Γιατί ο Ντράγκι δεν θα βγάλει το «μπαζούκα»

«Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εισέρχεται σε αχαρτογράφητες περιοχές». «Το επόμενο μεγάλο πείραμα των κεντρικών τραπεζών». «Οι τράπεζες θα πληρώνουν για να καταθέτουν κεφάλαια για ένα 24ωρο».

Ο Μάριο Ντράγκι, διοικητής της ΕΚΤ, είναι έτοιμος να κυριαρχήσει και πάλι στα πρωτοσέλιδα, στην επόμενη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ στις 5 Ιουνίου. Τα ανοιχτά υπονοούμενα το τελευταίο διάστημα ότι η ΕΚΤ θα δράσει εναντίον του κινδύνου χαμηλού πληθωρισμού στην ευρωζώνη έχουν οδηγήσει τις αγορές στο συμπέρασμα ότι η ΕΚΤ θα περάσει σε αρνητικά επιτόκια - θα χρεώνει δηλαδή τις τράπεζες για να χρησιμοποιούν τον overnight μηχανισμό καταθέσεων.

Αν γίνει αυτό, η ΕΚΤ θα είναι η πρώτη από τις μεγάλες κεντρικές τράπεζες που θα δοκιμάσει αυτό το βήμα. Ο στόχος θα είναι να αποδυναμωθεί το ευρώ και να ενθαρρυνθούν οι τράπεζες να δανείσουν περισσότερο στις διψασμένες για ρευστό επιχειρήσεις των πιο αδύναμων κρατών της Ευρώπης. Για τον κ. Ντράγκι θα είναι μια ευκαιρία να δώσει τις διαπιστεύσεις του ως αποφασιστικού κεντρικού τραπεζίτη.

Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα: Το αρνητικό επιτόκιο στον μηχανισμό καταθέσεων της ΕΚΤ -που σήμερα είναι μηδέν, δηλαδή 25 μονάδες βάσης κάτω από το βασικό επιτόκιο- ίσως έχει μικρή επίδραση. Τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια στην αγορά μπορεί να πέσουν λίγο, αλλά οι επιδράσεις ίσως έχουν ήδη σε μεγάλο βαθμό προεξοφληθεί, προειδοποιούν οι αναλυτές.

«Είναι ένα από εκείνα τα μέτρα που θα έχουν μια κάποια επίδραση, αλλά όχι φοβερά μεγάλη -λίγο με τη διαφορά που θα κάνουν στην τοποθέτηση πόρων και λίγο με την αποδυνάμωση στου ευρώ-, όμως δεν είναι αυτό μεγάλο μπαζούκα», σχολιάζει ο Gabriel Stein του Oxford Economics.

Ο κ. Ντράγκι θα λάβει πάντως τα εύσημα ότι είναι καινοτόμος. Η κεντρική τράπεζα της Δανίας έχει χρησιμοποιήσει τα αρνητικά επιτόκια για να ελέγχει την κορόνα, αλλά όχι στο πλαίσιο ευρύτερου οικονομικού πακέτου στήριξης.

Το αρνητικό επιτόκιο της ΕΚΤ όμως στον μηχανισμό καταθέσεων θα έχει μικρότερη επίδραση τώρα απ' όσο θα είχε λίγους μήνες νωρίτερα. Στις κρίσεις μετά το 2007, η ΕΚΤ μείωσε δραματικά τα επιτόκια όμως, κι αυτό είναι ακόμη πιο σημαντικό, πλημμύρισε το χρηματοπιστωτικό σύστημα με ρευστότητα μέσω των επιχειρήσεων μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης (longer term refinancing operations - LTROs).

Καθώς το χρηματοπιστωτικό σύστημα γέμιζε ρευστότητα, το κόστος overnight δανεισμού στην αγορά, που παλαιότερα βρισκόταν κοντά στο βασικό επιτόκιο της ΕΚΤ, έπεσε στο κατώτατο επίπεδο που καθορίζεται από το επιτόκιο καταθέσεων. Αν το επιτόκιο καταθέσεων γινόταν αρνητικό τότε, ίσως ακολουθούσαν και τα overnight επιτόκια.

Καθώς οι οικονομικές συνθήκες στην ευρωζώνη έχουν βελτιωθεί, όμως, οι τράπεζες έχουν αποπληρώσει τα κεφάλαια από τα LTROs, μειώνοντας δραματικά τα ποσά υπερβάλλουσας ρευστότητας. Ως εκ τούτου, τα overnight επιτόκια -που είναι σημεία αναφοράς για το κόστος δανεισμού γενικότερα στην οικονομία- έχουν επιστρέψει προς το επίπεδο του βασικού επιτοκίου της ΕΚΤ στο 0,25%.

Αν το βασικό επιτόκιο μειωθεί κατά 10 ή 15 μ.β. τον Ιούνιο και το επιτόκιο καταθέσεων πέσει σε αρνητικά επίπεδα, τα επιτόκια overnight στην αγορά θα πέσουν, αλλά πιθανόν όχι κάτω από το μηδέν.

Σε κάποιους αυτό θα προσφέρει ανακούφιση. Μια ανησυχία της ΕΚΤ ήταν ότι οι αγορές θα δυσλειτουργήσουν. Τα συστήματα ηλεκτρονικών υπολογιστών της τράπεζας θα μπορούσαν να «τρελαθούν» με τα αρνητικά επιτόκια. Τα money market funds θα μπορούσαν να στεγνώσουν δημιουργώντας προβλήματα ρευστότητας. Ίσως επερχόταν υπερανάληψη κεφαλαίων, καθώς δεν επιβάλλονται αρνητικά επιτόκια στο ρευστό.

Αν τα επιτόκια overnight παραμείνουν σε θετικά εδάφη, ο κίνδυνος θα είναι λιγοστός. Όμως θα είναι και οι επιδράσεις λιγοστές.

Μια μείωση των επιτοκίων από την ΕΚΤ «θα κατεβάσει ελαφρώς το κόστος δανεισμού, αλλά δεν πιστεύω ότι θα αλλάξει το παιχνίδι με την έννοια να απελευθερώσει κανάλια δανεισμού στην πραγματική οικονομία», σχολιάζει ο Guiseppe Maraffino της Barclays.

Στο ευρώ, οι επιδράσεις ίσως να έχουν ήδη προεξοφληθεί επί το πλείστον. Το ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα ανήλθε σχεδόν στο $1,40 πριν από τα σχόλια του κ. Ντράγκι στις αρχές Μαΐου. Έχει υποχωρήσει έκτοτε κάτω από το $1,37.

«Αμφιβάλλουμε ότι από μόνο του το αρνητικό επιτόκιο θα είναι αρκετό για να ξεκινήσει bear (πτωτική) τάση στο ευρώ», εκτιμά ο Chris Turner της ING. Τα μέτρα στήριξης της ΕΚΤ θα προσελκύσουν περισσότερες επενδύσεις στις περιφερειακές οικονομίες της ευρωζώνης, οπότε οι κινήσεις του Ιουνίου «ίσως δεν έχουν μεγάλη επίδραση όσον αφορά τις πιέσεις στο ευρώ», προσθέτει η Jane Foley της Rabobank.

Οι παρατηρητές περιμένουν ότι οι μειώσεις επιτοκίων του Ιουνίου θα συνοδευτούν από άλλα μέτρα, όπως οι ενέσεις ρευστότητας με στόχο τη βοήθεια μικρών επιχειρήσεων που δημιουργούν θέσεις εργασίας. Αλλά η ΕΚΤ δύσκολα θα προχωρήσει σε ποσοτική χαλάρωση, ένα στιλ προγράμματος που θα προκαλούσε σημαντική αύξηση στα ποσά υπερβάλλουσας ρευστότητας στο σύστημα.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η επιβολή αρνητικών επιτοκίων στον μηχανισμό καταθέσεων της ΕΚΤ θα είναι μάταιη. Πράγματι, αν ο στόχος του κ. Ντράγκι είναι να τονώσει τις επιχειρήσεις και την καταναλωτική εμπιστοσύνη, θα είναι ό,τι ακριβώς πρέπει. Ένας Ευρωπαίος τραπεζίτης σχολίασε: «Δημιουργεί την εντύπωση ότι είναι μια πολύ θεαματική κίνηση, αλλά δεν είναι - και αυτό ακριβώς θέλει η ΕΚΤ αυτήν τη στιγμή».

© The Financial Times Limited 2014. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation