O Μακιαβέλι του Κρεμλίνου οδηγεί τη Ρωσία σε καταστροφή

Μέχρι πριν από λίγους μήνες, ήταν πολύ της μόδας να θαυμάζουμε τον Πούτιν για τη στρατηγική του ευφυΐα. Οι δεξιοί της Αμερικής αντιπαρέθεταν μάλιστα την αποφασιστικότητά του με την υποτιθέμενη αδυναμία του δικού τους προέδρου.

Σε στήλη του υπό τον τίτλο «Ομπάμα εναντίον Πούτιν, τα δύο αντίθετα», ο Charles Krauthammer έγραφε: «Υπό την προεδρία του, η Ρωσία έχει αφήσει την Αμερική πίσω». Ο Rudy Giuliani, πρώην δήμαρχος της Νέας Υόρκης, εξήρε την αποφασιστικότητα του Πούτιν και διακήρυξε: «Αυτός είναι ηγέτης!». Ο Nigel Farage, επικεφαλής του βρετανικού κόμματος Ukip, έχει πει ότι ο Πούτιν είναι ο παγκόσμιος ηγέτης που θαυμάζει περισσότερο.

Πόσο άκυροι ακούγονται αυτοί οι έπαινοι μετά την κατάρριψη της πτήσης ΜΗ17 των Μαλαισιανών Αερογραμμών. Η στρατηγική της Ρωσίας να προμηθεύει υπογείως αντιβαλλιστικούς πυραύλους στους Ουκρανούς αντάρτες δεν είναι απλώς ανήθικη. Διαψεύδει επιπλέον την ιδέα ότι ο Πούτιν είναι κάποια στρατηγική ιδιοφυΐα. Αντίθετα, αποδεικνύεται ασύδωτος τζογαδόρος, που με τις παρανοϊκές και κυνικές πολιτικές του οδηγεί τη Ρωσία στην οικονομική και πολιτική απομόνωση.

Ο μικρός Μακιαβέλι του Κρεμλίνου πίστευε ότι μπορεί να αποσταθεροποιήσει την ανατολική Ουκρανία και να συνεχίσει να διαψεύδει ότι η Ρωσία σχετίζεται με τους αποσχιστές. Όμως δεν κατάφερε να κρατήσει καλά τα σχοινιά της μαριονέτας. Μετά τον θάνατο σχεδόν 300 αθώων πολιτών, το φως της σκληρής αλήθειας πέφτει στην ανάμιξη της Ρωσίας στην τραγωδία. Εκτός της Ρωσίας, μόνο οι σκληροπυρηνικοί οπαδοί του Πούτιν θα μπορούσαν να αποδεχτούν τη διάψευση της εμπλοκής του.

Οι ρωσικές αρχές αντιμετωπίζουν τώρα μια δύσκολη επιλογή. Αν συνεργαστούν στη διεθνή έρευνα για την τραγωδία του ΜΗ17, τα αποτελέσματα πιθανότατα θα τους φέρουν σε πολύ δύσκολη θέση. Εάν όμως την μπλοκάρουν, κρυφτούν πίσω από θεωρίες συνωμοσίας ή στείλουν στρατεύματα στην ανατολική Ουκρανία, θα ενθαρρύνουν την ακόμη πιο άγρια διεθνή αντίδραση.

Την περασμένη εβδομάδα, πριν από την αεροπορική τραγωδία, οι ΗΠΑ είχαν ήδη ανακοινώσει νέες κυρώσεις. Η Ε.Ε. είναι πλέον πιθανό να σκληρύνει επίσης τη στάση της. Ορισμένες μεγάλες ρωσικές εταιρίες αρχίζουν να χάνουν την πρόσβαση στις διεθνείς αγορές κεφαλαίου.

Επίσης επαπειλείται πολιτική απομόνωση. Η Ρωσία έχει ήδη αποκοπεί από την ομάδα G8 των ισχυρότερων κρατών του πλανήτη. Οι Αυστραλοί, που έχασαν πολλούς πολίτες στην πτήση, δεν θέλουν να υποδεχτούν τον Πούτιν στη σύνοδο του G20 τον Νοέμβριο. Σύντομα θα αμφισβητηθεί αν θα φιλοξενήσει η Ρωσία το Μουντιάλ του 2018.

Τα λάθη του Πούτιν εκτείνονται πέρα από την ανευθυνότητα ότι έδωσε στους αποσχιστές τη δυνατότητα να καταρρίψουν διερχόμενο αεροσκάφος. Η γκάφα αυτή έχει τις ρίζες της σε τουλάχιστον τέσσερις άλλες αποτυχημένες πολιτικές.

Πρώτη είναι η υπερβολικά έντονη αντίδραση στην ιδέα ότι η Ουκρανία μπορεί να υπογράψει εμπορική συμφωνία με την Ε.Ε. Η άποψη ότι οι Βρυξέλλες προσπαθούν απεγνωσμένα να αρπάξουν την Ουκρανία είναι παρανοϊκή. Στην πραγματικότητα η Ε.Ε. επί δεκαετίες έχει με αδεξιότητα δείξει την απροθυμία της να αποδεχτεί την Ουκρανία. Η συμμετοχή στο ΝΑΤΟ -την οποία η Μόσχα θεώρησε τεράστια απειλή προς τη Ρωσία- είναι εξίσου απόμακρη. Στη σύνοδο του 2008 το ΝΑΤΟ αρνήθηκε να δεχτεί την Ουκρανία σε πορεία συμμετοχής και αυτή είναι η βασική του θέση έκτοτε.

Το δεύτερο ατόπημα της Ρωσίας ήταν να υποδαυλίσει την αναταραχή στην Ουκρανία και να αρνείται τη συμμετοχή της. Από μια κυνική άποψη, φαινόταν έξυπνη κίνηση και πράγματι αιφνιδίασε τον πλανήτη, όταν κατέληξε στην προσάρτηση της Κριμαίας. Αλλά στην ανατολική Ουκρανία, η χειραγώγηση της Μόσχας δεν είναι τόσο αποτελεσματική, ούτε εύκολο να κρυφτεί. Και κατέληξε στην τραγωδία του ΜΗ17.

Το αποτέλεσμα είναι η Ρωσία να βρίσκεται περικυκλωμένη. Δεν έχει τον πλήρη έλεγχο των πραγμάτων, αλλά της επιρρίπτουν και τις ευθύνες. Και ορθώς γιατί, ακόμα κι αν η εντολή για την κατάρριψη δεν προήλθε από τη Μόσχα, οι Ρώσοι δημιούργησαν τις συνθήκες για να συμβεί η καταστροφή.

Η τρίτη παγίδα που δημιούργησε ο Πούτιν κι έπεσε ο ίδιος μέσα είναι η χειραγώγηση της ρωσικής κοινής γνώμης μέσω μιας, όλο και χειρότερης, χοντροκομμένης εθνικιστικής προπαγάνδας. Είχε βέβαια την επιθυμητή επίδραση να ανεβάσει τα ποσοστά δημοτικότητας του προέδρου. Αλλά δυσκολεύει πολύ την οπισθοχώρηση. Αν δεν δώσει πλήρη υποστήριξη στους αποσχιστές, ο Πούτιν θα κατηγορηθεί ότι δεν κατάφερε να προστατεύσει τη ρωσική κοινωνία από τους «φασίστες» που τα δικά του ΜΜΕ ισχυρίζονται ότι ελέγχουν την Ουκρανία.

Η τέταρτη γκάφα του είναι ότι υποτίμησε επίμονα την αντίδραση της Δύσης. Ίσως να τον έπεισαν οι συκοφάντες σύμβουλοι που τον περιτριγυρίζουν –και οι όμοιοί τους στο εξωτερικό- ότι είναι μοναδικός στρατηλάτης ενώ η Δύση είναι αδύναμη. Η αντίδραση της Δύσης ήταν κάπως αργή, αλλά εν τέλει πέρασαν ουσιαστικές κυρώσεις κι έρχονται κι άλλες. Οι επιχειρηματίες της Ρωσίας έχουν αγχωθεί με την κατάσταση, αλλά, για την ώρα, είναι ανίσχυροι.

Αφήνοντας εξάλλου να αναλωθεί σε μια αχρείαστη και καταστροφική αντιπαράθεση με τη Δύση, ο Πούτιν ασχολείται με λάθος πρόβλημα. Παρά την παράνοια της Μόσχας με το ΝΑΤΟ, η πραγματική στρατηγική πρόκληση για τη Ρωσία είναι η ανέλιξη της Κίνας. Κλειδωμένος όμως όπως είναι στην αντιπαράθεσή του με τη Δύση, ο Ρώσος πρόεδρος έχει γίνει ικέτης του Πεκίνου, κάτι που φάνηκε στη «μονόμπαντη» ενεργειακή συμφωνία που υπέγραψε με την Κίνα.

Τα χαλιναγωγημένα ρωσικά μέσα ενημέρωσης έχουν αναλάβει το έργο να συγκαλύπτουν το ιστορικό των αποτυχιών και κακών αποφάσεων και αντίθετα να παρουσιάζουν τον Πούτιν ως ήρωα που στέκεται όρθιος ενάντια σε έναν εχθρικό κόσμο. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η εκστρατεία του δουλεύει καλά για την ώρα.

Ο κίνδυνος είναι ότι ο μόνος τρόπος για να συγκαλύψει ο Πούτιν τις συνεχείς γκάφες του είναι να συνεχίσει να ξεσηκώνει ατμόσφαιρα κρίσης, δημιουργώντας μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία, στην οποία η Ρωσία πράγματι έρχεται αντιμέτωπη με την έχθρα της Δύσης.

Αυτή η πολιτική είναι επικίνδυνη για τον πλανήτη- και πάνω απ' όλα για την ίδια τη Ρωσία.

© The Financial Times Limited 2014. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation