Ελλάδα: Η... Αργεντινή του Αιγαίου

Οι ομοιότητες Ελλάδας - Αργεντινής είναι ανησυχητικά πολλές. Ανεξέλεγκτες δαπάνες, νέα δάνεια από ΔΝΤ, swap ομολόγων και λύσεις τεχνοκρατών. Το κυριότερο: σε ένα πρόβλημα φερεγγυότητας δόθηκαν λύσεις ρευστότητας.

Δημοσιεύθηκε: 4 Ιουλίου 2011 - 14:27

Alan Beattie

Θα πρέπει να αναγνωρίσουμε τουλάχιστον στις ευρωπαϊκές αρχές ότι από πλευράς χρονικής συγκυρίας πέτυχαν διάνα. Ήταν Ιούνιος του 2001 όταν η Αργεντινή, η οποία πάλευε με το δανειακό της βάρος, έπαιξε τα ρέστα της ποντάροντας σε ένα γιγάντιο εθελοντικό swap ομολόγων, ώστε να παρατείνει την αποπληρωμή των χρεών της. Έξι μήνες αργότερα, κατέρρευσε καταγράφοντας τη μεγαλύτερη κρατική χρεοκοπία στην Ιστορία.

Ακριβώς δέκα χρόνια αργότερα, η Ελλάδα κινδυνεύει να καταγράψει νέο παγκόσμιο ρεκόρ στην κρατική χρεοκοπία. Παρουσιάστηκε ένα σχέδιο, αρχικά από το Παρίσι, για να κερδηθεί λίγος χρόνος ώστε να πειστούν οι κάτοχοι ελληνικών ομολόγων να μετακυλίσουν τις τοποθετήσεις τους.

Η βιωσιμότητα του σχεδίου και οι τελικές λεπτομέρειες δεν είναι ακόμη γνωστές. Ένα πράγμα όμως είναι σαφές: πως η αντιμετώπιση μιας κρίσης φερεγγυότητας με σειρά βραχυπρόθεσμες ενέσεις ρευστότητας δεν λύνει το πρόβλημα και δεν εμπνέει εμπιστοσύνη σε εκείνους που χειρίζονται την κατάσταση.

Ακόμη κι αν δεν θέλει κανείς να συγκρίνει τις δύο κρίσεις, τα κοινά σημεία είναι εμφανή:

Άπληστη πολιτική ελίτ που αυτοτροφοδοτείται; Ναι.
Χρόνια διαφθορά που εξασθενίζει την ανάπτυξη; Αμέ.
Δημοσιονομική ασωτία; Βεβαίως.
Κουλτούρα φοροδιαφυγής; Ειδικότητά μας.

Οι χώρες δεν χρειάζεται να δεσμεύονται από το παρελθόν τους. Έναν χρόνο μετά τη χαοτική χρεοκοπία της Αργεντινής, η κεντροαριστερή κυβέρνηση της Βραζιλίας -μιας χώρας με τη δική της δυσάρεστη ιστορία αστάθειας- αντιμετώπισε τον πανικό των επενδυτών με το πρόγραμμα δημοσιονομικής ορθοδοξίας που στήριζε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Ορισμένα στοιχεία, όμως, υποδεικνύουν πως εκείνοι που χειρίζονται την ελληνική κρίση επαναλαμβάνουν τα όσα συνέβησαν στην Αργεντινή.

Αφενός, υπάρχουν σοβαρές αμφιβολίες για την αποφασιστικότητα της χώρας να προχωρήσει σε δύσκολες κινήσεις. Αφετέρου, η αποστολή διάσωσης της οποίας ηγείται η ευρωζώνη όχι μόνο αποφεύγει την ουσιαστική αναδιάρθρωση του χρέους της χώρας, αλλά δεν μπορεί καν να το συζητήσει.

Υπάρχει εντεινόμενη απογοήτευση στους κόλπους του ΔΝΤ, τόσο στα στελέχη όσο και στο εκτελεστικό συμβούλιο, ως προς τη βασική πολιτική θέληση στην Ελλάδα. Δεδομένου ότι το πρόγραμμα ΔΝΤ - Ε.Ε. έχει βγει εκτός πορείας, καταγράφεται και μία διάσταση ανάμεσα στα όσα υπέγραψαν οι έξυπνοι τεχνοκράτες και στα όσα συμβαίνουν στην πραγματικότητα.

Η εφαρμογή του προγράμματος λιτότητας δεν απαιτεί μόνο την ικανότητα επιβολής των νομοσχεδίων στη Βουλή με αγωνιώδεις ψηφοφορίες, αλλά διοικητικό και πολιτικό σθένος στις χιλιάδες καθημερινές μάχες με τους απείθαρχους φορολογουμένους, τα υπουργεία με τις καταστροφικές δαπάνες και τους εξοργισμένους δημοσίους υπαλλήλους.

(Μία πρωτοποριακή πρόταση: ας ανταλλάξουμε τους ρεπουμπλικάνους των ΗΠΑ με τα εργατικά συνδικάτα στην Ελλάδα, ανταλλάσσοντας κατά συνέπεια εκείνους που έχουν κάθε εμμονή με τη μείωση των δημοσίων δαπανών σε μία οικονομία που δεν το δικαιολογεί, με εκείνους που σθεναρά αντιστέκονται σε μία οικονομία που αδιαμφισβήτητα το χρειάζεται).

Τα στελέχη του ΔΝΤ έχουν μία προτίμηση: να συνδιαλέγονται με ανθρώπους του ίδιου στιλ. Και βρήκαν έναν τέτοιο συνομιλητή στον Γιώργο Παπακωνσταντίνου, τον μέχρι πρότινος υπουργό Οικονομικών. Τεχνοκράτης, με διδακτορικό στα οικονομικά, ο κ. Παπακωνσταντίνου είναι το αντίστοιχο του Domingo Cavallo, του υπουργού Οικονομικών της Αργεντινής το 2001, που είχε σπουδάσει στο Harvard.

Ο κ. Cavallo προσπάθησε με διάφορα χρηματοοικονομικά τεχνάσματα να βγει από τον ζουρλομανδύα του χρέους, χωρίς ωστόσο να έχει την ισχύ για να θέσει υπό έλεγχο τις δημόσιες δαπάνες, ειδικότερα στις επαρχίες. Ο κ. Παπακωνσταντίνου είχε ένα παρόμοιο πρόβλημα, προσπαθώντας να αντιμετωπίσει τις αντιδράσεις. Αφού κατέρρευσε η λαϊκή υποστήριξη στο πρόσωπό του, απολύθηκε και αντικαταστάθηκε από τον Ευάγγελο Βενιζέλο, έναν βετεράνο πολιτικό με σπουδές στη νομική και όχι στα οικονομικά.

Το άλλο ανησυχητικό κοινό σημείο με την Αργεντινή είναι η προσφυγή σε βραχυπρόθεσμες ενέσεις ρευστότητας για την αντιμετώπιση μακροπρόθεσμων προβλημάτων φερεγγυότητας. Τον Ιούνιο του 2001, το swap ομολόγων οδήγησε στην άμεση άρση των πιέσεων, καθώς οι επενδυτές συμφώνησαν στην παράταση των τίτλων που κατείχαν, αλλά με τέτοιο κόστος ώστε διογκώθηκε το συνολικό δανειακό βάρος.

Τον Αύγουστο του 2001, καθώς η κατάσταση είχε επιδεινωθεί περαιτέρω, το ΔΝΤ έριξε τα ζάρια άλλη μια φορά, αυξάνοντας το υπάρχον πακέτο στήριξης με νέο δάνειο 8 δισ. δολ. - για τα δεδομένα της εποχής, 8 δισ. δολ. ήταν πολλά λεφτά. Παραλόγως, το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ επέμενε ότι, από αυτά τα κεφάλαια, τα 3 δισ. δολ. θα χρηματοδοτήσουν την εθελοντική αναδιάρθρωση του χρέους. Δεδομένου ότι το χρέος ξεπερνούσε τα 100 δισ. δολ., αυτή η αξιολύπητη κίνηση υπογράμμισε τον βαθμό της απελπισίας.

Οι αρχές της ευρωζώνης ενδεχομένως να οραματίζονται την πιο θετική αναδιάρθρωση χρέους που έγινε στη γειτονική Ουρουγουάη, το 2003. Η χώρα, που είχε επιβαρυνθεί από τη «μετάσταση» της κρίσης της Αργεντινής, έπεισε τους ομολογιούχους να αποδεχτούν μία μέτρια διαγραφή χρεών, με μείωση της ονομαστικής αξίας του χρέους, η οποία υπολογίζεται στο 20%, και κατάφερε να βγει από την κρίση.

Η Ουρουγουάη, ωστόσο, εκτός του ότι έχει πιο υγιή πολιτική κατάσταση από ό,τι η Αργεντινή, παράλληλα αντιμετώπιζε κυρίως πρόβλημα ρευστότητας. Ένα σχετικά μικρό haircut στην αξία του χρέους ήταν αρκετό για να αλλάξει η κατάσταση. Η Ελλάδα, όμως, έχει πολύ μεγαλύτερο δανειακό βάρος, που απαιτεί κατά γενική εκτίμηση μείωση της ονομαστικής αξίας τουλάχιστον κατά 50%. Παρ' όλα αυτά, η ελληνική συμφωνία σχεδιάζεται προσεκτικά κατά τέτοιον τρόπο ώστε να αποφεύγεται η πυροδότηση των CDSs, γεγονός που περιορίζει σημαντικά τα περιθώρια ελιγμών.

Με άλλα λόγια, κάθε αναδιάρθρωση χρέους τώρα είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε μία νέα αργότερα. Ακόμη και αυτό δεν θα ήταν τόσο αρνητικό, εάν οι επενδυτές είχαν πειστεί πως οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχουν ένα σαφές σχέδιο για τη χρηματοδότηση της Ελλάδας, για το πώς και πότε θα αναλάβουν τις ζημίες της αναδιάρθρωσης.

Τα πισωγυρίσματα στις συζητήσεις για το ελληνικό σχέδιο, όμως, δεν είναι καλός οιωνός. Εξαρχής, η ευρωζώνη αντέδρασε σπασμωδικά, με καθυστερήσεις και διαφωνίες στο ελληνικό πρόβλημα. Ακόμη και οι σωστές αποφάσεις ελήφθησαν με καθυστέρηση τριών ή έξι μηνών, με συνέπεια να μην είναι πλέον αποτελεσματικές.

Οποιαδήποτε αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους θα πρέπει να πείσει τους επενδυτές ότι οι αρχές της ευρωζώνης είναι ενωμένες, ισχυρές και με κοινό στόχο. Η εμμονή της ευρωζώνης να παριστάνει ότι το πρόβλημα είναι λιγότερο σημαντικό απ' όσο είναι στην πραγματικότητα και η σχεδόν ανοιχτή διαμάχη των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων με την ΕΚΤ δίνουν ακριβώς την αντίθετη εντύπωση.

Η Ε.Ε. νομίζει ότι μπορεί να μιμηθεί το παράδειγμα της Ουρουγουάης. Προς το παρόν, κινδυνεύει να δημιουργήσει την Αργεντινή του Αιγαίου.

© The Financial Times Limited 2011. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation