Το «παράθυρο ευκαιρίας» της Ευρώπης

Τα αχνά σημάδια της οικονομικής ανάκαμψης και η θερινή ραστώνη στις χρηματοοικονομικές αγορές δεν θα πρέπει να παραπλανήσουν τους Ευρωπαίους ηγέτες ώστε να νομίσουν πως είναι κοντά στην κατάκτηση των δυσκολιών της ευρωζώνης. Χρειάζεται ακόμα πολύ σκληρή δουλειά για να διορθωθούν οι ισολογισμοί των τραπεζών της, για να επουλωθεί ο κατακερματισμός του χρηματοοικονομικού της συστήματος και για να αποκατασταθεί η ροή της πίστης προς τις επιχειρήσεις.

Χρειάζεται πολύ περισσότερη προσπάθεια για να προωθηθεί η ανάπτυξη και για να μειωθεί η ανεργία στις πιο αδύναμες οικονομίες, καθώς οι κυβερνήσεις τους πιέζουν για την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων που είχαν αναβληθεί, με υψηλό κόστος για την ευρωζώνη.

Υπάρχουν και άλλα θέματα που θα απαιτήσουν την άμεση προσοχή μετά την ηρεμία του Αυγούστου. Σε αυτά περιλαμβάνονται η πιθανότητα δεύτερης αναδιάρθρωσης του ελληνικού δημόσιου χρέους και το ενδεχόμενο ενός προληπτικού πιστωτικού προγράμματος για την Πορτογαλία προκειμένου να είναι πιο ομαλή η μετάβασή της από το πρόγραμμα διάσωσης στον κανονικό δανεισμό από τις αγορές.

Η ασύμμετρη αρχιτεκτονική της ευρωπαϊκής νομισματικής ένωσης πρέπει να διορθωθεί και να ενισχυθεί ώστε η ευρωζώνη να απαλλαγεί από την έμφυτη τάση της να διαχωρίζει τον Βορρά από τον Νότο. Και πάνω απ' όλα, οι πολιτικές συνθήκες δεν θα πρέπει να επιδεινωθούν στις 17 χώρες μέλη της ευρωζώνης σε σημείο τέτοιο που να είναι πλέον αδύνατον να προχωρήσουν οι προαναφερθείσες ενέργειες.

Για πολλά από αυτά την ευθύνη την έχουν οι ηγέτες και οι κοινωνίες σε εθνικό επίπεδο. Μόνο ο πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ και η σοσιαλιστική του κυβέρνηση, σε συνεργασία με τις επιχειρήσεις, μπορούν να εισαγάγουν μεταρρυθμίσεις που είναι ζωτικής σημασίας για να αποκαταστήσουν τη γαλλική ανταγωνιστικότητα. Μόνο οι Ιταλοί μπορούν να αλλάξουν ριζικά το κομματικό σύστημα που μοιάζει με ακίνητο εμπόδιο για την οικονομική ανανέωση εξαιτίας των δολοπλοκιών του Σίλβιο Μπερλουσκόνι και της έλλειψης συνοχής της κεντροαριστεράς. Μόνο ο Ισπανός πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι και το κυβερνών λαϊκό κόμμα μπορούν να ξεκαθαρίσουν την ατμόσφαιρα του σκανδάλου διαφθοράς στο κόμμα, το οποίο πλήττει την εμπιστοσύνη του ισπανικού λαού στις υποσχέσεις των πολιτικών για καλύτερες ημέρες.

Το παράθυρο ευκαιρίας θα παραμείνει ανοικτό για λιγότερο από έναν χρόνο. Τον Μάιο, οι 28 χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πραγματοποιήσουν εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που, μέσα σε ένα κλίμα οικονομικών κακουχιών και αηδίας με τους πολιτικούς, δείχνει σημάδια δημιουργίας παράθυρου ευκαιρίας για τα αντιευρωπαϊκά, αντικαθεστωτικά λαϊκιστικά κινήματα. Εάν λάβει χώρα κάτι τέτοιο, τότε η εξασθενημένη νομιμοποίηση των ηγετών της Ευρώπης θα κάνει δυσκολότερη την υλοποίηση των μέτρων που χρειάζονται για να ξαναχτιστεί η ευρωζώνη.

Γι' αυτό τόσα πολλά εξαρτώνται από τις βουλευτικές εκλογές της Γερμανίας στις 22 Σεπτεμβρίου. Βασικά, λίγα πράγματα χωρίζουν το κυβερνών κόμμα των Χριστιανοδημοκρατών από την αντιπολίτευση των Σοσιαλδημοκρατών και τα μικρότερα συμμαχικά κόμματα σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση της κρίσης στην ευρωζώνη. Όποιος έλθει στην εξουσία θα έλθει με εκατομμύρια ψήφους Γερμανών που θα υποπτεύονται ότι όταν οι άλλοι Ευρωπαίοι θα καλούν το Βερολίνο να επιδείξει ηγετικές ικανότητες στην ουσία θα εννοούν ότι περιμένουν ένα ανοικτό βιβλίο επιταγών από τη Γερμανία.

Οι Γερμανοί ψηφοφόροι δεν έχουν απαραίτητα άδικο. Σε ορισμένες πρωτεύουσες της νότιας Ευρώπης, οι νομοθέτες υπολογίζουν πως μια κουλτούρα δημοσιονομικής σταθερότητας, η οποία έχει δομηθεί ώστε να ικανοποιεί τις απαιτήσεις του Βερολίνου, είναι ένα «φύλο συκής» πίσω από το οποίο μπορούν να οδηγήσουν τη Γερμανία ώστε να προσφέρει μόνιμη οικονομική στήριξη.

Μια σταθερή αίσθηση κατεύθυνσης από το Βερολίνο αποτελεί προαπαιτούμενο για την αντιμετώπιση της επόμενης φάσης της κρίσης. Το «τοξικό» τεστ θα είναι η ταχύτητα της προόδου σε ό,τι αφορά την ευρωπαϊκή τραπεζική ένωση. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα πρόκειται να προχωρήσει σε επανεξέταση της ποιότητας των assets των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων προτού αναλάβει την ευθύνη του χρόνου για την εποπτεία των μεγαλύτερων τραπεζών της Ευρώπης. Εάν αυτή η επανεξέταση γίνει με σωστό τρόπο, είναι σίγουρο ότι θα ταυτοποιήσει ορισμένες τράπεζες που χρειάζονται ανακεφαλαιοποίηση και άλλες που πρέπει να κλείσουν με ομαλό τρόπο.

Το Βερολίνο πρέπει να στηρίξει αυτήν την επανεξέταση, ακόμα και εάν δείξει αδυναμίες σε γερμανικές τράπεζες. Όμως θα πρέπει επίσης να ηγηθεί των προσπαθειών για την έγκαιρη δημιουργία ενός μηχανισμού διάλυσης των πιστωτικών ιδρυμάτων της ευρωζώνης, εν όψει της εποχής εποπτείας της ΕΚΤ. Με οτιδήποτε λιγότερο, οι τράπεζες της Ευρώπης δεν θα έχουν τη δυνατότητα να παίξουν τον σημαντικό τους ρόλο στην οικονομική ανάπτυξη. Και οι χαμένοι θα είναι η ευρωζώνη και το μέλλον της Ευρώπης.

© The Financial Times Limited 2013. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation