Ευρωζώνη: Μόνη λύση τα αντισυμβατικά μέτρα από ΕΚΤ

Τι θα πρέπει να κάνει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα; Θα μπορούσε, και ίσως θα έπρεπε, να μειώσει ξανά τα επιτόκια. Η ευρωζώνη χρειάζεται κάθε δυνατή βοήθεια, αλλά μια πρόσθετη μείωση πιθανότατα δεν θα είναι αρκετή.

Η βασική σημασία των μειώσεων επιτοκίων στις μέρες μας είναι οι επιδράσεις στα προθεσμιακά επιτόκια - στα επιτόκια της αγοράς χρήματος που έχουν διάρκεια από μία εβδομάδα ως ένα έτος. Μια μείωση του βασικού επιτοκίου, μαζί με στρατηγικές χορήγησης άφθονης ρευστότητας σε αυτά τα επιτόκια, πιθανότατα θα ωθήσει τα προθεσμιακά επιτόκια ακόμη χαμηλότερα.

Αλλά αν ο διοικητής της ΕΚΤ, Mario Draghi, θέλει να κάνει μια μεγάλη διαφορά, θα πρέπει να αναλάβει «ποσοτική χαλάρωση» (QE).

Υπάρχουν τρεις λόγοι για τους οποίους θα πρέπει να κοιτάξουμε πέρα από τα συμβατικά μέτρα:

Το πρώτο είναι, βεβαίως, οι οικονομικές προοπτικές και οι συνακόλουθοι κίνδυνοι μείωσης του πληθωρισμού. Όταν Γερμανοί σχολιαστές όπως ο Hans-Werner Sinn επικρίνουν την απόφαση της ΕΚΤ να μειώσει τα επιτόκια ποτέ δεν συζητούν για την απόφαση σε σχέση με τον στόχο του πληθωρισμού, που θα έπρεπε να είναι το βασικό σημείο αναφοράς. Ο σημερινός πληθωρισμός του 0,7% είναι κάτω από τον στόχο και οι προβλέψεις λένε ότι θα παραμείνει έτσι για τουλάχιστον δύο χρόνια.

Ο δεύτερος λόγος είναι η απουσία άλλων ρυθμιστικών εργαλείων, μετά την επόμενη μείωση επιτοκίων. Το βασικό επιτόκιο της ΕΚΤ σήμερα είναι 0,25%. Το επιτόκιο καταθέσεων -εκείνο που δίνεται για τις καταθέσεις των εμπορικών τραπεζών στην ΕΚΤ- είναι μηδενικό. Η κεντρική τράπεζα θα μπορούσε να μειώσει το βασικό επιτόκιο άλλη μία φορά και να επιβάλει ένα μικρό αρνητικό επιτόκιο καταθέσεων. Σε εκείνο το σημείο, το οπλοστάσιο της ΕΚΤ θα έχει αδειάσει. Και θα βρεθεί σε αδέξια θέση.

Ο τρίτος λόγος σχετίζεται με την υπόσχεση του Μ. Draghi να λειτουργήσει ως δανειστής έσχατης ανάγκης - με τα Οutright Μonetary Τransactions (ΟΜΤ) που εισήγαγε πέρσι. Τα ΟΜΤ χωρίς αμφιβολία καθησύχασαν τις αγορές τον περασμένο χρόνο, αλλά δεν είναι νομισματικό εργαλείο. Είναι ασφαλιστικό εργαλείο.

Ο στόχος του είναι να καθησυχάσει τους επενδυτές, μειώνοντας την πιθανότητα να εκδιωχθεί μια χώρα από την ευρωζώνη. Αλλά παραμένει το μόνο αλεξίπτωτο. Η ποσοτική χαλάρωση QE, αντιθέτως, είναι ένα μέσο νομισματική πολιτικής. Ο στόχος της δεν θα ήταν να διασώσει τις χώρες, αλλά να μειώσει τα μεσοπρόθεσμα επιτόκια σε συγκεκριμένους τομείς της οικονομίας.

Αν και το QE διαφέρει από το ΟΜΤ, τελικά είναι και τα δύο προγράμματα αγοράς ενεργητικών. Αν το ΟΜΤ έχανε την αξιοπιστία του, θα χρειαζόταν ένα άλλο πρόγραμμα αγοράς ενεργητικού για να το αντικαταστήσει. Αυτό θα γινόταν εάν, για παράδειγμα, το συνταγματικό δικαστήριο της Γερμανίας αποφαινόταν εναντίον του ΟΜΤ σε μία από τις επερχόμενες ετυμηγορίες του.

Το δικαστήριο μελετά αυτήν την περίοδο κατά πόσον το ΟΜΤ παραβιάζει το γερμανικό σύνταγμα. Σε ακρόαση τον Ιούνιο, ο προεδρεύων δικαστής δεν άφησε καμία αμφιβολία για το ότι υπάρχουν θεμελιώδη προβλήματα με το πρόγραμμα. Ακόμη κι αν η ετυμηγορία είναι «ήξεις-αφήξεις», όπως είναι συνήθως οι αποφάσεις αυτού του δικαστηρίου, οι όποιες αμφιβολίες για τη νομιμότητα ή την πρακτική χρήση του ΟΜΤ μπορεί να αναστατώσουν τους επενδυτές. Σε εκείνη τη χρονική στιγμή, η ΕΚΤ καλά θα έκανε να έχει ένα «plan B» σε ετοιμότητα. Το QE θα μπορούσε να ανταποκριθεί σε αυτήν την περιγραφή.

Πράγματι, το QE έχει το πλεονέκτημα ότι νομικά δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Με το πρόγραμμα της ποσοτικής χαλάρωσης, η κεντρική τράπεζα θα βάλει στο στόχαστρο συγκεκριμένους τύπους χρεογράφων, χωρίς να κάνει διακρίσεις για την εθνική προέλευσή τους. Είναι μια αγνή επιχείρηση νομισματικής πολιτικής. Σε αντίθεση με το ΟΜΤ, δεν μπορεί να παρεξηγηθεί ως παράνομη νομισματοποίηση του εθνικού χρέους (η χρήση του ισολογισμού της κεντρικής τράπεζας για να μειωθεί το πραγματικό μέγεθος ενός εθνικού χρέους).

Θα μπορούσε να εφαρμοστεί ένα τέτοιο πρόγραμμα; Το QE είναι σίγουρα πιο δύσκολο σε μια νομισματική ένωση με κατακερματισμένες χρηματοπιστωτικές αγορές απ' όσο στις ΗΠΑ ή στη Βρετανία, όπου οι κεντρικές τράπεζες έχουν χρησιμοποιήσει το QE εν μέρει για να βοηθήσουν την αγορά στέγασης και τον επιχειρηματικό κλάδο.

Στην ευρωζώνη, η ΕΚΤ θα αγόραζε κρατικά και εταιρικά ομόλογα - και ίσως κάποια ομόλογα που στηρίζονται σε δάνεια προς τον στεγαστικό κλάδο. Δεδομένου ότι οι μικρού και μεσαίου μεγέθους εταιρίες που εξαρτώνται πολύ από τον τραπεζικό δανεισμό βρίσκονται εκτός της άμεσης ακτίνας ενός τέτοιου προγράμματος. Για αυτές, η επίδραση του QE θα ήταν έμμεση.

Η ΕΚΤ θα μπορούσε, για παράδειγμα, να επιταχύνει τη δουλειά που ήδη κάνει στο θέμα των τιτλοποιήσεων δανείων μικρών επιχειρήσεων, όπου θα μπορούσε να γίνει κεντρικός «market maker». Ή να στήσει ένα πρόγραμμα ανάλογο με το «Funding for Lending» της Bank of England για να βοηθήσει τον τραπεζικό δανεισμό.

Θα απέδιδε το QE; Όταν φτάσουν στο σημείο μηδέν τα επιτόκια, το QE θα είναι το πιο αποτελεσματικό εργαλείο πολιτικής. Δεν είναι πανάκεια, γνωρίζουμε από την αμερικανική εμπειρία πόσο δύσκολο είναι. Αλλά οποιαδήποτε εναλλακτική λύση είναι χειρότερη.

Χωρίς το QE, η οικονομία της ευρωζώνης κινδυνεύει να μείνει κολλημένη σε μια ισορροπία χαμηλής ανάπτυξης και πολύ χαμηλού πληθωρισμού ή και απευθείας αποπληθωρισμού. Κι αν ανησυχείτε για τις επιπτώσεις του QE στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, ίσως πρέπει να αναλογιστείτε τις επιπτώσεις μια μακράς και βαθιάς ύφεσης.

Τα επιχειρήματα υπέρ της ποσοτικής χαλάρωσης είναι συντριπτικά.

© The Financial Times Limited 2013. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation