Ελληνική "παράλυση": Μίσος, κόμματα και... ΜΜE

Σύμβολα ανικανότητας και διαφθοράς τα κόμματα. Ο «θάνατος» του Τύπου, τα κυνικά συνδικάτα και η καλλιέργεια του μίσους. Το παλιό πεθαίνει, αλλά το νέο δεν έχει ακόμη γεννηθεί. Άρθρο καταπέλτης του Π. Ελευθεριάδη στους FT.

Δημοσιεύθηκε: 29 Μαΐου 2012 - 07:46

Παύλος Ελευθεριάδης*

Ελληνική παράλυση: Μίσος, κόμματα και... ΜΜE

Γιατί η Ελλάδα υπνοβατεί προς την καταστροφή; Ως Έλλην πολίτης γνωρίζω εδώ και χρόνια τη φρικτή κατάσταση της δημοσιονομικής μας θέσης. Το πολιτικό σύστημα, όμως, απέτυχε να αντιδράσει, όπως απέτυχε και να σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού. Οι εκλογές του Ιουνίου είναι ένα στοίχημα επειδή τα ακραία κόμματα έχουν την πρωτοβουλία. Πώς φτάσαμε σε αυτό το σημείο; Οι αιτίες βρίσκονται σε τρεις παράγοντες της ελληνικής πολιτικής ζωής, που έχουν περάσει απαρατήρητοι.

Ο πρώτος είναι η καλλιέργεια του μίσους. Η κληρονομιά από τον εμφύλιο πόλεμο του 1946-1949 ήταν η συνεχής και ταπεινωτική δίωξη της Αριστεράς. Η ελληνική κοινωνία της δεκαετίας του 1950 ήταν βαθιά ιεραρχική σε όρους οικογένειας και τάξεων. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου δημιουργήθηκε μία ακόμη ιεραρχία: οι Αριστεροί και άλλοι αντικομφορμιστές θεωρήθηκαν επικίνδυνοι και μη πατριώτες και διώχθηκαν από έναν μηχανισμό καταπίεσης, που παροπλίστηκε μόνο με την πτώση της στρατιωτικής δικτατορίας το 1974.

Όταν οι σοσιαλιστές κέρδισαν την εξουσία το 1981 δημιούργησαν μία νέα ιεραρχία. Έδωσαν στους Αριστερούς υποστηρικτές τους θέσεις στον δημόσιο τομέα, προαγωγές και κρατικά συμβόλαια. Η Δεξιά χαρακτηρίστηκε επικίνδυνη και μη πατριωτική.

Η ρητορική του μίσους συνεχίζεται και σήμερα. Η ελληνική δημόσια ζωή εξακολουθεί να είναι θεατρική και δηλητηριώδης. Τα κόμματα της Αριστεράς χαρακτηρίζουν τη στήριξη από την Ε.Ε. πράξη βαρβαρότητας και έγκλημα. Τα κόμματα της Άκρας Δεξιάς αποκαλούν τους φιλοευρωπαίους ηγέτες προδότες. Η ρητορική τους σπανίως αφορά τις αιτίες που προκάλεσαν την κρίση ή το πώς μπορεί να λυθεί. Ο σχηματισμός κυβέρνησης θα προκαλούσε την επίσημη οργή όλων.

Η κομματική αντιπαλότητα άνοιξε τον δρόμο και για τον δεύτερο παράγοντα: την επικράτηση της φιλοσοφίας της πλειοψηφίας. Η Ελλάδα έχει ένα φιλελεύθερο Σύνταγμα από το 1864. Με τις συνεχείς πολιτικές παρεμβάσεις, όμως, επιβλήθηκαν συνταγματικές και πολιτειακές μεταβολές που καθιστούσαν πολύ δύσκολο το να σχηματιστεί κυβέρνηση συνασπισμού.

Οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι πλέον ριζικά πολιτικοποιημένοι και δουλοπρεπείς. Οι προμήθειες του Δημοσίου για υπηρεσίες και προϊόντα βρίσκονται τελικά υπό τον έλεγχο λίγων υπουργών. Οι κυβερνήσεις διορίζουν τους επικεφαλής της Δικαιοσύνης με κομματικά κριτήρια. Το αποτέλεσμα είναι ένα δυσλειτουργικό διοικητικό σύστημα, που εξαρτάται για τα πάντα από την πολιτική.

Ο τρίτος πολιτικός παράγοντας είναι ο θάνατος του Τύπου. Μέχρι το 1989 το ραδιόφωνο και η τηλεόραση ήταν κρατικά μονοπώλια. Μετά από σειρά ατελέσφορων δικαστικών μαχών, ορισμένοι επιχειρηματίες άρχισαν να μεταδίδουν τηλεοπτικό πρόγραμμα. Πρακτικά έκλεβαν συχνότητες. Η κυβέρνηση τότε δεν αντέδρασε. Το 1993 δόθηκαν σε οχτώ σταθμούς «προσωρινές άδειες», οι οποίες ανανεώθηκαν το 2007.

Το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε το 2010 ότι οι προσωρινές άδειες είναι αντισυνταγματικές. Η δικαστική απόφαση, όμως, δεν έφερε καμία αλλαγή. Οι πολιτικοί φοβούνται να ταράξουν τα νερά.

Πώς όμως αυτό το γεγονός οδήγησε στον θάνατο του Τύπου; Οι τηλεοπτικοί σταθμοί απορροφήθηκαν από εκδοτικούς οίκους. Οι περισσότεροι δεν σέβονται τους κανόνες για αντικειμενικότητα ή μετριοπάθεια. Η παρέμβαση των ιδιοκτητών είναι αχαλίνωτη και κραυγαλέα ιδιοτελής. Η θερμή ρητορική των πολιτικών αναπαράγεται και ενισχύεται από τους τηλεοπτικούς δημοσιογράφους. Υπάρχουν ελάχιστα περιθώρια για προβληματισμό ή συναίνεση.

Η καλλιέργεια του μίσους, η ανάδειξη της φιλοσοφίας της πλειοψηφίας και ο θάνατος του Τύπου από κοινού εξηγούν την τρέχουσα παράλυση εν μέσω της κρίσης. Η ελληνική πολιτική ζωή ιδιωτικοποιήθηκε.

Οι αδίστακτοι πολιτικοί, τα κυνικά εργατικά συνδικάτα και οι ολιγάρχες των ΜΜΕ κρατούν σε ομηρία τη δημόσια ζωή μας. Ελάχιστα νοιάζονται για το χρέος, πόσο μάλλον για τις μεταρρυθμίσεις. Δεν βλέπουν πόσο επείγον είναι να αποτραπεί η καταστροφική έξοδος από το ευρώ. Δεδομένων των εξωφρενικών τους κερδών, η εσωτερική κατανομή των πόρων είναι πολύ πιο σημαντική γι' αυτούς από το συνολικό μέγεθος της πίτας.

Γι’ αυτό τα δύο μεγάλα πολιτικά κόμματα κατέρρευσαν στις εκλογές του Μαΐου. Είναι σύμβολα της ανικανότητας και της διαφθοράς. Δεν έχουν το ηθικό κύρος να ζητήσουν θυσίες. Το εκλογικό σώμα έχει φτάσει στα όριά του με τη λιτότητα. Είναι, όμως, περισσότερο εκνευρισμένο με εκείνους που αθέμιτα δημιούργησαν το πρόβλημα. Κατά συνέπεια, ακόμη κι αν το 80% του εκλογικού σώματος θέλει παραμονή της χώρας στο ευρώ, το 68% ψήφισε κόμματα που αντιτίθενται στη συμφωνία στήριξης. Ήταν ο τρόπος τους να ψηφίσει υπέρ της αλλαγής.

Το παλαιό πέθανε, αλλά το νέο δεν έχει ακόμη γεννηθεί. Η ξαφνική αποχώρηση του πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου τον Νοέμβριο ξάφνιασε άπαντες. Ελάχιστοι είχαν προβλέψει αυτήν την ταχεία πτώση των σοσιαλιστών και των συντηρητικών, που εισέρχονται στην εκλογική μάχη κλονισμένοι και εντελώς στερημένοι από ενέργεια και ιδέες. Ο αναίσχυντος λαϊκισμός της ριζοσπαστικής Αριστεράς μπορεί να της εξασφαλίσει στήριξη για λίγο καιρό ακόμη, όμως επίσης μπορεί να οδηγήσει και σε μία εντυπωσιακή πτώση. Η ελληνική κρίση είναι πλέον πολιτική.

Η απάντηση βρίσκεται μόνο στην ανάδειξη νέων και αξιόπιστων πολιτικών κομμάτων. Θα πρέπει να στοχεύσουμε σε ανάκτηση της εμπιστοσύνης στους δημοκρατικούς μας θεσμούς, στο ξεκαθάρισμα των ΜΜΕ, στην τιμωρία της διαφθοράς και στο να δοθεί ελπίδα για μία παραγωγική και ανταγωνιστική οικονομία. Το εκλογικό σώμα της Ελλάδας σοφά απαιτεί ολοκληρωτική και ταχεία ανανέωση.

*Ο Παύλος Ελευθεριάδης διδάσκει στη νομική σχολή του πανεπιστημίου της Οξφόρδης.

** Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τον αρθρογράφο; Τι γνώμη έχετε;

To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.

© The Financial Times Limited 2012. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation