Τρίζουν τα θεμέλια του δεύτερου πακέτου στήριξης

Όλοι οι πυλώνες του δεύτερου πακέτου στήριξης για την Ελλάδα βρίσκονται στα πρόθυμα της κατάρρευσης. Η ύφεση, το φινλανδικό αίτημα, οι πολιτικές ενστάσεις στον ευρωπαϊκό Βορρά και η "ανταρσία" των ομολογιούχων.

Δημοσιεύθηκε: 13 Σεπτεμβρίου 2011 - 13:35

Peter Spiegel και Kerin Hope

Τρίζουν τα θεμέλια του δεύτερου πακέτου στήριξης

Από την ημέρα όπου συμφωνήθηκε, στα τέλη Ιουλίου, το δεύτερο πακέτο στήριξης για την Ελλάδα των 109 δισ. ευρώ σκοντάφτει σε αναποδιές. Πρόκειται για το πλέον περίπλοκο πακέτο στήριξης στην ευρωζώνη, καθώς ακόμη και οι υπουργοί Οικονομικών που το ψήφισαν δυσκολεύονται να εξηγήσουν σε τι ακριβώς συμφώνησαν.

Λιγότερο από δύο μήνες αργότερα, σχεδόν όλοι οι πυλώνες του νέου πακέτου βρίσκονται στα πρόθυρα της καταστροφής. Η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε οξεία ύφεση, οι κάτοχοι ομολόγων επαναστατούν και οι ψηφοφόροι στις πιστώτριες χώρες ζητούν από τις κυβερνήσεις τους να εγκαταλείψουν την Αθήνα.

Εν αντιθέσει με το προηγούμενο πακέτο και με αντίστοιχα προγράμματα στήριξης της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας, η συμφωνία του Ιουλίου δεν περιελάμβανε μόνο τα παραδοσιακά τοκοφόρα δάνεια. Κυρίως λόγω των εντεινόμενων πολιτικών ενστάσεων στον ευρωπαϊκό Βορρά, οι πιστώτριες χώρες αναγκάστηκαν να βρουν νέους τρόπους να στηρίξουν την Ελλάδα χωρίς να ζητήσουν περισσότερα κεφάλαια από τους φορολογούμενους πολίτες τους.

Η Αθήνα αναγκάστηκε να προχωρήσει σε ένα πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων ύψους 50 δισ. ευρώ, τα έσοδα του οποίου περιλαμβάνονται στο πακέτο στήριξης. Παράλληλα, ένα πολύπλοκο σχήμα ανταλλαγής και μετακύλισης ομολόγων προσφέρθηκε στους κατόχους ελληνικών τίτλων.

Όλα αυτά, όμως, βασίστηκαν σε προβλέψεις που αποδεικνύονται υπεραισιόδοξες. Και το ύψος των 109 δισ. ευρώ, το οποίο εξαρχής είχε ειπωθεί ότι ήταν μία εκτίμηση, ενδεχομένως να πρέπει να αναθεωρηθεί ανοδικά. «Νομίζω ότι θα πρέπει να έχουμε ένα νέο πακέτο για την Ελλάδα», δηλώνει και ο κ. Guntram Wolf, του think tank Bruegel.

Για να καταλάβουμε καλύτερα τις ανάγκες της Ελλάδας και γιατί αυτό το δεύτερο πακέτο στήριξης απειλείται, θα πρέπει να δούμε το ύψος της βοήθειας που χρειάζεται η Αθήνα για να διεκπεραιώσει τις καθημερινές λειτουργίες της την επόμενη τριετία: 172 δισ. ευρώ. Κάποιοι (οι Έλληνες φορολογούμενοι, οι διεθνείς πιστωτές ή οι ιδιώτες επενδυτές) θα πρέπει να βρουν αυτά τα μετρητά, αλλιώς η Ελλάδα θα οδεύσει σε -πιθανώς ανεξέλεγκτη- χρεοκοπία.

Και ενώ τα 172 δισ. ευρώ μπορεί να μοιάζουν με τεράστιο νούμερο, ενδεχομένως να αποδειχτεί χαμηλότερο από την πραγματικότητα. Από τότε όπου διατυπώθηκε αυτή η εκτίμηση από Ευρωπαίους οικονομολόγους, η Αθήνα έχει βυθιστεί σε ύφεση μεγαλύτερη των προβλέψεων. Την Κυριακή, η ελληνική κυβέρνηση δήλωσε ότι το ΑΕΠ της θα συρρικνωθεί φέτος κατά 5,3%, έναντι προβλέψεων για 4%. Τα έσοδα από τη φορολογία θα μειωθούν περισσότερο.

Κατά τη συμφωνία του Ιουλίου, οι αξιωματούχοι θεώρησαν ότι θα μπορούσαν να καλύψουν το κενό των 172 δισ. ευρώ από τέσσερις πηγές: τα εναπομείναντα κεφάλαια από το πρώτο πακέτο στήριξης, νέα δάνεια από το δεύτερο πακέτο στήριξης, το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων και τις ανταλλαγές - μετακυλίσεις ομολόγων. Και οι τέσσερις αυτοί πυλώνες κινδυνεύουν να βγουν εκτός τροχιάς. Αποτυχία έστω και σε έναν από αυτούς τους τέσσερις παράγοντες θα πρέπει να οδηγήσει σε αναθεώρηση του πακέτου, αλλιώς η Ελλάδα κινδυνεύει να χρεοκοπήσει.

1. Η μάχη για το πρώτο πακέτο στήριξης.
Από τα 57 δισ. ευρώ που είχαν απομείνει από το πρώτο πακέτο στήριξης, το ελληνικό κοινοβούλιο έπρεπε να εγκρίνει νέο πακέτο μέτρων ύψους 28 δισ. ευρώ τον Ιούλιο για να πάρει τη δόση των 12 δισ. ευρώ. Με την επιδείνωση της οικονομίας, όμως, και με κατηγορίες για ανεπαρκή μέτρα, η Ελλάδα δίνει νέα μάχη για να πάρει την επόμενη δόση, ύψους 8 δισ. ευρώ. Τα στελέχη της τρόικας έφυγαν από την Αθήνα και η κυβέρνηση ανακοίνωσε νέα μέτρα και έναν ακόμη φόρο στα ακίνητα, από τον οποίο θα αντλήσει 2 δισ. ευρώ.

2. Η επιμονή της Φινλανδίας για collateral.
Από το πακέτο των 109 δισ. ευρώ, μόνο τα 34 δισ. ευρώ αφορούν σε νέο δανεισμό της χώρας. Και σε αυτό το σημείο, όμως, υπάρχουν προβλήματα καθώς έχουν προκύψει ανορθόδοξες φινλανδικές απαιτήσεις.
Ο νέος πρωθυπουργός της Φινλανδίας αναγκάστηκε να εξευμενίσει τους εταίρους του στον κυβερνητικό συνασπισμό υποσχόμενος ότι τα νέα πακέτα στήριξης θα παίρνουν το πράσινο φως από το Ελσίνκι μόνο με την παροχή εγγυήσεων. Όταν αποκαλύφθηκε το τελικό κείμενο του δεύτερου πακέτου, περιείχε πρόβλεψη για παροχή εγγυήσεων «όταν κρίνεται απαραίτητο».
Ακολούθησε η συμφωνία της Φινλανδίας με την Ελλάδα για δέσμευση μετρητών 500 εκατ. ευρώ σε φινλανδικό λογαριασμό. Άλλες χώρες διαμαρτυρήθηκαν, κάνοντας λόγο για προνομιακή μεταχείριση.
Οι διαπραγματεύσεις ως προς αυτό το σημείο συνεχίζονται. Ορισμένοι λένε ότι θα χρησιμοποιούν περιουσιακά στοιχεία της Ελλάδας που δεν περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων ως collateral. Και αυτή η λύση, όμως, δημιουργεί νομικά προβλήματα. Ορισμένα συμβόλαια ελληνικών ομολόγων περιλαμβάνουν ρήτρες που εμποδίζουν την Αθήνα να χειριστεί διαφορετικά ορισμένους πιστωτές από άλλους.

3. Μάχη για το πρόγραμμα swap και rollover ομολόγων.
Το πιο πολύπλοκο μέρος του πακέτου είναι το πρόγραμμα ανταλλαγής και μετακύλισης ομολόγων ώστε να αναβληθεί η εξόφληση τίτλων για 30 χρόνια. Βάσει της συμφωνίας στην οποία κατέληξαν αξιωματούχοι της ευρωζώνης με μεγάλες διεθνείς τράπεζες, η Ελλάδα θα σβήσει από τα βιβλία της αποπληρωμές ομολόγων μέχρι τα μέσα του 2014, εφόσον το 90% των ιδιωτών κατόχων ομολόγων συμφωνήσει να συμμετάσχει σε αυτό το πρόγραμμα.
Η επίτευξη του στόχου, όμως, μοιάζει όλο και πιο απίθανη. Τραπεζίτες και ανώτεροι αξιωματούχοι της Ε.Ε. δήλωσαν ότι μέχρι στιγμής το ποσοστό συμμετοχής ανέρχεται στο 70% - 75%. Πολλοί προβλέπουν ότι η Αθήνα θα πετύχει ποσοστό συμμετοχής 80%. Το κενό, ωστόσο, θα πρέπει να καλυφθεί από κάποια άλλη πηγή. Πιθανότατα από νέο δανεισμό από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ.

4. Εκτός χρονοδιαγράμματος το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων.
Ήδη το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων βρίσκεται εκτός χρονοδιαγράμματος. Καμία από τις σχεδιαζόμενες συμφωνίες που έπρεπε να είχαν ολοκληρωθεί το τρίτο τρίμηνο δεν εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθεί εντός προθεσμίας. Μόνο μία πώληση έχει ολοκληρωθεί, το 10% του ΟΤΕ στην Deutsche Telekom. Ανώτερος Έλληνας αξιωματούχος δηλώνει ότι δεν θα επιτευχθεί ο φετινός στόχος των 5 δισ. ευρώ από αποκρατικοποιήσεις, αν και επιμένει πως η Ελλάδα είναι κοντά στην άντληση 4 δισ. ευρώ.
Υπάρχει έντονος σκεπτικισμός για το εάν η Ελλάδα θα πετύχει τον στόχο των 28 δισ. ευρώ μέχρι τα μέσα του 2014. «Οι υποψήφιοι επενδυτές σκέφτονται εάν θα πρέπει να περιμένουν μέχρις ότου η Ελλάδα χρεοκοπήσει, ίσως τον επόμενο χρόνο, για να αγοράσουν σε χαμηλότερες τιμές», αναφέρει ένας τραπεζίτης.

© The Financial Times Limited 2011. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation