Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί "απατούν" τις αγορές

Ένα σύστημα όπου οι ρυθμιστές λειτουργούν κυρίως υπό την πίεση των αγορών ενώ πιστεύουν ότι μπορούν να τις ξεγελάσουν είναι όχι μόνο ασταθές αλλά και ανεπαρκές, λέει ο Smaghi. Το δίδαγμα των spreads.

Δημοσιεύθηκε: 19 Απριλίου 2012 - 07:43

Lorenzo Bini Smaghi

Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί απατούν τις αγορές

Οι αγορές της ευρωζώνης για μία ακόμη φορά ανεβοκατεβαίνουν. Μετά την κάθετη πτώση στις αρχές του έτους, τα spreads ανάμεσα στα κρατικά ομόλογα της περιφέρειας και του πυρήνα αυξάνονται. Οι λόγοι ίσως βρίσκονται στις αλληλεπιδράσεις των χρηματοπιστωτικών αγορών και στο πώς δρουν οι ρυθμιστές στα δημοκρατικά συστήματα.

Με την κυκλική φύση της, αυτή η αλληλεπίδραση μοιάζει με ιστό αράχνης. Οι ρυθμιστές δρουν όταν νιώθουν την πίεση από τις αγορές, που τους δίνει τρανταχτά επιχειρήματα ώστε να πείσουν τους ψηφοφόρους και τους μετόχους ότι έχει έρθει η ώρα να ληφθούν δυσάρεστες αποφάσεις για να αποτραπεί η καταστροφή. Όταν ληφθουν αυτές οι αποφάσεις, διαβεβαιώνουν τους επενδυτές ότι οι αρχές είναι πράγματι αποφασισμένες να λύσουν το πρόβλημα. Η ψυχολογία βελτιώνεται και τα spreads υποχωρούν.

Όμως, καθώς η πίεση των αγορών εξασθενεί, οι ρυθμιστές αρχίζουν και πάλι να σκέφτονται ότι το χειρότερο πέρασε και ότι κάποια από τα μέτρα που σχεδιάστηκαν ίσως τελικά να μην είναι αναγκαία. Οι αποφάσεις αναβάλλονται και ο πήχης χαμηλώνει. Καθώς η πολιτική διαδικασία σκαλώνει, οι αγορές αρχίζουν να έχουν αμφιβολίες για την αποφασιστικότητα των ρυθμιστών και χάνουν πάλι την εμπιστοσύνη τους, προκαλώντας νέο κύκλο αναστάτωσης.

Αυτό το δικτυωτό μοτίβο συμπεριφοράς δείχνει να εξηγεί αρκετά καλά όσα συνέβησαν τους τελευταίους μήνες. Πέρσι το φθινόπωρο, καθώς τα spreads έφταναν σε νέα ύψη -ειδικά ανάμεσα στην Ιταλία και την Ισπανία από τη μια και τη Γερμανία από την άλλη-, οι πρώτες ανακοίνωσαν σκληρά μέτρα προϋπολογισμού και μέτρα προϋπολογισμού και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, που είχαν στόχο να βελτιώσουν τη λειτουργία των αγορών εργασίας. Οι κυβερνήσεις προώθησαν τα μέτρα με το επιχείρημα ότι έτσι δεν θα γίνουν σαν την Ελλάδα. Η ΕΚΤ βοήθησε να εκτονωθούν οι εντάσεις στις αγορές με τις δύο επιχειρήσεις παροχής ρευστότητας. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεσμεύθηκαν να ενισχύσουν περισσότερο τα ταμεία διασώσεων και οι επόπτες έθεσαν αυστηρότερα χρονοδιαγράμματα για τις ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών.

Οι αγορές αντέδρασαν θετικά σε αυτά τα μέτρα: τα spreads μειώθηκαν πάνω από 200 μονάδες βάσης στην Ιταλία και κάτι λιγότερο στην Ισπανία.

Καθώς οι εντάσεις χαλάρωναν, οι πιέσεις για επιβολή των μέτρων που είχαν αποφασιστεί μειώνονταν. Οι κυβερνήσεις των περιφερειακών κρατών άρχισαν να φλερτάρουν με την ιδέα ότι το χειρότερο πέρασε στην κρίση. Ξέχασαν τα σχέδια προσαρμογής και εγκατέλειψαν τα προγράμματα ιδιωτικοποιήσεων. Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις σχεδιάστηκαν με πρωταρχικό στόχο να αποτραπούν οι εγχώριες πολιτικές εντάσεις αντί να αποκαταστήσουν την ανταγωνιστικότητα και να βελτιώσουν τις προοπτικές ανάπτυξης.

Ορισμένοι κεντρικοί τραπεζίτες άρχισαν να μιλούν ανοιχτά για προετοιμασία στρατηγικών εξόδου. Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να αυξήσει τα διαθέσιμα κεφάλαια προς το European Stability Mechanism δεν ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες. Οι εθνικοί επόπτες άνοιξαν το ενδεχόμενο αναβολής των χρονοδιαγραμμάτων για ανακεφαλαιοποιήσεις χάρη στη βελτίωση των συνθηκών στις αγορές.

Μέσα σε αυτό το κλίμα, δεν είναι έκπληξη ότι οι διεθνείς επενδυτές επανεξέτασαν τον πιστωτικό κίνδυνο κρατών και τραπεζών. Επίσης, δεν είναι έκπληξη ότι οι ρυθμιστές αντέδρασαν επιρρίπτοντας ευθύνες ο ένας στον άλλον και στις αγορές για τη νέα αστάθεια.

Ωστόσο, η εμπιστοσύνη των αγορών θα επιστρέψει μόνο αν οι εθνικές και οι ευρωπαϊκές αρχές καταδείξουν, με αξιόπιστο τρόπο, ότι είναι αποφασισμένες να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα.

Ένα σύστημα όπου οι ρυθμιστές λειτουργούν κυρίως υπό την πίεση των αγορών, ενώ παράλληλα πιστεύουν ότι οι αγορές είναι μυωπικές και μπορούν να τις ξεγελάσουν, είναι όχι μόνο ασταθές αλλά και ανεπαρκές. Στην πραγματικότητα, για να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη, όταν χαθεί, πρέπει να ληφθούν ακόμη σκληρότερα μέτρα. Κι αυτό προκαλεί οικονομικό πόνο και σίγουρα δεν είναι ο καλύτερος τρόπος για να εξασφαλιστεί εθνική πολιτική στήριξη.

Ο αρθρογράφος είναι επισκέπτης καθηγητής στο Weatherhead Center for International Studies του Harvard και πρώην μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

© The Financial Times Limited 2012. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation