Το τέρας της λιτότητας δεν λέει να πεθάνει

Φοβάμαι ότι αυτή η φαινομενική αλλαγή πολιτικής δεν είναι τίποτε άλλο από ένας τακτικός συμβιβασμός των πρωταθλητών της λιτότητας. Η λιτότητα δεν εγκαταλείπεται. Απλώς παρατείνεται. Προσπαθώ να καταλάβω γιατί ο κόσμος θεωρεί ότι αυτό είναι ανακούφιση. Επιπλέον, οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις εξ ορισμού είναι... διαρθρωτικές και δεν θα επιφέρουν βραχυπρόθεσμο αντίκτυπο εάν -πράγματι- ενεργοποιηθούν. Ας επικεντρωθούμε λοιπόν και πάλι στη λιτότητα.

Οι τελευταίες προβλέψεις της Κομισιόν δείχνουν σταθερή μείωση του δομικού ελλείμματος στον δημόσιο τομέα της ευρωζώνης, από 3,6% του ΑΕΠ το 2011 στο προβλεπόμενο 2,1% το 2012, 1,4% το 2013 και 1,5% το 2014. Οι δομικές ισορροπίες ρυθμίζονται για τον οικονομικό κύκλο και τις διακυμάνσεις των τιμών στις επενδύσεις, όπως δείχνει το πραγματικό μέγεθος των προσαρμογών.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι πριν από τη φαινομενική επιτόπια στροφή της προηγούμενης εβδομάδας ήταν ήδη σαφές ότι η πρώτη μεγάλη φάση δημοσιονομικής προσαρμογής θα τελείωνε μέχρι τα τέλη του έτους. Όπως, όμως, συμβαίνει και με τα τέρατα στα "Β movies" η λιτότητα θα σηκωθεί από τον τάφο το 2015 και το 2016 όταν οι χώρες θα αναγκαστούν να ανταποκριθούν στους καθυστερημένους δημοσιονομικούς στόχους και, επιπλέον, να εφαρμόσουν τη δέσμευσή τους για ετήσια αποπληρωμή μέρος του πλεονάζοντος χρέους.

Εκτιμώ ότι οι περισσότερες χώρες μέχρι τότε δεν θα έχουν ενισχύσει τις τράπεζές τους και πως η γενική ανάπτυξη πιθανότατα θα είναι χαμηλή επειδή οι πιστωτικές συνθήκες θα εξακολουθούν να είναι σφιχτές. Η λιτότητα θα γίνει και πάλι κυκλική.

Αυτό που καθιστά τα επιχειρήματα της οικονομικής πολιτικής τόσο πολύπλοκα είναι η σύγχυση για τη μακροοικονομική φύση της νομισματικής ένωσης. Αυτό που συμβαίνει στην ευρωζώνη γίνεται καλύτερα κατανοητό σε μακροοικονομικό επίπεδο. Ας πάρουμε ως απλό παράδειγμα την πρόσφατη συζήτηση για το εάν έπρεπε να μειωθεί το επιτόκιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ή όχι. Ήταν σαφώς λάθος να υποστηρίξει κανείς, όπως έκαναν ορισμένοι συντηρητικοί σχολιαστές, ότι η μείωση του επιτοκίου θα δημιουργούσε πληθωρισμό στη Γερμανία.

Ο μόνος πληθωρισμός που μπορεί λογικά να υπάρχει στη νομισματική ένωση είναι εκείνος της ευρωζώνης επειδή εκεί υπάρχει το ευρώ. Είναι δεδομένο ότι θα υπάρχει διακύμανση τιμών μεταξύ των κρατών-μελών και είναι λογικό ότι οι τιμές θα ενισχύονται σε ορισμένες χώρες και θα αυξάνονται σε άλλες. Ενόσω ο αθροιστικός πληθωρισμός είναι χαμηλός, δεν υπάρχει κανένας λόγος ανησυχίας για τον «γερμανικό πληθωρισμό» ή τον ισπανικό «αποπληθωρισμό». Αυτό είναι το μόνο που χρειάζεται να ξέρουμε.

Η ίδια σύγχυση επικρατεί και στο θέμα της δημοσιονομικής πολιτικής. Γνωρίζω ότι η δημοσιονομική πολιτική είναι εθνικό θέμα, που περιορίζεται από διάφορες συνθήκες και κανονισμούς. Από μακροοικονομική πλευρά όμως, η ευρωζώνη γίνεται καλύτερα αντιληπτή ως δημοσιονομική ένωση. Όταν περάσει κανείς σε αυτό το επίπεδο, τότε εύκολα θα κατανοήσει γιατί η λιτότητα προκάλεσε τόσο μεγάλη ζημιά.

Γνωρίζουμε ότι με επιτόκια σχεδόν σε μηδενικά επίπεδα οι δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές γίνονται μεγαλύτεροι. Δεν προκαλεί εντύπωση ότι με συνολική δομική δημοσιονομική προσαρμογή 2,2% μέσα σε δύο χρόνια, οδηγηθήκαμε σε αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης, τόσο για το 2012 όσο και για το 2013. Δεδομένου ότι υπάρχουν ελάχιστα περιθώρια δημοσιονομικών ελιγμών στον Νότο, ο μόνος λογικός τρόπος για να αποφύγει η ευρωζώνη τέτοια ακραία λιτότητα θα ήταν εάν η Γερμανία δεχόταν τα δημοσιονομικά αναπτυξιακά κίνητρα.

Γνωρίζω, όμως, επίσης ότι η Γερμανία έχει δέσει και τα δικά της χέρια, επιβάλλοντας τους δικούς της δημοσιονομικούς κανόνες. Εάν, όμως, περάσει κανείς την εθνική οπτική γωνία και δει το θέμα από πλευράς ευρωζώνης, τότε θα διαπιστώσει ότι τέτοιοι εθνικοί κανόνες γίνονται πολύ περιοριστικοί. Ένα επιχείρημα που διατυπώνεται από όσους τάσσονται κατά της ευέλικτης δημοσιονομικής πολιτικής είναι πως η επιπλέον κατανάλωση στη Γερμανία δεν θα ευνοούσε τον ευρωπαϊκό Νότο γιατί η Γερμανία δεν εισάγει πολύ από αυτές τις χώρες. Όσοι, όμως, διατυπώνουν τέτοια επιχειρήματα θεωρούν παράλληλα αδιανόητο να αναλύσουν τη δυναμική της αμερικανικής οικονομίας μόνο επί τη βάσει στοιχείων για κάθε Πολιτεία. Αυτό ακριβώς, όμως, θέλουν να κάνουν για την ευρωζώνη.

Παρά την κρίση χρέους, η ευρωζώνη συμπεριφέρεται σαν μία κανονική μεγάλη, κλειστή οικονομία. Το πρόβλημα είναι πως η ανάλυση και η διαχείρισή της γίνεται ως άθροισμα των μερών της. Το τραγικό σφάλμα των αξιωματούχων της ευρωζώνης θα είναι να επαναλαμβάνουν συνεχώς το ίδιο λάθος. Είναι ακριβώς το ίδιο με τη λιτότητα. Και εκείνο... θα επιστρέψει.

© The Financial Times Limited 2013. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation