Η Αθήνα δεν θα δεχτεί σπαρτιατικές λύσεις

Η Αθήνα δεν πρόκειται να δεχτεί «επιβολή» σπαρτιατικών μέτρων από τις Βρυξέλλες. Τα τέσσερα σενάρια-λύσεις του ελληνικού προβλήματος και οι ευθύνες που οφείλει να αναλάβει η ευρωζώνη.

Δημοσιεύθηκε: 25 Ιανουαρίου 2010 - 07:54

Wolfgang Munchau

Η Αθήνα δεν θα δεχτεί σπαρτιατικές λύσεις

Η διαχείριση της ελληνικής οικονομικής κρίσης έχει ορισμένες σημαντικές ομοιότητες με την ημέρα μετά το τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου. Ο πόλεμος έληξε το 404 π.Χ., όταν η νικήτρια Σπάρτη επέβαλε στην Αθήνα το καθεστώς των Τριάκοντα Τυράννων, το οποίο αφαίρεσε από τους Αθηναίους όλα τα πολιτικά και δημοκρατικά τους δικαιώματα. Η τυραννία ολοκληρώθηκε έπειτα από ένα έτος, με την αποκατάσταση της Δημοκρατίας. Μερικές δεκαετίες αργότερα η Αθήνα και η Σπάρτη δεν υπήρχαν, πλέον, στον γεωπολιτικό χάρτη.

Φοβάμαι ότι το ίδιο θα συμβεί σε περίπτωση που η ευρωζώνη θελήσει να επιβάλει τη δική της λιτότητα, ως προϋπόθεση προκειμένου να στηρίξει οικονομικά την Ελλάδα, κάτι το οποίο μπορεί να καταστεί αναγκαίο εάν η ελληνική κυβέρνηση δεν τα καταφέρει.

Η ελληνική κρίση έχει βαθιές ρίζες. Η χώρα εισήλθε στην ευρωζώνη το 2001 με τη χρήση δημιουργικής λογιστικής. Το «δημιουργικό» έγκειται στο ότι φαινόταν πως κάλυπτε τα κριτήρια της ένταξης, ενώ στην πραγματικότητα αυτό δεν ίσχυε. Διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις, δεξιές και αριστερές, εξακολούθησαν να παραποιούν τη δημοσιονομική κατάσταση της χώρας. Το ανακοινωθέν έλλειμμα του 12,9% του ΑΕΠ είναι σαφώς πολύ υψηλό. Χρησιμοποιώ τον όρο «ανακοινωθέν» καθώς δεν είναι σίγουρος ούτε γι’ αυτό, παρά το ύψος του. Όσο, δε, μπορώ να ξέρω κανείς στις Βρυξέλλες δεν είναι σίγουρος γι’ αυτό. Αυτή η έλλειψη εμπιστοσύνης αποτελεί εμπόδιο στη λύση της κρίσης.

Υπάρχουν τέσσερα πιθανά σενάρια. Το πρώτο είναι η προς χρεοκοπία Ελλάδα να διασωθεί από την ευρωζώνη ή την Ε.Ε., αλλά εφαρμόζοντας ένα ιδιαίτερα αυστηρό πρόγραμμα λιτότητας. Σε αυτήν την περίπτωση η Ε.Ε. θα εφαρμόσει τη δική της λογική των Τριάκοντα Τυράννων στην Αθήνα. Πρόκειται για ένα σενάριο που τόσο η Αθήνα όσο και η Ε.Ε. δεν επιθυμούν να συμβεί. Η πιθανότητα διάσωσης δεν είναι εύκολο να προβλεφθεί, αλλά αυξάνει όσο αυξάνει το κόστος δανεισμού για τη χώρα. Την περασμένη εβδομάδα το spread στα 2ετή ομόλογα έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο από την ένταξη της χώρας στην ευρωζώνη έως και σήμερα.

Τι θα συμβεί εάν η Ελλάδα χρεοκοπήσει; Τότε τα «ξωτικά» των Βρυξελλών θα καταλάβουν το υπουργείο Οικονομικών και θα επιβάλουν τη δική τους λιτότητα. Ο εγχώριος πληθυσμός πέραν πάσης αμφιβολία θα αντιληφθεί αυτήν την κίνηση ως πραξικόπημα που διατάχθηκε από το εξωτερικό και ως κατάλυση της Δημοκρατίας. Ο πρωθυπουργός της χώρας, κ. Γιώργος Παπανδρέου, προειδοποίησε στα τέλη του περασμένου έτους ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει τον κίνδυνο να χάσει την εθνική της κυριαρχία. Η διάθεση στη χώρα είναι, ήδη, αρνητική απέναντι στους ξένους και ιδιαίτερα όσους εκφράζουν απόψεις για την κρίση. Ο ελληνικός λαός στηρίζει τους πολιτικούς του, παρά το γεγονός ότι απέτυχαν να προετοιμάσουν τη χώρα για το τι ερχόταν. Τα αποτελέσματα ενός τέτοιου σεναρίου είναι ανάλογα με αυτά του καθεστώτος των Τριάκοντα Τυράννων: δυσάρεστα, κτηνώδη και βραχυχρόνια.

Το δεύτερο σενάριο αφορά στη χρεοκοπία χωρίς διάσωση. Η Ε.Ε. αρνείται τη βοήθειά της υπό το πρίσμα ότι η Ελλάδα δεν υπάκουσε στους κανονισμούς. Σε αυτήν την περίπτωση η κρίση μπορεί να επεκταθεί στην Πορτογαλία, η οποία βρίσκεται σε παρόμοια κατάσταση. Ακόμη οι αγορές μπορεί να θέσουν υπό αμφισβήτηση και την ικανότητα της Ισπανίας να τα καταφέρει και να επιστρέψει σε τροχιά ανάπτυξης.

Το τρίτο σενάριο είναι αυτό που οι Βρυξέλλες προσεύχονται να συμβεί: η Ε.Ε. με χρήση ευγενικών πιέσεων θα πείσει την ελληνική κυβέρνηση να πράξει μόνη της τα απαραίτητα. Σε αυτά θα περιλαμβάνεται κάθετη μείωση σε κοινωνικές δαπάνες και δαπάνες για την υγειονομική περίθαλψη, μία ιδιαίτερα μη δημοφιλής διεύρυνση της φορολογικής βάσης, περικοπές στον δημόσιο τομέα, πάγωμα μισθών στο Δημόσιο και αλλαγές στην αγορά εργασίας προκειμένου οι πραγματικοί μισθοί στον ιδιωτικό τομέα να υποχωρήσουν. Πρόκειται για μία αποτρόπαια λίστα, αλλά περιλαμβάνει αυτά που πιθανώς να πρέπει να κάνει η Ελλάδα προκειμένου να ανακτήσει την ανταγωνιστικότητά της, την οποία έχασε έπειτα από μία δεκαετία στην ευρωζώνη. Όταν είσαι «κλειδωμένος» σε μία νομισματική ένωση, οφείλεις να προσαρμοστείς. Δεν έχεις τη δυνατότητα υποτίμησης του νομίσματος.

Το τέταρτο σενάριο -το οποίο είναι πιο γλυκό- θα πείσει τους περισσότερους, αλλά δεν θα προσφέρει καμία λύση. Άλλωστε η Ε.Ε. κατά τη διάρκεια των χρόνων έχει γίνει εξπέρ σε αυτές τις λύσεις. Βάσει αυτού του σεναρίου η ελληνική κυβέρνηση θα καταθέσει ένα πακέτο με αληθοφανείς και αξιόπιστους αριθμούς ή θα υποσχεθεί (χωρίς πρόθεση να το πράξει) ότι θα προχωρήσει σε δομικές αλλαγές. Η Νέμεσις αναβάλλεται προς το παρόν. Μπορεί να βρεθούμε αντιμέτωποι με τα ίδια στο μέλλον, αλλά και τότε θα προσποιηθούμε ότι σοκαριστήκαμε για τα ψέματα που περιείχαν τα ελληνικά στοιχεία. Όμως αυτό θα πρέπει να το αντιμετωπίσει η επόμενη γενιά πολιτικών. Εμείς θα έχουμε σωθεί.

Το τελευταίο σενάριο είναι το πιο «δελεαστικό» σε πολιτικό επίπεδο, καθώς δεν έχει τα άμεσα προβλήματα των προηγούμενων. Όμως είναι το πιο επικίνδυνο σε μακροχρόνιο ορίζοντα, καθώς αναπόφευκτα θα φέρει την Ελλάδα πιο κοντά σε μία κατάσταση χωρίς επιστροφή. Σε μία κατάσταση που δεν θα μπορεί να αναστραφεί ανεξάρτητα από τις προσπάθειες που θα καταβληθούν. Το σενάριο αυτό σπρώχνει την ούτως ή άλλως χαλαρή πολιτικά ευρωζώνη προς τη διάσπαση.

Δεν είναι μόνο η ελληνική αξιοπιστία που διακυβεύεται, το ίδιο ισχύει και για την αξιοπιστία του συνόλου της ευρωζώνης. Η ευρωζώνη θα πρέπει να ανακαλύψει έναν τρόπο να διαχειρίζεται κρίσεις όπως αυτή. Η Ευρώπη θα πρέπει, τώρα, να δημιουργήσει διαδικασίες για διαχείριση κρίσεων. Έως ότου αυτό συμβεί δεν θα πρέπει να μας ξαφνιάζει το γεγονός ότι αρκετοί έξυπνοι άνθρωποι υποστηρίζουν, και φαίνεται να δικαιώνονται, ότι η ευρωζώνη είναι ένα ανολοκλήρωτο και κυρίως πεπερασμένο project.

© The Financial Times Limited 2010. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation