ΕΕ: Ζητείται σύστημα διαχείρισης κρίσεων

Η ΕΕ οφείλει, στη σύνοδο των ηγετών της αυτήν την εβδομάδα, να θέσει τα θεμέλια για τη δημιουργία ενός συστήματος διαχείρισης κρίσεων. Θα στείλει το μήνυμα ότι η ευρωζώνη μπορεί να λύσει μόνη της τα προβλήματά της.

Δημοσιεύθηκε: 8 Φεβρουαρίου 2010 - 07:54

Wolfgang Munchau

ΕΕ: Ζητείται σύστημα διαχείρισης κρίσεων

Οι τελευταίες μέρες μου έχουν θυμίσει τις κερδοσκοπικές επιθέσεις στη στερλίνα και στην ιταλική λίρα τον Σεπτέμβριο του 1992. Οι Ευρωπαίοι υπουργοί Οικονομικών και κεντρικοί τραπεζίτες εκείνη την εποχή αντέδρασαν με οργή και ακατάληπτα. Η κεντρική ισοτιμία της στερλίνας στον μηχανισμό ισοτιμιών ήταν ορθή, όπως ακριβώς σήμερα τα δημοσιονομικά της Ελλάδας ή οι μισθοί στην Ισπανία. Σήμερα οι αγορές ορθά θεωρούν ότι η ευρωζώνη δεν παρεμβαίνει για να διορθώσει τις ανισορροπίες. Έχουν μπερδευτεί από τα αλληλοσυγκρουόμενα μηνύματα της Γαλλίας και της Γερμανίας σχετικά με τη διάσωση. Οι επενδυτές έχουν φθάσει στο συμπέρασμα ότι μία πιθανότητα μεταδοτικής χρεοκοπίας είναι ορατή. Έχουν δίκιο.

Αυτό που δεν έχει αλλάξει από την κρίση του 1992 έως και σήμερα είναι ότι οι Ευρωπαίοι πολιτικοί και οι οικονομικοί τους σύμβουλοι δεν κατανοούν τον τρόπο με τον οποίο οι αγορές αντιδρούν στις πολιτικές που εφαρμόζονται, ή την έλλειψή τους όπως ισχύει στην τρέχουσα περίπτωση. Αυτήν τη στιγμή δεν είναι διόλου ξεκάθαρο τι θα συμβεί εάν μία χώρα της ευρωζώνης αθετήσει τη δέσμευση για αποπληρωμή των χρεών της. Υποθέτω ότι θα υπάρξει διάσωση, αλλά δεν είμαι τόσο σίγουρος γι’ αυτό όσο ήμουν πριν.

Η λιγότερο θετική πρόταση σε αυτήν την κατάσταση -η οποία επέτεινε τον πανικό των επενδυτών την περασμένη εβδομάδα- είναι να κληθεί το ΔΝΤ να φτιάξει το χάος. Το επιχείρημα υποστηρίζει ότι η Ε.Ε. δεν είναι σε θέση να παράσχει την έκτακτη βοήθεια με ορθό τρόπο και πως το ΔΝΤ έχει την πείρα, το προσωπικό αλλά και τις μεθόδους να το πράξει.

Ορθά, αλλά όσοι στηρίζουν την παροχή σωτηρίας από το ΔΝΤ φαίνεται να αγνοούν το επικίνδυνο σήμα που θα έστελνε στις διεθνείς αγορές η παρουσία του ταμείου και τι θα έδειχνε για την ευρωζώνη. Θα έδειχνε ότι η ευρωζώνη είναι ανίκανη να λύσει τα προβλήματά της. Η ευρωζώνη θα έχανε τόσο πολύ την αξιοπιστία της ώστε οι επενδυτές θα την αντιμετώπιζαν όχι ως μία νομισματική ένωση αλλά ως μηχανισμό συναλλαγματικών ισοτιμιών με περιορισμένο περιθώριο επιβίωσης.

Ένας κορυφαίος επενδυτής, με τον οποίο μίλησα την περασμένη εβδομάδα σχετικά με την άμεση εμπλοκή του ΔΝΤ, επικαλέστηκε τη σύγκριση με την Αργεντινή. Η Αργεντινή δεν ήθελε να χρεοκοπήσει. Η Ελλάδα δεν βρίσκεται σε θέση να το πράξει. Τα προγράμματα που στηρίζει το ΔΝΤ λειτουργούν καλύτερα όταν υπάρχει δυνατότητα υποτίμησης του νομίσματος, καθώς σε διαφορετική περίπτωση η προσαρμογή θα πρέπει να πραγματοποιηθεί αποκλειστικά μέσω μείωσης μισθών και σκληρής λιτότητας. Εάν το ΔΝΤ παρέμβει, το πιθανότερο είναι ότι η Ελλάδα θα ακολουθήσει τον δρόμο της Αργεντινής.

Θα ήταν πολύ καλύτερα εάν η ευρωζώνη εύρισκε τρόπο να λύσει τα προβλήματά της. Θα χρειαζόταν η εφαρμογή μιας πολιτικής που θα ξεπερνούσε το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Το πρόβλημα έγκειται στην έλλειψη στρατηγικής για το τέλος του παιχνιδιού (endgame strategy).

Το Σύμφωνο περιγράφει λεπτομερώς τις διαδικασίες που θα μπορούν να ακολουθηθούν εάν ένα κράτος-μέλος αποτύχει να ικανοποιήσει τις επιθυμίες των υπόλοιπων. Όμως, δεν προχωρά παραπέρα, δεν δίνει ένα τελικό στοιχείο. Τι θα συμβεί εάν ένα μέλος χρεοκοπήσει;

Γιατί λοιπόν οι πολιτικοί της Ευρώπης δεν εργάζονται ώστε να δημιουργήσουν πολιτικές διαχείρισης κρίσεων; Άκουσα ότι το Παρίσι και το Βερολίνο υποστήριξαν πως ένα σήμα ότι θα υπάρξει διάσωση θα παρεξηγούνταν από τον ελληνικό λαό. Θα καταργούσε όλες τις προσπάθειες ενοποίησης. Η απάντησή μου σε αυτό είναι πως όλα εξαρτώνται από το ποιο μήνυμα θα έστελναν οι πολιτικοί και υπό ποιες προϋποθέσεις θα συνόδευαν τη διάσωση. Φυσικά, θα έπρεπε να μην είναι ελκυστική, ώστε να αποφευχθούν οι ηθικές συγκρούσεις. Θα έπρεπε, επίσης, να περιλαμβάνει και μία περιορισμένη άρση της εθνικής κυριαρχίας. Καμία χώρα που έχει... σώας τας φρένας δεν θα ήθελε να πάρει τα λεφτά. Όποια το αποδεχόταν θα έπρεπε να γνωρίζει πως οφείλει να ζει με αρκετές μη επιθυμητές συνέπειες.

Αυτό το σύστημα δεν θα απέτρεπε, απαραίτητα, τη χρεοκοπία σε όλες τις περιπτώσεις, αλλά θα βοηθούσε ώστε να μην υπάρξει άμεση διάχυση της "νόσου". Οι χώρες που δεν θα δέχονταν τη βοήθεια μπορεί να χρεοκοπήσουν, αλλά οι υπόλοιπες θα μπορούσαν να προστατευυούν, ακολουθώντας μία προσυμφωνημένη διαδικασία.

Αυτήν τη στιγμή, με δεδομένη την απουσία ενός πλαισίου, ο φόβος χρεοκοπίας μεταδίδεται αυτόματα από την πρώτη στις υπόλοιπες αδύναμες χώρες. Την περασμένη εβδομάδα οι αγορές υποχώρησαν περισσότερο στη Μαδρίτη και στη Λισαβόνα απ’ ό,τι στην Αθήνα. Και ας μην ξεχνάμε ότι και άλλες ευρωπαϊκές χώρες ίσως αποδειχτούν αδύναμες.

Η Αυστρία μπορεί να έχει προβλήματα λόγω της κατάστασης του τραπεζικού της συστήματος. Το Βέλγιο έχει υψηλότερο επίπεδο χρέους απ’ ό,τι η Ισπανία ή η Πορτογαλία και έναν χρηματοοικονομικό κλάδο που έχει δεχτεί σκληρά χτυπήματα από την κρίση. Καθώς οι ανησυχίες διαχέονται και στον Βορά, οι σοβαροί επενδυτές μπορεί να δελεαστούν και να στοιχηματίσουν σοβαρά στο ενδεχόμενο διάσπασης της ευρωζώνης.

Στη σύνοδό τους την Πέμπτη, οι ηγέτες της Ε.Ε. θα πρέπει να επικεντρωθούν στην κρίση και όχι στον διάλογο για την εφαρμογή μικροοικονομικών μεταρρυθμίσεων. Η Ε.Ε. έχει ανάγκη να στείλει το μήνυμα ότι είναι πρόθυμη να δημιουργήσει ένα σοβαρό σύστημα διαχείρισης κρίσεων. Δεν είναι ανάγκη αυτό να αποφασιστεί την τρέχουσα εβδομάδα, αλλά η σύνοδος θα πρέπει να στείλει το σαφές μήνυμα στην υφήλιο πως η ευρωζώνη μπορεί να διαχειριστεί τα προβλήματά της.

Η σύνοδος είναι πιθανώς η τελευταία ευκαιρία να δοθεί ένα τέλος στην αμφιβολία που έχουν δημιουργήσει οι υπουργοί Οικονομικών της Ε.Ε. και η Κομισιόν. Η Ε.Ε. οφείλει να προσφέρει στους επενδυτές τη δική της έκδοση του endgame. Διαφορετικά θα είναι σαν να έχουμε επιστρέψει στο 1992.

© The Financial Times Limited 2010. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation