Η θυσία της Ισπανίας και οι Landesbanken

Μόνη λύση είναι μία κοινή αρχή για την εξυγίανση των τραπεζών, με κεφάλαια 1 τρισ. ευρώ. Θα το δεχθεί όμως η Merkel; Για να σωθεί η γερμανική κυριαρχία στις Landesbanken θα οδηγηθεί η Ισπανία στον ESM.

Δημοσιεύθηκε: 23 Απριλίου 2012 - 15:13

Wolfgang Munchau

Η θυσία της Ισπανίας και οι Landesbanken

Το τελευταίο διάστημα φαίνεται πως διαμορφώνεται μία συναινετική άποψη ως προς το πρώτο αναγκαίο βήμα για την αντιμετώπιση της κρίσης της ευρωζώνης: Ένα κοινό σύστημα για την εξυγίανση των τραπεζών, με προληπτική εποπτεία και εξασφάλιση των καταθέσεων. Ουσιαστικά τα κράτη-μέλη θα σταματήσουν να ασχολούνται με τις τράπεζες και θα καταστήσουν την ευρωζώνη –ή την Ευρωπαϊκή Ένωση– υπεύθυνη για τα πάντα. Με άλλα λόγια, θα σταματήσει να υπάρχει η έννοια μίας, ας πούμε, ισπανικής τράπεζας.

Από πολλές απόψεις, πρόκειται για την πλέον προφανή λύση σε ένα μεγάλο θέμα της κρίσης: την αδυναμία των τραπεζών της ευρωζώνης και την τοξική τους σχέση με τις εθνικές κυβερνήσεις.

Η ευρωζώνη χρειάζεται λύσεις και ως προς την απόκλιση της ανταγωνιστικότητας, αλλά και την αδύναμη ανάπτυξη. Σε κάθε περίπτωση όμως, αυτή θα ήταν μία εντυπωσιακή αρχή.

Από οικονομικής άποψης, είναι εμφανές ότι προϋπόθεση για μία νομισματική ένωση, είναι ο ενοποιημένος τραπεζικός τομέας. Σε αντίθετη περίπτωση δεν θα μπορεί να χειριστεί μία τραπεζική κρίση. Με την υιοθέτηση ενός τέτοιου συστήματος, η κεντρική εποπτική αρχή θα μπορεί να επιβάλει στις τράπεζες να δεχθούν ζημίες ή να απολύσουν τις ανίκανες διοικήσεις τους. Θα μπορεί να αναλαμβάνει μέρος του μετοχικού κεφαλαίου των τραπεζών, να τις εξαναγκάσει σε συγχωνεύσεις, να τις κλείνει ή να τις κρατικοποιεί.

Η απόφαση για ένα κεντρικό σύστημα για την εξυγίανση των τραπεζών είναι ίσως το ελάχιστο θεμέλιο της οικονομικής υποδομής που χρειάζεται η νομισματική ένωση. Πρέπει όμως, να αναφερθεί, ότι αυτή η προσέγγιση έχει και προβλήματα.

Κατ’ αρχήν για να αποτελέσει λύση θα πρέπει να μην γίνει προϊόν συμβιβαστικής διαπραγμάτευσης. Αρκεί να θυμηθεί κανείς τις αέναες διαπραγματεύσεις για την εποπτεία του χρηματοοικονομικού κλάδου σε επίπεδο ΕΕ. Μόνο οι αφελείς μπορούν, πλέον, να πιστέψουν ότι η ΕΕ μπορεί να συμφωνήσει σε κάτι τόσο μεγάλο χωρίς συμβιβασμούς.

Πολλοί υποστηρικτές αυτής της λύσης τονίζουν ότι από πολιτικής άποψης εμπεριέχει λιγότερα προβλήματα από ότι το ευρωομόλογο. Διαφωνώ. Κατ’ αρχήν είναι μία δαπανηρή λύση. Μία σωστή αρχή για την εξυγίανση των τραπεζών θα χρειαζόταν κεφάλαια τουλάχιστον 1 τρισ. ευρώ. Ο προφανής τρόπος χρηματοδότησης θα ήταν μέσω έκδοσης ομολόγων, που ουσιαστικά θα ισοδυναμούν με ευρωομόλογα. Μπορεί να το αποκαλέσουν "ομόλογο χρηματοοικονομικής σταθερότητας", ή ό,τι άλλο θέλουν, αλλά δεν έχει σημασία. Εάν κάποιος απορρίπτει επί της αρχής την πρόταση για ευρωομόλογο, το ίδιο θα πράξει και με αυτή την πρόταση.

Επίσης, θα δεχόταν άραγε η Γερμανία μία τέτοια παράδοση εξουσίας; Θα άρεσε αλήθεια στους Γερμανούς ένα σύστημα όπου οι φίλοι τους στην ευρωπαϊκή εποπτική αρχή θα κλείσουν μία Landesbank; Οι απλοί πολίτες της χώρας δεν αντιμετωπίζουν τις Landebanken με τον ίδιο τρόπο που τις αντιμετωπίζουν οι οικονομολόγοι του τμήματος ανταγωνισμού στην Κομισιόν ή ένας τραπεζικός αναλυτής του Λονδίνου. Για τους απλούς Γερμανούς, οι Landesbanken είναι πηγή στεγαστικών δανείων με χαμηλά επιτόκια ή για εταιρικά δάνεια που δεν θα έδινε καμία ιδιωτική τράπεζα.

Δύσκολα μπορεί να διαβλέψει κανείς την πορεία του επιχειρηματικού κόσμου της Γερμανίας χωρίς τις θερμές του σχέσεις με αυτές τις τράπεζες. Πως αλλιώς τα πολιτικά κόμματα θα είχαν εξουσία και θα ασκούσαν επιρροή; Στην καρδιά της εξαίρετης οικονομικής πορείας της Γερμανίας βρίσκεται ένας μη κερδοφόρος και με υψηλή εξάρτηση, τραπεζικός κλάδος. Νομίζετε πραγματικά ότι η καγκελάριος Angela Merkel θα δεχθεί την πρόταση ενός Ευρωπαϊκού Ταμείου για την εξυγίανση των τραπεζών ενώ προετοιμάζεται για τις εκλογές του 2013;

Η κατάσταση δεν είναι σαφής ούτε στην Ισπανία, μία χώρα που προφανώς θα ευνοηθεί από έναν τέτοιο διακανονισμό. Θα επιτρέψει άραγε η κεντροδεξιά κυβέρνηση να τεθεί υπό ευρωπαϊκό έλεγχο ο τραπεζικός όμιλος Bancia; Πρόκειται για μία «σούπερ caja» την οποία διοικεί ο Rodrigo Rato, πρώην γενικός διευθυντής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και ένα από τα πιο ισχυρά στελέχη του Λαϊκού Κόμματος.

Εκτίμησή μου είναι ότι από όλες τις διαθέσιμες επιλογές για την αντιμετώπιση της κρίσης, η πρόταση κεντρικής αρχής για την εποπτεία και την εξυγίανση των τραπεζών θα είχε την μικρότερη ανταπόκριση. Πολιτικά, θα ήταν πιο ρεαλιστικό να περιμένει κανείς ότι αυτόν τον ρόλο θα τον αναλάβει η «ομπρέλα» του υπάρχοντος μηχανισμού στήριξης. Θα είναι ένας τρομερός συμβιβασμός και δεν αποτελεί λύση. Αλλά θα το προσπαθήσουν.

Τεχνικά είναι εφικτό, επί παραδείγματι, για τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, να δανείσει χρήματα στην Ισπανία για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Ο ESM θα έχει δομηθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε η Ισπανία να καλύψει όλες τις προϋποθέσεις που συνεπάγεται ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα.

Η Ισπανία θα χάσει μέρος της κυριαρχίας της. Πιο σημαντικό όμως, είναι ότι ένα τέτοιο πρόγραμμα δεν θα λύσει το πρόβλημα, επειδή συνιστά ανταλλαγή ομολόγων του ιδιωτικού τομέα της Ισπανίας με ομόλογα του Δημοσίου της Ισπανίας.

Η τελική ευθύνη για την αναχρηματοδότηση του ισπανικού τραπεζικού συστήματος παραμένει στη συγκεκριμένη χώρα. Ένα σύστημα για την εξυγίανση των τραπεζών σε επίπεδο ευρωζώνης θα είχε το πλεονέκτημα -από την πλευρά των Ισπανών- το κόστος και τον κίνδυνο που συνυπάρχει με την αναδιάρθρωση ενός χρηματοοικονομικού συστήματος να τον «μοιράζονται» όλα τα κράτη-μέλη.

Δεν υποστηρίζω ότι ένα Ταμείο Ευρωζώνης για την εξυγίανση των τραπεζών είναι ανέφικτο. Θα πρέπει όμως, να αποτελεί μέρος μίας εξαιρετικά δύσκολης πολιτικής συμφωνίας, μεταξύ πολλών διαφορετικών μερών, για όλα εκείνα τα θέματα που δεν θέλουν σήμερα να αγγίξουν.

Κατά την άποψή μου, ο μόνος τρόπος για να γίνει κάτι τέτοιο είναι να επιδεινωθεί η κρίση… να επιδεινωθεί σημαντικά. Κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί σύντομα, αλλά δεν είναι βεβαίως, κάτι που ευχόμαστε.

© The Financial Times Limited 2012. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation