Η μέγγενη της μεσαίας τάξης τορπιλίζει την ανάκαμψη

Οι οικονομικές προβλέψεις υπάρχουν μόνο και μόνο για να... κερδίζουν σεβασμό οι αστρολογικές προβλέψεις είχε πει ο JK Galbraith. Έτσι λοιπόν, οι οικονομικοί αναλυτές απέδωσαν τη συρρίκνωση του αμερικανικού ΑΕΠ κατά 1% το πρώτο τρίμηνο, κυρίως στις κακές καιρικές συνθήκες. Υποστηρίζουν πως τώρα που ο πολικός στρόβιλος δεν υπάρχει, η αμερικανική οικονομία επιτέλους θα απογειωθεί. Τόσο ακλόνητη είναι η αυτοπεποίθηση του κλάδου. Εγώ πάντως, για να ποντάρω τα χρήματά μου, θα συμβουλευόμουν καλύτερα τα άστρα ή το μετεωρολογικό δελτίο.

Οι οικονομολόγοι που διατυπώνουν προβλέψεις δεν έχουν ακόμη συμπεριλάβει στις εκτιμήσεις τους το γεγονός ότι η αμερικανική οικονομία δεν έχει αλλάξει θεμελιωδώς. Η αγοραστική δύναμη της πλειονότητας των Αμερικανών, όχι μόνο έμεινε στάσιμη από τότε που ξεκίνησε η ανάπτυξη προ 5ετίας – ουσιαστικά μειώθηκε.

Με ενδιάμεσο εισόδημα στα 53.000 δολ., το αμερικανικό νοικοκυριό είναι κατά 4.000 δολ. ή κατά 7,6% πιο φτωχό σε πραγματικούς όρους από ότι ήταν στις αρχές της ύφεσης το 2008, σύμφωνα με τη Sentier Research.

Παρόλα αυτά, συνολικά η οικονομία έχει ξεπεράσει το μέγεθος προ κρίσης.

Ο ένοχος είναι η αυξανόμενη ανισότητα εισοδημάτων και πλούτου. Πρόκειται για βασική οικονομική αλήθεια της εποχής μας. Όπως δήλωσε και ο Μαρκ Κάρνεϊ, ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας την προηγούμενη εβδομάδα: «Εντός των κοινωνιών, χωρίς πρακτικά καμία εξαίρεση, το αποτέλεσμα της ανισότητας τόσο σε μία γενιά όσο και μεταξύ διαφορετικών γενεών, έχει καταφανώς αυξηθεί».

Καθώς το μεγαλύτερο μέρος των κερδών από την ανάπτυξη πηγαίνει σε μία μικρή μερίδα υψηλών εισοδημάτων, ελάχιστα από αυτά τα κεφάλαια δαπανώνται. Η συνολική ανάπτυξη είναι διαρκώς ευάλωτη. Δεν υπάρχουν μυστικές δυνάμεις εν λειτουργία.

Ας δούμε για παράδειγμα την ανάκαμψη στην αμερικανική αγορά κατοικιών που πάγωσε και πάλι τους τελευταίους μήνες (μία αρνητική τάση που προϋπήρχε του τρομερού χειμώνα και συνεχίστηκε την άνοιξη). Κατά τους πρώτους τέσσερις μήνες του έτους, οι πωλήσεις στο 1% των πιο ακριβών κατοικιών των ΗΠΑ – ακίνητα που ξεπερνούν το 1,67 εκατ. δολ. - αυξήθηκαν κατά 21%, σύμφωνα με τα στοιχεία της Redfin. Είχε προηγηθεί αύξησή τους κατά 31% το 2013. Εν τω μεταξύ, οι πωλήσεις του 99% των κατοικιών στις ΗΠΑ έχουν μειωθεί κατά 7,6% φέτος.

Έτσι, με λίγα λόγια, αποτυπώνεται η εικόνα της αμερικανικής οικονομίας. Η συνολική αξία των πωλήσεων κατοικιών έχει αυξηθεί. Οι περισσότεροι άνθρωποι όμως, δεν την βλέπουν.

Το ίδιο ισχύει και με άλλες μορφές κατανάλωσης. Η πιο ακριβή ζώνη ανθίζει. Το ίδιο ισχύει και για την πιο φτηνή ζώνη. Ότι βρίσκεται στο μέσο όμως, αντιμετωπίζει προβλήματα. Το πρώτο τρίμηνο του 2014, η ανάπτυξη εσόδων της LVMH, του ομίλου πολυτελών προϊόντων που περιλαμβάνει μάρκες όπως Louis Vuitton και Bulgari, αυξήθηκε κατά 9% διεθνώς, κυρίως λόγω των ισχυρών πωλήσεων στις ΗΠΑ.

Οι πωλήσεις του γνωστού κοσμηματοπωλείου Tiffany επίσης εκτινάχθηκαν κατά 9% το πρώτο τρίμηνο, την ίδια περίοδο που η αμερικανική οικονομία συρρικνώθηκε κατά 1%. Οι επιχειρήσεις που βασίζονται στο 1% των ανώτερων εισοδημάτων πάνε καλά.

Στη Walmart από την άλλη πλευρά, τα έσοδα μειώθηκαν κατά 5% το πρώτο τρίμηνο. Στη Sears Holdings, η οποία στηρίζεται στα μεσαία εισοδήματα των ΗΠΑ, τα έσοδα μειώθηκαν κατά 6,8% κ.ο.κ.

Το μόνο τμήμα της αγοράς όπου η απόδοση είναι τόσο καλή όσο στο ακριβό τμήμα, είναι εκείνο που απευθύνεται στα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα, καθώς οι φτωχότεροι Αμερικανοί κυνηγούν τις ευκαιρίες. Οι πωλήσεις του Discount Tree, της μεγαλύτερης εταιρείας εκπτωτικού λιανικού εμπορίου, αυξήθηκαν κατά 7,2% τους πρώτους τρεις μήνες του 2014. Τα εκπτωτικά καταστήματα συνήθως αποσπούν πελάτες από τους μεγαλύτερους λιανέμπορους κατά τις δύσκολες περιόδους.

Αυτές οι μεγάλες διαφορές αντικατοπτρίζουν τα μικτά μηνύματα από τις αγορές. Οι αμερικανικές χρηματιστηριακές αγορές εξακολουθούν να κινούνται ανοδικά, με κινητήριο δύναμη την αισιοδοξία για την ανάπτυξη των εταιρικών κερδών, ενώ τα κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ προεξοφλούν απαισιοδοξία ανάλογη με εκείνη της Μεγάλης Ύφεσης.

Η απόδοση του 10ετούς Treasury υποχώρησε από 3,04% στις αρχές του έτους, στο 2,45% την προηγούμενη εβδομάδα – δυσοίωνο επίπεδο απουσία προοπτικών για αύξηση του πληθωρισμού. Ποια από τις δύο αγορές πρέπει να πιστέψουμε; Τα χρηματιστήρια ή την αγορά ομολόγων; Η απάντηση είναι και τις δύο.

Πολλές αμερικανικές μετοχές εξακολουθούν να έχουν ανοδική πορεία στη βάση της ανάπτυξης εσόδων από τα ανώτερα εισοδηματικά στρώματα και των πωλήσεων στο εξωτερικό. Η συνολική ανάπτυξη των ΗΠΑ όμως, είναι μάλλον απίθανο να απογειωθεί και για αυτό οι αποδόσεις των ομολόγων παραμένουν σε τόσο χαμηλά επίπεδα.

Η αγορά ομολόγων έχει κατανοήσει κάτι που εξακολουθεί να διαφεύγει από τους περισσότερους οικονομολόγους. Ζούμε σε μία περίοδο με σύγχυση. Η βασική ιστορία όμως, είναι απλή. Η αμερικανική μεσαία τάξη εξακολουθεί να αποδυναμώνεται, ακόμη κι αν η οικονομία των ΗΠΑ αναπτύσσεται. Η ανάπτυξη της οικονομίας όμως, περιορίζεται από την κρίση της μεσαίας τάξης. Εάν δεν υπάρξει υγιής ανάπτυξη των εισοδημάτων στη μεσαία τάξη, τότε θα εγκλωβιστούμε σε αυτό που εκνευριστικά αποκαλείται «η νέα τάξη».

Ούτε το Δημοκρατικό Κόμμα ούτε οι Ρεπουμπλικάνοι φαίνεται πως έχουν απάντηση. Το ίδιο ισχύει και για τους περισσότερους ομολόγους τους στην Ευρώπη. Ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα πιέζει για αύξηση του κατώτατου μισθού, που σίγουρα θα βοηθούσε τις πιο φτωχές ομάδες της αμερικανικής εργατικής δύναμης. Δεν θα βοηθήσει καθόλου όμως, στην αντιμετώπιση του βασικού προβλήματος.

Οι Ρεπουμπλικάνοι συνεχίζουν να επιχειρηματολογούν υπέρ της μείωσης των φόρων σε αυτούς που δημιουργούν πλούτο. Και εδώ ισχύει το ίδιο. Οι διαφωνίες τους έχουν καταλήξει σε αδιέξοδο.

Μπορεί να αποδειχθεί εποικοδομητικό και για τις δύο πλευρές να κοιτάξουν λίγο προς Βορρά, στον Καναδά, ο οποίος βίωσε τον πιο σκληρό χειμώνα των τελευταίων 20 ετών. Το πρώτο τρίμηνο ο Καναδάς κατέγραψε ανάπτυξη 1,2% σε αντίθεση με τη μείωση του ΑΕΠ κατά 1% στις ΗΠΑ. Απλώς ο Καναδάς έχει πιο ισχυρή μεσαία τάξη.

Η απογοητευτική πορεία της αμερικανικής οικονομίας κρύβει πολύ περισσότερα από τον κακό καιρό.

© The Financial Times Limited 2014. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation