Αντί σωσίβιο, πέτρα στο λαιμό της Κύπρου

Την ώρα που η ευρωζώνη είχε αρχίσει να κινείται στη σωστή κατεύθυνση, γύρισε στις παλιές συνήθειες, γράφει το Editorial των FT. Πώς και γιατί οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρόσθεσαν και άλλο καύσιμο στη φωτιά.

Δημοσιεύθηκε: 18 Μαρτίου 2013 - 12:55

Αντί σωσίβιο, πέτρα στο λαιμό της Κύπρου

Την ώρα που η ευρωζώνη είχε αρχίσει να κινείται στη σωστή κατεύθυνση στη μάχη για να διαχειριστεί την κρίση χρέους, γύρισε στις παλιές συνήθειες.

Αντιμέτωποι με ένα κράτος μέλος που πνίγεται, αντί να πετάξουν ένα σωσίβιο, οι ηγέτες προτίμησαν να τυλίξουν μια πέτρα γύρω από τον λαιμό του.

Κατά τα φαινόμενα, το κυπριακό ντιλ δεν προχωρά σε bail-in (συμμετοχή πιστωτών στη διάσωση) κατά τα πρότυπα μιας εκκαθάρισης πτωχευμένων τραπεζών. Αντίθετα επιβάλλει φόρο σε όλους τους καταθέτες, έως και τους μικρότερους.

Ανεξάρτητα από το πόσο νόμιμο είναι, αποτελεί παράβαση του πνεύματος ασφάλειας για τις καταθέσεις ως 100.000 ευρώ (οι αποταμιευτές στην Ευρώπη απολαμβάνουν εγγύηση ανεξάρτητα από το πόσο ετοιμοθάνατη είναι η τράπεζά τους), προδίδει δηλαδή αυτούς που έχουν να χάσουν τα περισσότερα και έχουν να απολογηθούν για τα λιγότερα.

Είναι επίσης αντίθετο με το μέλλον ενός τραπεζικού συστήματος στην Ευρώπη στο οποίο οι φορολογούμενοι θα είναι ασφαλισμένοι έναντι των ζημιών των τραπεζών. Οι επενδυτές θα πληρώνουν για το ρίσκο που αναλαμβάνουν με σειρά προτεραιότητας και οι αποταμιευτές μπορούν να είναι ασφαλείς ότι το ελάχιστο όριο καταθέσεών τους προστατεύεται.

Η ελπίδα να διορθωθεί η πορεία της ευρωζώνης έγκειται στον διαχωρισμό του προβλήματος του κρατικού χρέους από αυτό των τραπεζών της εκάστοτε χώρας. Τον περασμένο Ιούνιο οι ηγέτες της ευρωζώνης αναγνώρισαν τη φύση του προβλήματος. Η Κύπρος έδειχνε πιθανό «σωτήριο τεστ» για μια πιο πεφωτισμένη προσέγγιση.

Με μη βιώσιμα δημόσια οικονομικά και έναν τραπεζικό τομέα περίπου επτά φορές το ΑΕΠ της, η ψυχρή επιλογή ήταν μεταξύ αναδιάρθρωσης κρατικού χρέους και επιβολής ζημιών στους πιστωτές των τραπεζών. Η επιλογή του δεύτερου ήταν η σωστή. Αλλά αντί να αναδιαρθρώσουν τις τράπεζες με το απαραίτητο (δυστυχώς) τίμημα για τους πιστωτές, αυτό το πακέτο πληρώνει το τίμημα χωρίς το όφελος.

Δεν οδηγεί τις τράπεζες σε άμεση αναδιάρθρωση. Προφανώς δεν θα επιβάλει ζημίες (bail-in) σε μη ασφαλισμένους κατόχους ομολόγων υψηλής εξασφάλισης. Αν και οι κυπριακές τράπεζες έχουν μικρό χρέος σε ομόλογα (περίπου 1,7 δισ. ευρώ έναντι καταθέσεων 70 δισ. ευρώ), το ποσό είναι σημαντικό αν συγκριθεί με τα 5,8 δισ. ευρώ που θα πληρώσουν οι καταθέτες μέσω της εισφοράς.

Επίσης παρακάμπτει το νομικό καθεστώς των απαιτήσεων έναντι των χρεοκοπημένων οφειλετών με τρόπο που πλήττει τον απλό καταθέτη, προς όφελος έμπειρων επενδυτών. Αυτό είναι αποσταθεροποιητικό και ηθικά επαίσχυντο.

Η δομή των ισολογισμών των κυπριακών τραπεζών είναι τέτοια που κάποιοι καταθέτες θα δέχονταν αναγκαστικά απώλειες. Αλλά ο ισχυρισμός του προέδρου Νίκου Αναστασιάδη ότι δεν υπάρχει εναλλακτική στο τρέχον σχέδιο αποτελεί προσβολή για τον μικρό Κύπριο αποταμιευτή ή ιδιοκτήτη επιχείρησης.

Οι ασφαλισμένες καταθέσεις θα μπορούσαν να είχαν προστατευτεί στο ακέραιο με την επιβολή μεγαλύτερου κουρέματος -ο ίδιος ο κ. Αναστασιάδης είχε υπονοήσει 60%- στους λογαριασμούς πάνω από το όριο των 100.000 ευρώ. Η Κύπρος είχε δύο χρόνια για να προετοιμάσει νομοθεσία, η οποία θα προστάτευε τους μικρούς καταθέτες σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης (ή ακόμα και τις καταθέσεις των κατοίκων από την Ε.Ε.), με μια ισοδύναμη ποσότητα στοιχείων ενεργητικού.

Ακόμα και τώρα, θα μπορούσε να υιοθετηθεί μια παραλλαγή του ειδικού βρετανικού νόμου για την εκκαθάριση τραπεζών. Αλλά πρόκειται για μια συνειδητή επιλογή να πληρώσουν οι πιο φτωχοί για να βοηθηθούν οι πιο πλούσιοι.

Κάποιος μπορεί να υποψιαστεί ότι οι ηγέτες της Κύπρου είναι αποφασισμένοι να διασώσουν ό,τι έχει απομείνει από το offshore τραπεζικό τους μοντέλο, ακόμα και ενάντια στην πίεση της ευρωζώνης για συρρίκνωση του τομέα.

Όπως συνέβη στο παρελθόν και με άλλα ευρωπαϊκά νησιωτικά κράτη, ο λαός της Κύπρου ανακαλύπτει ποιος πληρώνει για να διατηρηθεί ζωντανός ένας μεταστατικός τραπεζικός τομέας.

Oι κίνδυνοι για την Ευρώπη είναι σημαντικοί. Αν και με αργούς ρυθμούς, η ευρωζώνη προχωρά προς τραπεζική ένωση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καταστρώσει σχέδια για τη διασυνοριακή ασφάλιση καταθέσεων και σχέδια εκκαθάρισης που περιλαμβάνουν κανόνες για το «bail-in».

Η... διάσωση της Κύπρου υπονομεύει τα σχέδια αυτά. Αν η προτεινόμενη λύση είναι ένας φόρος επί των καταθέσεων, τότε η αποκατάσταση των τραπεζών γίνεται και πάλι εθνικό ζήτημα.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι πολιτικός. Η συνταγή της παγκόσμιας λιτότητας, σε συνδυασμό με την ιδιαίτερα φιλική αντιμετώπιση των μεγάλων επενδυτών στις τράπεζες, γίνεται ολοένα και πιο τοξική για τους Ευρωπαίους ψηφοφόρους. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες μόλις πρόσθεσαν και άλλο καύσιμο στη φωτιά.

© The Financial Times Limited 2013. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation