Editorial: Λάθος η εμμονή στη λιτότητα

Ο Paul Samuelson, ένας από τους πρώτους νικητές του βραβείου Νόμπελ στην Οικονομία, δεν πίστευε και πολύ στις προγνωστικές ικανότητες του χρηματιστηρίου. Κάπου στην δεκαετία του 1960, ο οικονομολόγος δήλωσε χαριτολογώντας ότι «οι δείκτες της Wall Street κατάφεραν να προβλέψουν εννέα από τις τελευταίες πέντε υφέσεις».

Όμως, όσον αφορά την δυνατότητα πρόβλεψης μιας διολίσθησης, το επάγγελμα που βοήθησε ο κ. Samuelson να ιδρυθεί, δεν τα πηγαίνει καλύτερα από τους χρηματιστηριακούς επενδυτές: Όχι μόνο η πλειοψηφία των οικονομολόγων δεν κατάφερε να προβλέψει την μεγάλη κρίση του 2008 αλλά και, αφού χτύπησε, οι περισσότεροι οικονομολόγοι συνέχιζαν να προβλέπουν πολύ μεγαλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης από εκείνους που συνέβαιναν.

Αυτά τα λάθη οδήγησαν το επάγγελμα σε κάποια ενδοσκόπηση. Πρόσφατα ο ΟΟΣΑ εξέδωσε μια «μεταθανάτια» ανασκόπηση στο ιστορικό των προβλέψεων για την κρίση. Η έκθεση έδειξε ότι μεταξύ 2007 και 2012 το κλαμπ των εύπορων κρατών ήταν υπερβολικά αισιόδοξο, ειδικά όσον αφορά τις χώρες της ευρω-περιφέρειας. Το mea culpa αυτό, δεν είναι το πρώτο του είδους. Πριν ένα χρόνο και το ΔΝΤ κοίταξε αναδρομικά τις προβλέψεις του και κατέληξε σε ανάλογη παραδοχή της ενοχής του.

Μολονότι και ο ΟΟΣΑ και το ΔΝΤ αποδέχονται τώρα ότι έκαναν λάθη στις προβλέψεις, οι δύο οργανισμοί δεν συμφωνούν στο γιατί έγιναν αυτά τα λάθη. Σε μια κίνηση που με την πρώτη ματιά υποδεικνύει βαθιά μεταμέλεια, το ΔΝΤ ισχυρίστηκε ότι η απογοητευτική ανάκαμψη στον πλούσιο κόσμο ήταν κατά κύριο λόγο το αποτέλεσμα της δημοσιονομικής προσαρμογής.

Αντιθέτως ο ΟΟΣΑ πιστεύει ότι -εξαιρουμένης ίσως της ευρωζώνης στα πρώτα στάδια της κρίσης χρεών- η λιτότητα δεν ήταν ο βασικός λόγος που οι χώρες δεν αναπτύχθηκαν τόσο γρήγορα όσο αναμενόταν. Αντ' αυτού η απόκλιση ανάμεσα στις προβλέψεις των αναλυτών και σε όσα πραγματικά συνέβησαν οφείλεται σε άλλους παράγοντες, μεταξύ των οποίων η ευαισθησία του τραπεζικού τομέα, η ανελαστικότητα στις αγορές εργασίας και προϊόντων και η έκθεση στα χρηματοοικονομικά και εμπορικά σοκ από άλλες οικονομίες. Στην ευρωζώνη, ο ΟΟΣΑ επίσης εσφαλμένα θεώρησε ότι η κρίση σταδιακά θα εκτονωθεί, μειώνοντας τις αποκλίσεις στα επιτόκια των ομολόγων.

Συνολικά, η έρευνα του ΟΟΣΑ μοιάζει να είναι πιο σοβαρή από εκείνη του ΔΝΤ. Καλύπτει λίγο μεγαλύτερο αριθμό κρατών και μεγαλύτερη χρονική περίοδο. Ενώ οι προηγούμενες εκθέσεις κάλυπταν μόνο τον ρόλο που έπαιξε η λιτότητα, ο ΟΟΣΑ κοίταξε τώρα και ευρύτερες πιθανές εξηγήσεις. Επιπλέον το ΔΝΤ έχει σε ένα βαθμό πάρει πίσω τα πορίσματά του, όταν αποδείχθηκε ότι ήταν πολύ ευάλωτα σε παράγοντες όπως οι «πολλαπλασιαστές».

Θα ήταν μεγάλο σφάλμα όμως, να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι ο ΟΟΣΑ δικαιολόγησε την θεωρία της επιβολής παγκόσμιας λιτότητας. Ακόμη και στην δική του έρευνα, είναι πολύ λίγα τα δεδομένα από τα οποία μπορούν να αντληθούν ισχυρές αποδείξεις για αυτό. Αν και η δημοσιονομική προσαρμογή δεν κατέληξε σε καθολικά απογοητευτική ανάπτυξη, οπωσδήποτε δεν παρήγαγε και τα καλά αποτελέσματα που περίμεναν οι υποστηρικτές.

Ενώ οι προσπάθειες λιτότητας που επέβαλε κάθε χώρα ίσως να μην ήταν συνολικά επιζήμιες, είναι πιθανό ότι η απόφαση των κυβερνήσεων να επιβάλλουν λιτότητες ταυτοχρόνως, προκάλεσε καταστροφικές παράπλευρες επιπτώσεις. Πράγματι, αυτό ίσως είναι ένα από τα σοκ που μεταδόθηκαν μεταξύ των κρατών και τα οποία, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, βάθυναν την ύφεση περισσότερο απ'όσο προβλεπόταν.

Τέλος, από την κρίση δεν μπορεί να προκύψει κάποιο συμπέρασμα που να ταιριάζει για όλες τις περιπτώσεις. Αν και δεν υπήρχαν λόγοι να επιβληθεί λιτότητα σε χώρες με μικρά ελλείμματα όπως η Γερμανία, οι συνθήκες ήταν διαφορετικές στην Ελλάδα ή την Βρετανία.

Ούτε χρειάζεται εμμονή με την δημοσιονομική πολιτική: Η κατάσταση του τραπεζικού κλάδου και τα προβλήματα στην προσφορά, είχαν εξίσου μεγάλη σημασία για τις οικονομικές προοπτικές μιας χώρας. Και αυτό είναι ίσως το συμπέρασμα της έρευνας του ΟΟΣΑ που πρέπει να κοιτάξουν με την μεγαλύτερη σχολαστικότητα οι ρυθμιστές.

© The Financial Times Limited 2014. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation