Ελλάδα: Η μεγαλύτερη πρόκληση για το ΔΝΤ

Το ΔΝΤ χάρη στην κρίση αναγεννάται από τις στάχτες του. Η εμπλοκή του όμως στη διαχείριση των ελληνικών προβλημάτων μπορεί να μετατραπεί σε κάτι ανάλογο με τον... πόλεμο στο Βιετνάμ. Πολλά θύματα, καμία λύση.

Δημοσιεύθηκε: 22 Απριλίου 2010 - 10:42

Alan Beattie (Ουάσινγκτον)

Ελλάδα: Η μεγαλύτερη πρόκληση για το ΔΝΤ

Όλες οι αυθεντίες συμφωνούν στην ατάκα που χρησιμοποιούν για να περιγράψουν την αναγέννηση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) τα τελευταία χρόνια. "Το ΔΝΤ αναγεννήθηκε όπως ο φοίνικας", τονίζει ο κ. Kenneth Rogoff, πρώην οικονομολόγος του διεθνούς οργανισμού.

Πριν η πιστωτική κρίση μετατραπεί σε διεθνή οικονομική κρίση το 2008, το ΔΝΤ είχε ξεχαστεί και ήταν παραμερισμένο. Η σχετική ηρεμία στις αγορές και στην παγκόσμια οικονομία μετά τη φούσκα του 2003 είχε ως αποτέλεσμα πολύ λίγες χώρες να στραφούν στο ταμείο για στήριξη. Παράλληλα, υπήρξε αρκετή δυσαρέσκεια για την πιεστική πολιτική που άσκησε κατά τη διάρκεια της ασιατικής κρίσης (1997-98) αλλά και της κρίσης στη Λ. Αμερική στη δεκαετία του ’80.

Τα πράγματα έχουν αλλάξει. Σύμφωνα με τον κ. Kemal Dervis, υπεύθυνο για την παγκόσμια οικονομία στο Brookings Institute και πρώην υπουργό Οικονομικών της Τουρκίας, "σε σύγκριση με πριν από τρία ή τέσσερα χρόνια, τα πάντα στο ταμείο έχουν αλλάξει".

Το ΔΝΤ, το οποίο διοργανώνει μαζί με τον "αδελφό" οργανισμό την Παγκόσμια Τράπεζα την εαρινή σύνοδό του στην Ουάσιγκτον αυτό το σαββατοκύριακο, έχει βρει τον νέο του προορισμό κατά τη διάρκεια της κρίσης. Έχει μετεξελιχθεί από μαχητή κατά της κρίσης σε οργανισμό που διαδραματίζει ρόλο στην κατάθεση προτάσεων σχετικών με τους νέους εποπτικούς κανόνες που πρέπει να δημιουργηθούν.

Όμως, παρά την επιστροφή στον δρόμο της δόξας, θα κατορθώσει να αντιμετωπίσει τη μεγαλύτερη πρόκληση, δηλαδή να επιτύχει τη διάσωση της ελληνικής οικονομίας ή τελικώς θα αποδειχτεί ότι έφτασε πολύ κοντά στον ήλιο και κάηκε;

Κατά τη διάρκεια της κρίσης, το ΔΝΤ δήλωσε "παρών" σε αρκετές χώρες της κεντρικής και της ανατολικής Ευρώπης. Η Λετονία έλαβε δάνειο 10,5 δισ. δολαρίων και η Ουγγαρία 25 δισ. δολάρια, αλλά με το ΔΝΤ να διαδραματίζει συμπληρωματικό ρόλο δίπλα στην ΕΚΤ, στην Κομισιόν, στην Παγκόσμια Τράπεζα και σε χώρες της Ευρώπης.

Υπό την καθοδήγηση του κ. Dominique Strauss-Kahn, το ΔΝΤ κατόρθωσε να αυξήσει τα κεφάλαια τα οποία λαμβάνει από τα κράτη-μέλη και να ενισχύσει το οπλοστάσιό του στο επίπεδο των 750 δισ. δολαρίων. Βελτίωσε τους μηχανισμούς του ώστε να μπορεί να παράσχει ταχύτερα δάνεια, αλλά απέκτησε και περισσότερη ευελιξία ως προς τις αποφάσεις για το ποιος πραγματικά έχει ανάγκη τα δάνεια που προσφέρει ο οργανισμός.

Σήμερα, που έχει κληθεί -μαζί με την ΕΚΤ και την Κομισιόν- να στηρίξει την ελληνική οικονομία, το ΔΝΤ αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη πρόκληση της τελευταίας 10ετίας και γνωρίζει ότι το μοντέλο βάσει του οποίου λειτουργεί θα υποστεί ένα "stress test".

Η Ελλάδα είναι η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα -μετά τη Βρετανία και την Ιταλία στη δεκαετία του ’70- που καλεί το ΔΝΤ να τη στηρίξει. Έχει χρέος στο 113% του ΑΕΠ και έλλειμμα στο 13% του ΑΕΠ. Παράλληλα, η ενίσχυση του ευρώ έχει μειώσει την ανταγωνιστικότητα της χώρας.

Το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι μέλος της ευρωζώνης καθιστά ακόμη πιο δύσκολο το έργο του ΔΝΤ, αφού η χώρα δεν μπορεί να προχωρήσει σε υποτίμηση του νομίσματός της ή να εφαρμόσει πιο χαλαρή νομισματική πολιτική.

Την ίδια στιγμή δεν έχει ξεκαθαριστεί ποιος θα είναι ο "αρχηγός" στη διαχείριση αυτού του μηχανισμού στήριξης, με δεδομένο ότι εμπλέκονται το ΔΝΤ, η ΕΚΤ, η Κομισιόν και χώρες της ευρωζώνης. Αν και το ΔΝΤ έχει παράσχει και στο παρελθόν δάνεια σε συνεργασία με άλλους οργανισμούς -όπως συνέβη στην περίπτωση του Μεξικού το 1995, αλλά και στα δάνεια στην ανατολική Ευρώπη, τότε ήταν ξεκάθαρο ότι όλα θα ακολουθούσαν τους κανόνες που το ίδιο το ταμείο είχε θέσει και εφάρμοζε.

Για να δουλέψει το πρόγραμμα στήριξης η Ελλάδα θα πρέπει να φέρει σε πέρας ένα από τα δυσκολότερα προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής της τάξης του 10% του ΑΕΠ σε δύο χρόνια. Εάν, δε, ο μηχανισμός στήριξης του ΔΝΤ και της ευρωζώνης δεν κατορθώσει να πείσει τις αγορές και να αλλάξει τα δεδομένα στις αγορές χρέους για την Ελλάδα, η όλη κατάσταση μπορεί να αρχίσει να φέρνει στο μυαλό μία από τις χειρότερες στιγμές στην ιστορία του ΔΝΤ: την περίπτωση της Αργεντινής.

Οι οικονομολόγοι φοβούνται ότι αν τα πράγματα δεν πάνε καλά (στην περίπτωση της Ελλάδα) τόσο το ΔΝΤ όσο και η ευρωζώνη δεν θα έχουν τη δυνατότητα να "σηκώσουν τα χέρια ψηλά και να παραιτηθούν" και τελικά να αποδεχτούν αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, πολύ δε περισσότερο την εναλλακτική λύση (που μοιάζει με πυρηνικό όλεθρο) η Ελλάδα να φύγει από την ευρωζώνη.

Η απροθυμία να συμβεί κάτι τέτοιο δεν οφείλεται μόνο στην προσπάθεια να μη χαθεί η ευρωζώνη, οφείλεται και στο γεγονός ότι τη μεγαλύτερη έκθεση σε ελληνικά ομόλογα την έχουν γερμανικές και γαλλικές τράπεζες.

Την ίδια στιγμή, όμως, το να παραμείνει το ΔΝΤ εμπλεκόμενο σε μία αδιέξοδη κατάσταση επαναφέρει στο επίκεντρο ένα από τα παλιά επιχειρήματα κατηγορίας ενάντια στο ταμείο: ότι ουσιαστικά αυτό που το ενδιαφέρει είναι να σώσει τους ιδιώτες επενδυτές που έχουν εκτεθεί σε μία χώρα και όχι την ίδια τη χώρα.

Ο μεγάλος κίνδυνος για το ΔΝΤ σε σχέση με την Ελλάδα είναι η όλη συμμετοχή του να μετατραπεί σε διαχείριση κρίσης ανάλογων απωλειών με τον… πόλεμο του Βιετνάμ.

Όπως τονίζει ο κ. Rogoff, ένα από τα δυσκολότερα θέματα για το ΔΝΤ είναι να εφαρμόσει στρατηγική εξόδου από τη διαχείριση κάποιας κρίσης. "Τελικώς, ποια είναι η έξοδος διαφυγής για το ταμείο;", αναρωτιέται ο κ. Rogoff και προσθέτει πως "όπως όλα δείχνουν, είναι σχετικά εύκολο να εμπλακεί σε έναν μηχανισμό διάσωσης, αλλά είναι πολύ δύσκολο να απεμπλακεί από αυτόν".

- Οι μεγαλύτερες προσπάθειες διάσωσης από το ΔΝΤ

Επιλογή από ορισμένα από τα μεγαλύτερα δάνεια που έχει παράσχει το ΔΝΤ. Οι αποτιμήσεις είναι σε τρέχουσες τιμές, προσαρμοσμένες στον πληθωρισμό.

- 1992 - 2001: Αργεντινή
Το συνολικό "πακέτο" με αποκλειστική συνεισφορά του ΔΝΤ έφτασε στα 27 δισ. δολάρια.

- 1995: Μεξικό
Το ΔΝΤ πρόσφερε 26 δισ. δολάρια, από συνολικό "πακέτο" βοήθειας ύψους 71 δισ. δολαρίων.

- 1997: Ν. Κορέα
Το ΔΝΤ πρόσφερε 28 δισ. δολάρια, από συνολικό "πακέτο" βοήθειας ύψους 79 δισ. δολαρίων.

- 2002: Βραζιλία
Το συνολικό "πακέτο" με αποκλειστική συνεισφορά του ΔΝΤ έφτασε στα 36 δισ. δολάρια.

- 2008: Ουγγαρία
Το ΔΝΤ πρόσφερε 16 δισ. δολάρια, από συνολικό "πακέτο" βοήθειας ύψους 25 δισ. δολαρίων.

- 2008: Λετονία
Το ΔΝΤ πρόσφερε 2 δισ. δολάρια, από συνολικό "πακέτο" βοήθειας ύψους 10 δισ. δολαρίων.

- 2010: Ελλάδα
Το ΔΝΤ αναμένεται ότι θα συμβάλει με ποσό που θα κυμανθεί από 13 έως 20 δισ. δολάρια, ενώ το συνολικό πρόγραμμα στήριξης προβλέπεται ότι θα κυμανθεί στα 53 - 60 δισ. δολάρια.

© The Financial Times Limited 2010. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation