Η ΕΕ δεν αντέχει χρεοκοπία της Ελλάδας

Ενδεχόμενη χρεοκοπία της Ελλάδας θα δημιουργούσε ένα ντόμινο προβλημάτων στην ευρωζώνη. Η Ελλάδα δεν μπορεί να αφεθεί στην τύχη της. Ταυτόχρονα, δε, είναι αφελές να της ζητά κάποιος να γίνει... Γερμανία.

Δημοσιεύθηκε: 15 Ιανουαρίου 2010 - 09:58

Simon Tilford*

Η ευρωζώνη δεν αντέχει να αφήσει την Ελλάδα στη μοίρα της. Δηλώσεις από οικονομολόγους και πολιτικούς της ευρωζώνης, όπως ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας κ. Wolfgang Schauble, που προέρχονται από περισσότερο εύρωστες οικονομίες, ότι οι Έλληνες θα πρέπει να λύσουν μόνοι τους τα προβλήματά τους, δεν είναι αξιόπιστες. Αγνοούν το γεγονός ότι αυτά τα προβλήματα δεν μπορούν να λυθούν από μόνα τους και εύκολα. Επίσης, ενδεχόμενη χρεοκοπία της Ελλάδας δεν θα αποτελέσει την κάθαρση που οραματίζονται αρκετοί στις περισσότερο εύρωστες οικονομίες της ευρωζώνης.

Τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης είναι έξαλλα με τους Έλληνες για τα εσφαλμένα μακροοικονομικά δεδομένα που ανακοίνωσαν. Όμως, η Ελλάδα είναι απλώς το πιο ακραίο παράδειγμα των προβλημάτων ανταγωνιστικότητας που αντιμετωπίζουν οι οικονομίες της ευρωζώνης, οι οποίες βρίσκονται αντιμέτωπες και με δυσμενή μακροοικονομικά μεγέθη.

Οφείλουν να μειώσουν τα ελλείμματά τους και το κόστος τους σε σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης, την ίδια στιγμή που οικονομίες όπως αυτές της Γερμανίας και της Ολλανδίας αντιμετωπίζουν αποπληθωρισμό και οι επενδυτές θέτουν υπό αμφισβήτηση την ασφάλεια του κρατικού χρέους.

Χθες η Ελλάδα ανακοίνωσε μέτρα για μείωση του ελλείμματός της από το 12,7% του ΑΕΠ το 2009 στο 2,8% του ΑΕΠ το 2012. Με δεδομένες τις αρνητικές οικονομικές προοπτικές της, μείωση των δαπανών σε τόσο υψηλό επίπεδο θα οδηγήσει σε κάθετη υποχώρηση της ανάπτυξης και σε αποπληθωρισμό -οδυνηρό για μία υπερχρεωμένη χώρα- και θα θέσει σε κίνδυνο την κοινωνική σταθερότητα.

Εάν η ευρωζώνη αποτύχει να βοηθήσει την Ελλάδα ή θέσει όρους γι’ αυτήν τη βοήθεια, οι οποίοι είναι αδύνατον να ικανοποιηθούν από τη χώρα, τότε η Ελλάδα θα προχωρήσει σε πτώχευση. Τότε η ευρωζώνη θα βρεθεί αντιμέτωπη με ένα τεράστιο πρόβλημα.

Οι αγορές θα στρέψουν αμέσως το ενδιαφέρον τους σε άλλες οικονομίες του μπλοκ που αντιμετωπίζουν δημοσιονομικά προβλήματα και δεν διαθέτουν ικανοποιητικές προοπτικές ανάπτυξης. Η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία θα βρεθούν αντιμέτωπες με δραματική αύξηση του κόστους δανεισμού και ως εκ τούτου το ενδεχόμενο νέων κρίσεων θα αυξηθεί. Ένα τέτοιο σενάριο θα δυσχεράνει την προσπάθεια κρατών της κεντρικής και της ανατολικής Ευρώπης για είσοδο στην ευρωζώνη. Το, δε, πολιτικό κόστος θα είναι τεράστιο.

Επιπρόσθετα, εάν ένα κράτος-μέλος της ευρωζώνης χρεοκοπήσει, το ενδεχόμενο να αποχωρήσει από το μπλοκ δεν μπορεί να αγνοηθεί εντελώς. Εάν η Ελλάδα χρεοκοπήσει και παραμείνει στην ευρωζώνη, η ανταγωνιστικότητά της θα είναι μηδενική. Η ελληνική κυβέρνηση θα δυσκολευτεί να στραφεί στις αγορές για χρηματοδότηση, καθώς οι επενδυτές θα είναι όλο και πιο ανήσυχοι για τις προοπτικές της οικονομίας της χώρας. Το να φύγει από την ευρωζώνη, ενώ βρίσκεται σε πτώχευση, εμπεριέχει πολλούς κινδύνους, αλλά προσφέρει τη δυνατότητα επιστροφής σε αναπτυξιακή πορεία, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, και πιθανώς να αποτελέσει και πολιτική αναγκαιότητα. Μία τέτοια κίνηση θα προκαλέσει μεγάλη καταστροφή στην Ε.Ε.

Σαφώς η Ελλάδα όπως και η Ιταλία και η Ισπανία θα πρέπει να σοβαρευτούν και να αυξήσουν την παραγωγικότητά τους και να μειώσουν τον δημόσιο τομέα τους. Όμως, και η Γερμανία (και άλλα μέλη της ευρωζώνης που έχουν πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών) θα πρέπει να αποδεχτεί ότι είναι μέρος του προβλήματος. Είναι άνευ ουσίας να υποστηρίζει κάποιος ότι τα πιο αδύναμα κράτη-μέλη θα πρέπει να μιμηθούν τη Γερμανία. Ένας από τους βασικούς λόγους για την ευρωστία των δημοσιονομικών της Γερμανίας είναι το υψηλό εμπορικό πλεόνασμά της με τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της ευρωζώνης. Όμως αυτό δεν είναι κάτι από το οποίο μπορούν να εμπνευστούν οι υπόλοιποι: το πλεόνασμα μιας χώρας σημαίνει ότι κάποια άλλη αντιμετωπίζει έλλειμμα.

Μία εντυπωσιακή τάση που επικράτησε το τελευταίο διάστημα είναι ότι το γερμανικό πλεόνασμα ενισχύθηκε εν τω μέσω της κρίσης και παρά την πολύ αδύναμη πορεία των οικονομιών άλλων κρατών-μελών. Η γερμανική οικονομία ανακάμπτει χάρη στις εξαγωγές, αλλά η ιδιωτική κατανάλωση ουσιαστικά ακολουθεί πτωτική πορεία. Η αδυναμία της εγχώριας κατανάλωσης θα οδηγήσει σε ουσιαστική υποχώρηση των πραγματικών μισθών και θα μειώσει το συναλλαγματικό ισοζύγιο της Γερμανίας με την υπόλοιπη ευρωζώνη. Όμως, είναι αδύνατον για χώρες όπως η Ισπανία και η Ελλάδα να τακτοποιήσουν τα δημοσιονομικά τους χωρίς να επιτύχουν καλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Για να το καταφέρουν θα πρέπει να εξισορροπήσουν τις εμπορικές τους συναλλαγές με τις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης.

Η ευρωζώνη χρειάζεται πιο σκληρούς δημοσιονομικούς κανονισμούς. Επίσης, θα πρέπει να θέσει όρια στο ύψος των πλεονασμάτων και των ελλειμμάτων. Εάν δεν γίνει το δεύτερο, το πρώτο δεν μπορεί να λειτουργήσει. Υπάρχει και η εναλλακτική λύση μιας δημοσιονομικής (πολιτικής) ένωσης. Βάσει αυτής, οι δυνατότερες οικονομίες θα πρέπει να χρηματοδοτούν τις πιο αδύναμες σε σταθερή βάση, όπως άλλωστε ισχύει και τώρα για κάποιες μεμονωμένες περιπτώσεις. Κανείς δεν φαίνεται να επιθυμεί μία τέτοια εξέλιξη, τουλάχιστον καμία από τις "ισχυρές" οικονομίες.

*Ο αρθρογράφος είναι επικεφαλής οικονομολόγος του Centre for European Reform.

© The Financial Times Limited 2010. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation