Martin Wolf: Η προφητεία Soros για την Ευρώπη

Η "ισορροπία του τρόμου" κάνει εφικτό τον συμβιβασμό στην κρίση χρεών. Για να γίνει, η Γερμανία πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες της και η περιφέρεια να παίξει μέχρι τέλους το επικίνδυνο παιχνίδι της εξόδου.

  • Martin Wolf’s Exchange
Martin Wolf: Η προφητεία Soros για την Ευρώπη
Ένα από τα κυριότερα χαρακτηριστικά των ρυθμιστικών αποφάσεων της Γερμανίας για την κρίση της ευρωζώνης -ή για να είμαστε πιο ακριβείς της Γερμανίδας καγκελαρίου Angela Merkel- είναι η άποψη ότι ο χρόνος είναι με το μέρος της. Σε μια αξιοσημείωτη ομιλία που έδωσε στην Ιταλία στις αρχές Ιουνίου, ο George Soros, ο επενδυτής και φιλάνθρωπος, αμφισβήτησε ανοιχτά αυτήν την άποψη.

Στην προτελευταία παράγραφο, ο κ. Soros γράφει:

"Ο γερμανικός λαός δεν μπορεί να καταλάβει γιατί η πολιτική των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και της δημοσιονομικής λιτότητας που λειτούργησε για τη Γερμανία μία δεκαετία πριν δεν λειτουργεί για την Ευρώπη σήμερα. Η Γερμανία τότε μπορούσε να απολαύσει ανάκαμψη βασισμένη στις εξαγωγές, ενώ η ευρωζώνη σήμερα είναι εγκλωβισμένη στην αποπληθωριστική παγίδα του χρέους. Ο γερμανικός λαός δεν βλέπει αποπληθωρισμό στη χώρα του. Αντιθέτως, οι μισθοί ανεβαίνουν και υπάρχουν ελλείψεις σε ειδικευμένες θέσεις εργασίας, τις οποίες διακαώς αρπάζουν οι μετανάστες από άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η απροθυμία για επενδύσεις στο εξωτερικό και η εισροές από τη φυγή κεφαλαίων τροφοδοτούν την άνθηση της αγοράς real estate. Οι εξαγωγές μπορεί να επιβραδύνονται, αλλά η απασχόληση αυξάνεται. Υπό αυτές τις συνθήκες, θα έπρεπε να γίνει μια τρομερή προσπάθεια από την κυβέρνηση να πείσει τον γερμανικό λαό να υιοθετήσει τα έκτακτα μέτρα που θα χρειαζόταν για να ανατραπεί η τρέχουσα τάση. Και έχουν μόνο τρεις μήνες περιθώριο για να το κάνουν».

Πιστεύω ότι ο κ. Soros έχει δίκιο για το πόσος χρόνος απομένει. Κι αυτό ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των επερχόμενων ελληνικών εκλογών. Ακόμη κι αν προκύψει μια κυβέρνηση που θα υποσχεθεί να εφαρμόσει το συμφωνημένο πρόγραμμα, σύντομα θα γίνει ξεκάθαρο ότι αυτή η προσπάθεια δεν αποδίδει. Καθώς επιδεινώνονται συνέχεια οι οικονομικές συνθήκες, η πολιτική στήριξη στη λιτότητα είναι βέβαιο ότι θα ξεθυμάνει.

Αν συμβεί τότε ελληνική έξοδος, είναι πιθανόν να ακολουθήσει κύμα πανικού, καθώς ακόμη και οι απλοί πολίτες θα αποφασίσουν (ορθώς) ότι ένα ευρώ σε ιταλική ή ισπανική τράπεζα σε καμία περίπτωση δεν είναι ίδιο με ένα ευρώ σε γερμανική τράπεζα. Η ΕΚΤ θα χρειαστεί να αντιμετωπίσει μια τέτοια έξοδο κεφαλαίων μέσω απεριόριστων μηχανισμών δανεισμού έσχατης ανάγκης. Και ίσως να μην αποδειχθεί επαρκές ούτε αυτό.

Δύο τουλάχιστον τεράστια προβλήματα θα προκύψουν αν η ΕΚΤ το προσπαθήσει:

Πρώτον, οι εμπορικές τράπεζες που θα εμπλακούν θα γίνουν «ζόμπι», που θα εξαρτώνται για την επιβίωσή τους από την κεντρική τράπεζα. Η πίστωση που θα προσφέρουν αναπόφευκτα θα συρρικνωθεί. Οι οικονομίες στις οποίες ανήκουν θα πέσουν τότε σε βαθυτερη ύφεση.

Δεύτερον, μια τέτοια επιχείρηση μαζικού δανεισμού θα δημιουργήσει περαιτέρω εκρηκτική αύξηση στην καθαρή πιστωτική θέση της Bundesbank στο European System of Central Banks. Και αυτό θα εκθέσει τη Γερμανία σε ακόμη μεγαλύτερες απώλειες, σε περίπτωση που διαλυθεί το σύστημα. Εν τω μεταξύ, ο μόνος τρόπος για να ανατραπεί η έξοδος από τις περιφερειακές χώρες θα πρέπει να γίνει πιο αξιόπιστη η ιδέα ότι η ευρωζώνη είναι μη ανατρέψιμη και ότι πράγματι ένα ευρώ σε ισπανική ή ιταλική τράπεζα είναι ίδιο με ένα ευρώ σε γερμανική τράπεζα. Όμως, οι θορυβώδεις διαφωνίες στη Γερμανία για την αυξανόμενη πιστωτική θέση της Bundesbank θα υπονομεύσουν αυτήν την αξιοπιστία.

Έτσι, είναι απολύτως πιθανό ότι ο χρόνος που χρειάζεται για να ξεκαθαριστεί αυτή η αναταραχή είναι πολύ λίγος.

Ο κ. Soros κάνει επίσης μια πολύ ενδιαφέρουσα σύγκριση με προηγούμενες κρίσεις χρεών σε αναδυόμενες οικονομίες.

«Υπάρχει στενός παραλληλισμός ανάμεσα στην ευρωκρίση και στη διεθνή τραπεζική κρίση του 1982. Τότε, οι διεθνείς χρηματοοικονομικές αρχές έκαναν ό,τι ήταν απαραίτητο για να προστατεύσουν το τραπεζικό σύστημα: Επέβαλαν τα δύσκολα στην περιφέρεια για να προστατεύσουν το κέντρο. Σήμερα η Γερμανία και οι άλλες πιστώτριες χώρες εν γνώσει τους παίζουν τον ίδιο ρόλο. Οι λεπτομέρειες διαφέρουν, αλλά η ιδέα είναι ίδια: Οι πιστωτές εν τέλει μεταφέρουν το βάρος της προσαρμογής στις πιστολήπτριες χώρες και αποφεύγουν τη δική τους ευθύνη στην ανισορροπία. Έχει ενδιαφέρον το πώς οι οροι 'κέντρο' και 'περιφέρεια' μπήκαν στην καθημερινή χρήση σχεδόν απαρατήρητα. Όπως και στη δεκαετία του ’80, όλη η ευθύνη και το βάρος πέφτει στην 'περιφέρεια' και κανείς δεν αναλαμβάνει την ευθύνη για το 'κέντρο'. Όμως, στην κρίση του ευρώ, η ευθύνη του κέντρου είναι ακόμη μεγαλύτερη από όσο ήταν το 1982. Το 'κέντρο' ευθύνεται για τον σχεδιασμό ενός ελαττωματικού σχεδίου και γιατί κάνει πολύ λίγα με μεγάλη καθυστέρηση. Στη δεκαετία του ’80 η Λατινική Αμερική υπέστη μια χαμένα δεκαετία και μια ανάλογη τύχη περιμένει σήμερα την Ευρώπη. Και αυτήν την ευθύνη θα πρέπει να αναλάβουν η Γερμανία και οι άλλες πιστώτριες χώρες. Αλλά δεν υπάρχει καμία ένδειξη για κάτι τέτοιο».

Όμως στη Λατινική Αμερική δεν υπήρχε δέσμευση σε ένα ενιαίο νόμισμα και κανένας διεθνής πιστωτής έσχατης ανάγκης για να χρηματοδοτήσει ελλείμματα ή εξόδους κεφαλαίων. Αυτό έδωσε στις χρεωμένες χώρες τη δυνατότητα υποτίμησης. Αλλά επίσης σήμαινε ότι οι πιστωτές θα παρέχουν χρηματοδότηση σε συνεχόμενη βάση, κρατώντας τις χρεωμένες χώρες ομήρους, μέχρι να προσφέρουν ανακούφιση από τα χρέη προς τα τέλη της δεκαετίας.

Στην ευρωζώνη, ωστόσο, υπάρχει ενιαίο νόμισμα και πιστωτής έσχατης ανάγκης: η ΕΚΤ. Όσο οι πιστώτριες χώρες είναι υποχρεωμένες να χρηματοδοτούν ελλείμματα και εξόδους κεφαλαίων από τις χρεωμένες χώρες, μέσω του Ευρωσυστήματος Κεντρικών Τραπεζών, οι πρώτες δεν μπορούν να ελέγξουν πλήρως τις δεύτερες.

Κι αυτό μας επαναφέρει στο παραπάνω σημείο, όπου αναφέρεται ο ρόλος της ΕΚΤ σε μια σοβαρή κρίση. Φαίνεται πιθανό ότι θα υπάρξει πόλεμος ανάμεσα στις πιστώτριες και τις δανειολήπτριες χώρες για τον έλεγχο της κεντρικής τράπεζας.

Οι πιστώτριες χώρες θα επιδιώξουν να σταματήσουν την ανοιχτή χρηματοδότηση πιο αδύναμων τραπεζών από την κεντρική τράπεζα. Αν δεν τα καταφέρουν, οι δανειολήπτες θα χρηματοδοτούνται μερικώς, τουλάχιστον. Αλλά θα δημιουργηθεί τεράστιο εγχώριο πρόβλημα στις πιστώτριες χώρες, γιατί θα πρέπει να χρηματοδοτούν τα χρέη.

Αν οι πιστωτές πετύχουν να σταματήσουν τη ροή κεφαλαίων από την κεντρική τράπεζα, οι τράπεζες και οι χώρες με χρέη θα εκραγούν. Η ευρωζώνη μάλλον θα καταρρεύσει και οι συνεπαγόμενες αλληλοκατηγορίες και η απελπισία θα ζημιώσουν θανάσιμα την Ευρωπαϊκή Ένωση, πλήττοντας σοβαρά και τη Γερμανία, οικονομικά και πολιτικά.

Αφού η κάθε πλευρά έχει δυνατότητα να κάνει μεγάλη ζημιά στην άλλη, εντοπίζεται μια «ισορροπία τρόμου». Γι’ αυτό είναι εφικτή μια συμβιβαστική λύση. Όμως η Γερμανία πρέπει πρώτα να πειστεί ότι η διάλυση είναι ασύλληπτη. Για να γίνει αυτό, οι χώρες που πιέζονται πρέπει να κάνουν την έξοδο αξιόπιστη επιλογή. Θα είναι ένα επικίνδυνο παιχνίδι. Αλλά ίσως είναι καλύτερο από την υπνοβασία προς τον όλεθρο. Εν τέλει βέβαια, θα μπορούσε να είναι ο δρόμος προς τον όλεθρο.

© The Financial Times Limited 2012. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation

ΣΧΟΛΙΑ ΧΡΗΣΤΩΝ

blog comments powered by Disqus
v