Ραγίζουν οι συμμαχίες των ΗΠΑ στη Μ. Ανατολή

Και τα δύο αυτά γεγονότα θέτουν προφανείς και άμεσες προκλήσεις στρατηγικής. Πρέπει να κοπεί η αμερικανική βοήθεια στην Αίγυπτο; Πρέπει οι αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις να πλήξουν τη Συρία;

Το ζήτημα της στρατιωτικής επίθεσης κατά του καθεστώτος του Bashar al-Assad κερδίζει διεθνή στήριξη. Η Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία υπονόησαν ότι τάσσονται υπέρ των στρατιωτικών αντιποίνων.

Το πώς θα απαντήσει η Αμερική θα υπαγορευθεί, εν μέρει, από το πόσο αυστηρά θα αποφασίσει ο Β. Obama να επιμείνει στην εξωτερική πολιτική του. Θέλει να μειώσει την αμερικανική παρέμβαση στη Μέση Ανατολή, ώστε να μπορέσει να συγκεντρωθεί στις εγχώριες μεταρρυθμίσεις, να αντιμετωπίσει την ανέλιξη της Κίνας και να τελειοποιήσει... τη βολή του στο γκολφ...

Όπου μπορεί, έχει προτιμήσει να αφήσει τους συμμάχους του να βγάλουν περισσότερα κάστανα από τη φωτιά στην περιοχή. Άφησε τη Βρετανία και τη Γαλλία να αναλάβουν την ηγεσία στις στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Λιβύη, αλλά με την απαραίτητη αμερικανική βοήθεια. Ιδανικά, θα ήθελε να μπορούσε να αντιμετωπίσει την αναταραχή στη Μέση Ανατολή σε συνεργασία με μια ομάδα περιφερειακών συμμάχων με παρόμοιες ιδέες.

Υπάρχει όμως ένα μεγάλο πρόβλημα σε αυτήν τη στρατηγική. Παραδοσιακά, η αμερικανική πολιτική στην περιοχή επαφίεται στους ισχυρούς δεσμούς με πέντε κρίσιμους παίκτες: Ισραήλ, Σαουδική Αραβία, Αίγυπτο, Τουρκία και αραβικές χώρες. Όποιες κι αν είναι οι επιφανειακές διαφορές τους, όλα αυτά τα κράτη υπήρξαν δυνάμεις του status quo.

Όμως, το παλιό status quo στη Μέση Ανατολή δεν υπάρχει πια και οι παραδοσιακοί σύμμαχοι της Αμερικής τραβούν τώρα προς διαφορετικές κατευθύνσεις. Το αποτέλεσμα είναι ότι η κυβέρνηση Obama θα δυσκολευτεί πάρα πολύ να επιβάλει μια ενιαία προσέγγιση στην αναταραχή. Η κατάσταση στην Αίγυπτο, περισσότερο απ' όσο στη Συρία, έχει δημιουργήσει αγεφύρωτες διαφορές μεταξύ των συμμάχων των ΗΠΑ.

Αν η Ουάσιγκτον υποστήριζε την αιγυπτιακή αντεπανάσταση, θα ευχαριστούσε κάποιους από τους παραδοσιακούς φίλους της στην περιοχή και θα κλόνιζε άλλους.

Η Σ. Αραβία είναι ο παλαιότερος σύμμαχος της Αμερικής στη Μ. Ανατολή και είναι επίσης βασικός θιασώτης και υποστηρικτής του αιγυπτιακού πραξικοπήματος. Το Ισραήλ είναι επίσης σαφέστατα αρκετά ικανοποιημένο με τις εξελίξεις στο Κάιρο.

Η τουρκική κυβέρνηση, όμως, είναι έξαλλη με τα γεγονότα στην Αίγυπτο. Ο πρωθυπουργός Recep Tayyip Erdogan είναι ένας ηγέτης που ο Β. Obama έχει «φροντίσει» πολύ προσεκτικά. Σύμφωνα με πρόσφατο βιβλίο του Vali Nasr, πρώην αξιωματούχου της κυβέρνησης Obama, ο Αμερικανός πρόεδρος «τηλεφωνεί στον κ. Erdogan συχνά και πιθανότατα τον συμβουλεύεται περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον παγκόσμιο ηγέτη».

Ωστόσο ο Τ. Erdogan φέρεται όλο και πιο επιθετικά. Μοιάζει να φοβάται ότι οι διαδηλώσεις στους δρόμους της Τουρκίας εναντίον της κυβέρνησής του έχουν στόχο να δημιουργήσουν στρατιωτικό πραξικόπημα, κατά το αιγυπτιακό μοντέλο. Δεχόμενος μεγάλες πιέσεις, έχει προσφύγει σε όλο και πιο παράξενες θεωρίες συνωμοσίας, δηλώνοντας την περασμένη εβδομάδα ότι το Ισραήλ ήταν αυτό που οργάνωσε το αιγυπτιακό πραξικόπημα. Ο Β. Obama νόμιζε ότι είχε φέρει το τέλος στον φραστικό πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας, αλλά η εύθραυστη ανακωχή καταρρέει και παλι.

Το Κατάρ, που έχει αποκτήσει μεγάλη επιρροή στην περιοχή χάρη στη συνετή χρήση τεράστιων ποσοτήτων χρημάτων, φιλοξενεί επίσης την κύρια αμερικανική βάση για αεροπορικές επιχειρήσεις. Το Κατάρ βλέπει με συμπάθεια τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, άρα βρίσκεται στην αντίπερα όχθη από το Ισραήλ και τη Σ. Αραβία για την Αίγυπτο.

Επιφανειακά μεγαλύτερη ομοφωνία στην περιοχή εκφράζεται για τη Συρία. Όλοι οι εκεί παραδοσιακοί φίλοι της Αμερικής θέλουν να φύγει το καθεστώς Assad. Οι Σαουδάραβες και οι Ισραηλινοί πιστεύουν ότι θα καταφέρει τεράστιο πλήγμα στο Ιράν, τον αντίπαλο που φοβούνται περισσότερο απ' όλους στην περιοχή. Το Κατάρ υποστηρίζει έντονα τους αντάρτες στη Συρία, όπως και η Τουρκία. Η θέση του νέου αιγυπτιακού καθεστώτος για τη Συρία δεν είναι ξεκάθαρο, αν και το ότι ο Assad ενθουσιάστηκε με το πραξικόπημα στο Κάιρο λέει πολλά.

Οι περισσότεροι σύμμαχοι της Αμερικής εκεί θα ήθελαν πολύ να δουν τις ΗΠΑ να εμπλέκονται πιο σθεναρά στο πλευρό των Σύριων ανταρτών. Το Ισραήλ φοβάται ότι αν η «κόκκινη γραμμή» της κυβέρνησης Obama με τη χρήση χημικών όπλων στη Συρία πατηθεί και δεν υπάρξει απάντηση, τότε οι «κόκκινες γραμμές» που βάζουν οι ΗΠΑ στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν επίσης στερούνται αξιοπιστία. Όμως οι Ισραηλινοί φοβούνται επίσης τον έντονο παράγοντα τζιχάντ στο συριακό αντάρτικο κίνημα - και αυτούς τους φόβους περιγράφουν ακόμη πιο έντονα οι δυτικές μυστικές υπηρεσίες.

Όσο για τον Β. Obama, φοβάται ότι αν οι ΗΠΑ κινηθούν μετά την παρότρυνση των συμμάχων τους στην περιοχή, και πέρα από αυτήν, και συρθούν άμεσα ή έμμεσα στη μάχη κατά του Assad, στο τέλος θα χειροκροτηθούν από τους συμμάχους οι οποίοι δεν θα λερώσουν οι ίδιοι τα χέρια τους και στη συνέχεια θα κατηγορήσουν την Αμερική, όταν θα αρχίσουν να στραβώνουν τα πράγματα.

Αυτή η ασυμφωνία στην περιοχή προφανώς επιβραβεύει το αρχικό ένστικτο του Β. Obama να μείνει μακριά από τη Μέση Ανατολή, παρά να τρέξει προς τα εκεί που πέφτουν οι πυροβολισμοί. Όμως συχνά τα πράγματα έχουν τη δική τους λογική. Καθώς γίνεται όλο και πιο πιθανή μια αεροπορική επίθεση στη Συρία, ο πρόεδρος Obama ίσως συρθεί ακόμη πιο βαθιά στη Μέση Ανατολή, παρά τη θέλησή του.

*To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.

© The Financial Times Limited 2013. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation