπερβολικά από τις ΗΠΑ για την εγγύηση της ασφάλειάς τους. Γι' αυτό η μεγαλύτερη αδυναμία στο παγκόσμιο σύστημα ασφαλείας δεν είναι η έλλειψη αποφασιστικότητας στην Ουάσιγκτον, αλλά η, γνωστή πλέον, αδυναμία των περιφερειακών συμμάχων της Αμερικής. Η σύνοδος του ΝΑΤΟ στην Ουαλία αυτή την εβδομάδα αποτελεί μια μεγάλη ευκαιρία για να αρχίσουν οι πλέον σημαντικοί σύμμαχοι της Αμερικής να μοιράζονται περισσότερο το βάρος. Αν αποτύχουν, η αδυναμία της Αμερικής να αστυνομεύσει τον κόσμο μόνη θα γίνεται όλο και πιο προφανής και οι ποικίλες κρίσεις διεθνούς ασφαλείας θα επιδεινώνονται.

Τα μοτίβα των δαπανών του ΝΑΤΟ καθρεφτίζουν την αυξανόμενη εξάρτηση της Ευρώπης από της ΗΠΑ. Στο κορύφωμα του ψυχρού πολέμου, η Αμερική καταλάμβανε σχεδόν τις μισές στρατιωτικές δαπάνες της συμμαχία και στα υπόλοιπα μέλη του ΝΑΤΟ αντιστοιχούσε το υπόλοιπο 50%.

Σήμερα, όμως, οι ΗΠΑ καταλαμβάνουν το 75% των δαπανών του ΝΑΤΟ. Πέρσι, από τα 28 μέλη του συμφώνου, μόνο οι ΗΠΑ, Βρετανία, Ελλάδα και Εσθονία πέτυχαν τον στόχο δαπανών τουλάχιστον στο 2% του ΑΕΠ. Ακόμη και η Βρετανία πιθανόν να πέσει σύντομα κάτω από το 2% του ΑΕΠ στις αμυντικές δαπάνες και ο βρετανικός στρατός θα συρρικνωθεί στους περίπου 80.000, που είναι το μικρότερο μέγεθος από τα χρόνια μετά τους ναπολεόντειους πολέμους.

Αλλά και στους μη στρατιωτικούς τομείς ασφαλείας, οι Ευρωπαίοι έχουν μείνει πολύ πίσω. Οι ΗΠΑ επέβαλαν τις κυρώσεις στην Ρωσία πολύ ταχύτερα και τα μέτρα τους ήταν πολύ πιο σκληρά, μολονότι ο ακήρυχτος πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία συνιστά πιο άμεση απειλή για την Ευρώπη.

Η ίδια υπερβολική εξάρτηση από τις ΗΠΑ είναι προφανής στην Μέση Ανατολή. Η άνοδος του Isis συνιστά τεράστια απειλή στον, όλο μικρότερο, αριθμό των σταθερών καθεστώτων που υπάρχουν στην περιοχή και κυρίως στην Σαουδική Αραβία και τα κράτη του αραβικού κόλπου.

Στα τελευταία χρόνια αυτές οι χώρες έχουν κάνει γενναιόδωρες δαπάνες στις επίγειες και αεροπορικές δυνάμεις τους. Κι όμως, ήταν οι ΗΠΑ που εκλήθησαν να διεξάγουν τους βομβαρδισμούς εναντίον του Isis, ενώ οι χώρες του Συμβουλίου Συνεργασίας Αραβικού Κόλπου κρατούσαν τα 600 μαχητικά αεροσκάφη τους προσγειωμένα και γκρίνιαζαν για την αμερικανική αδυναμία.

Το ίδιο μοτίβο εμφανίζεται στην Ασία, όπου οι σύμμαχοι όπως η Ιαπωνία και οι Φιλιππίνες πιέζουν τις ΗΠΑ να αυξήσουν τις στρατιωτικές δεσμεύσεις τους στην περιοχή, για να απαντήσουν στην κλιμακούμενη επιθετικότητα της Κίνας. Και μάλιστα, ενώ ζητούν την αμερικανική βοήθεια, οι σύμμαχοι της Αμερικής στην ανατολική Ασία, αδυνατούν να παρουσιάσουν ένα κοινό μέτωπο και να αντισταθούν στις αξιώσεις της Κίνας στα χωρικά ύδατα.

Το μεγάλο πλήθος των συμμαχικών αδυναμιών είναι επικίνδυνο, επειδή ακριβώς η Αμερική πράγματι δεν είναι τόσο πρόθυμη να «επωμιστεί κάθε βάρος», όπως είχε πει ο Πρόεδρος Τζ.Φ.Κένεντι, για να κρατήσει την διεθνή τάξη. Οι πόλεμοι στο Ιράκ και το Αφγανιστάν άφησαν τα σημάδια τους. Το ίδιο και η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008.

Η απροθυμία του κ. Ομπάμα να αναπτύξει στρατιωτικές δυνάμεις δεν είναι εκκεντρικότητα ή προσωπική ανοησία. Είναι μια ακριβής αποτύπωση των διαθέσεων των Αμερικανών πολιτών, όπου οι δημοσκοπήσεις δείχνουν τα υψηλότερα επίπεδα απομονωτισμού σε 50 χρόνια και πλέον.

Οι διαθέσεις αυτές θα μπορούσαν να αλλάξουν, ως αντίδραση στην ρωσική επιθετικότητα και το χάος στην Μέση Ανατολή. Ωστόσο, κι αν γίνει έτσι, οι εποχές που οι ΗΠΑ μπορούσαν να παίζουν τον σούπερ-αστυνόμο του πλανήτη, με σχετικά μικρή βοήθεια, τελειώνουν.

Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι φέτος η Κίνα θα γίνει πιθανότατα η μεγαλύτερη οικονομία στον πλανήτη, βάση αγοραστικής δυνατότητας. Ο αμερικανικός αμυντικός προϋπολογισμός μειώνεται καθώς οι ΗΠΑ αγωνίζονται να διαχειριστούν το εθνικό τους χρέος. Η σταδιακή σχετική αποκλιμάκωση των ΗΠΑ γίνεται πολύ χειρότερο πρόβλημα εξαιτίας της αδυναμίας των στενότερων συμμάχων της Αμερικής στην ΕΕ να αντιμετωπίσουν τις σοβαρές οικονομικές κρίσεις, που διαβρώνουν την δυνατότητά τους να ασκήσουν εξουσία.

Συνολικά, η δύση πλέον καταλαμβάνει ένα μερίδιο στην διεθνή οικονομία που διαρκώς συρρικνώνεται –καθώς νέες πηγές εξουσίας και πλούτου αναδεικνύονται στην Ασία. Οπότε ένας κόσμος υπό την κυριαρχία της δύσης κινδυνεύει να δείχνει όλο περισσότερο αναχρονιστικός –και αυτό ακριβώς το σκεπτικό «δοκιμάζουν» ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, το Isis και ο κινεζικός στρατός.

Η θεωρία της αποδυνάμωσης της δυτικής εξουσίας απειλεί τώρα να γίνει αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Ο μόνος τρόπος για να το σταματήσουν αυτό οι Βορειοαμερικανοί και οι Ευρωπαίοι, είναι να συνεργαστούν με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα και σκοπό για να καταπολεμήσουν τις κρίσεις που διαβρώνουν τα άκρα της Ευρώπης στην Ουκρανία και την Μέση Ανατολή. Αυτή η δουλειά πρέπει να ξεκινήσει αυτή την εβδομάδα στην σύνοδο του ΝΑΤΟ.

Όπως το έθεσε ο Βενιαμίν Φρανκλίνος «ή θα μείνουμε δεμένοι, ή –είναι βέβαιο- θα μας δέσουν για κρέμασμα».

© The Financial Times Limited 2014. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation