Η Ευρώπη χρειάζεται τη Lehman της

Θα μπορούσε η Ελλάδα να παίξει τον ρόλο της Lehman της ευρωζώνης; Να υποχρεώσει την πολιτική ελίτ της ΕΕ να κοιτάξει κατάματα το χάος; Και να αποκαταστήσει η ίδια τη θέση της στην ιστορία της κρίσης;

Δημοσιεύθηκε: 6 Ιουνίου 2012 - 07:46

Michael Tory

Τι γίνεται αν η ευρωπαϊκή ελίτ έχει κάνει τελείως λάθος και, ενώ φοβάται και αποφεύγει την δική της “Lehman”, η Ευρώπη στην πραγματικότητα την χρειάζεται για να προχωρήσει πέρα από αυτή την ατέρμονη κατάσταση κρίσης; Θα μπορούσε η Ελλάδα να παίξει τον ρόλο της Lehman Brothers; Υπάρχουν πολλά επιχειρήματα υπέρ.

Όταν κατέρρευσε η Lehman, το αμερικανικό πολιτικό σύστημα έπασχε από απόλυτη κόπωση διασώσεων: Στις 15 Σεπτεμβρίου 2008, οι ΗΠΑ είχαν διασώσει απολύτως την Bear Stearns (έμμεσα), τη Fannie Mae και τη Freddie Mac. Αν και τα βήματα που έκαναν ήταν επαρκή για να «σώσουν» κάθε οίκο χωριστά, προφανώς δεν επαρκούσαν για να σταματήσουν την ευρύτερη μετάσταση ή να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη. Ήταν ξεκάθαρο ότι η πίστη των ρυθμιστών σε περαιτέρω διασώσεις, τέλειωνε.

Αυτό συνέβαινε επειδή το πρόβλημα εμφανώς δεν βρισκόταν στις μεμονωμένες τράπεζες, αλλά στο σύστημα. Ο τραπεζικός κλάδος ήταν δραματικά υπό-κεφαλαιοποιημένος και το σύνηθες φάρμακο των ιδιωτικών κεφαλαίων απλά δεν ήταν διαθέσιμο, εξαιτίας της αβεβαιότητας για το μέγεθος των ζημιών στα χαρτοφυλάκια ακίνητης περιουσίας και δομημένων πιστωτικών προϊόντων.

Η λύση ήταν απλή –επιβεβλημένη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών-αλλά δεν υπήρχε αρκετή πολιτική θέληση ώστε να επιβληθεί τέτοια λύση, τόσο επειδή ο κόσμος ορθώς αισθανόταν ότι οι τράπεζες είχαν δημιουργήσει το πρόβλημα από μόνες τους και θεωρούσε ότι δεν το αξίζουν, και αφετέρου επειδή δεν ήταν δυνατόν, όπως συνήθως δεν είναι στην πολιτική, να εκφοβίσουν τον λαό (Κογκρέσο) να κάνει κάτι με το σκεπτικό του τι μπορεί να γίνει αν δεν το κάνει.

Η υπόθεση της Lehman αντιμετώπισε αποφασιστικά το δεύτερο πρόβλημα, προσφέροντας μια καλή «άποψη» της αβύσσου. Η πολιτική θέληση για την εφαρμογή μιας συνολικής λύσης, κινητοποιήθηκε σχεδόν άμεσα. Παρά τα ελαττώματά τους, τα μέτρα πέτυχαν τον πρωταρχικό στόχο της αποτροπής περαιτέρω μεγάλων καταρρεύσεων και της σταθεροποίησης της εμπιστοσύνης των καταθετών και των επενδυτών. Αν μη τι άλλο, η πολιτική θέληση να λυθεί το πρόβλημα έγινε τόσο απροκάλυπτα, που δεν δόθηκε αρκετή προσοχή στο να αλλάξει η συμπεριφορά των τραπεζών και οι δομές κινήτρων και το τίμημα που πλήρωσαν για την απερισκεψία τους ήταν πολύ χαμηλό.

Οι παραλληλισμοί με την ευρωζώνη σήμερα, είναι εμφανείς. Για να αποκατασταθεί η σταθερότητα, η ευρωζώνη πρέπει να εισάγει ευρωομόλογα με κοινή εγγύηση της ευρωζώνης, με την υποστήριξη της απόλυτης και εξουσιαστικής συγκεντρωτικής δημοσιονομικής πειθαρχίας, καθώς επίσης ασφάλιση καταθέσεων στο σύνολο της ευρωζώνης και υποχρεωτικές ανακεφαλαιοποιήσεις. Αλλά η πολιτική βούληση για να γίνει αυτό δεν θα κινητοποιηθεί όσο υπάρχει η εναλλακτική να κερδίσει χρόνο: Οι πολιτικοί πάντα θα επιλέγουν αυτή την δυνατότητα, όταν τους προσφέρεται. Ακόμη πιο σημαντικό είναι ότι η απαραίτητη πολιτική θέληση δεν θα κινητοποιηθεί όσο οι βασικοί ευνοούμενοι, όπως η Ελλάδα, θεωρείται ότι δεν το αξίζουν.

Το χρεοστάσιο της Ελλάδας και η έξοδος από την ευρωζώνη, θα αντιμετωπίσει αυτά τα δύο ζητήματα. Μετά την ελληνική έξοδο, οι ηγέτες της ευρωζώνης δεν θα μπορούν να κερδίσουν άλλο χρόνο. Θα αντιμετωπίσουν μια ξεκάθαρη επιλογή: Να ενωθούν άμεσα σε μια πειστική λύση που θα εξασφαλίσει τις χώρες που έπονται (Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία κλπ) ή να κοιτάζουν το όλο οικοδόμημα της ευρωζώνης να καταρρέει.

Επιπλέον αυτά τα αποφασιστικά μέτρα θα έχουν τότε πολύ μεγαλύτερη αποδοχή και νομιμότητα. Οι Έλληνες δεν θα θεωρούνται πλεον ως αχάριστοι και απερίσκεπτοι, πράγμα που σήμερα αποτελεί πραγματική πολιτική πίεση για την προσφορά βοήθειας, και όχι μόνο από τους Γερμανούς. Τα όλο και πιο ζοφερά οράματα της μετά-εξόδου αποκάλυψης, απλώς και μόνο ενισχύουν την άποψη που ήδη έχουν οι Έλληνες, ότι η Ευρώπη πάντα θα «κοτεύει».

Οι λαοί είναι πιο έξυπνοι απ’όσο πιστεύουν οι πολιτικοί τους. Η εμπειρία της διάσωσης της Wall Street και άλλων τραπεζών και στην συνέχεια η παρατήρηση να συνεχίζουν από εκεί που σταμάτησαν, με καμία ορατή αλλαγή στην συμπεριφορά ή τα κίνητρα αμοιβών, έχει χαραχτεί στο μυαλό του κόσμου. Γι’αυτό και δεν υπάρχει εμπιστοσύνη στις διασώσεις ανάξιων ευεργετούμενων.

Η απάντηση στο πού βρίσκεται η γραμμή ανάμεσα στις άξιες και τις ανάξιες χώρες είναι απλή: Οι θεσμοί της ευρωζώνης θα βοηθήσουν τις χώρες εκείνες που πρώτες θα βοηθήσουν τους εαυτούς τους. Γι’αυτό δεν πρέπει να συνεχίζεται αυτή η ασταμάτητη, καταστροφική συνέχεια από ημίμετρα για να κερδηθεί λίγος χρόνος ακόμη: Στην καλύτερη περίπτωση αναβάλλει την ήττα και μεγιστοποιεί τις αναπόφευκτες επιπτώσεις. Ήρθε η ώρα να αφήσουμε την Ελλάδα να φύγει με τάξη, ώστε να νομιμοποιηθούν και να σχηματοποιηθούν τα μέτρα που είναι απαραίτητα για να σωθούν οι υπόλοιποι.

Ο αρθρογράφος είναι ιδρυτής της Ondra Partners και πρώην επικεφαλής βρετανικού investment banking της Lehman Brothers.

© The Financial Times Limited 2012. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation