Η Τουρκία, οι υποβαθμίσεις και το υπόγειο «παζάρι» με τις ΗΠΑ

Δύο μεγάλοι οίκοι αξιολόγησης υποβάθμισαν την Τουρκία την Παρασκευή, εντείνοντας τις ανησυχίες για την οικονομική κρίση της χώρας, την ώρα που Άγκυρα και Ουάσινγκτον βρίσκονται σε αντιπαράθεση για την φυλάκιση στην Τουρκία ενός Αμερικανού πάστορα.

Οι σχέσεις μεταξύ των δυο συμμάχων του ΝΑΤΟ  επιδεινώθηκαν σημαντικά από τότε που «ναυάγησε», τον περασμένο μήνα,  μια προσεκτικά σχεδιασμένη συμφωνία που θα διασφάλιζε την απελευθέρωση του ευαγγελιστή πάστορα Άντριου Μπράνσον, ο οποίος συνελήφθη από τις Τουρκικές αρχές το 2016.

Ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ίσως είναι έτοιμος να επαναφέρει τη συμφωνία μόνο όμως εάν πρώτα απελευθερωθεί ο πάστορας, σύμφωνα με άτομα που γνωρίζουν το θέμα.

Στο πλαίσιο της συμφωνίας, ο Μεχμέτ Χακάν Ατίλα, ο Τούρκος τραπεζίτης που έχει φυλακιστεί στις ΗΠΑ για παραβίαση των αμερικανικών κυρώσεων κατά του Ιράν, θα επιστρέψει στην Τουρκία για να εκτίσει την ποινή του, κάποιες εβδομάδες αφού απελευθερωθεί ο Μπράνσον. Μετά από αυτό, οι Τουρκικές αρχές θα απελευθερώσουν τουλάχιστον τέσσερις άλλους αμερικανούς πολίτες που βρίσκονται υπό κράτηση.

Ωστόσο, η Τουρκία εξακολουθεί να επιμένει πως θα πρέπει να εγκαταλειφθεί τελείως η υπόθεση κατά της κρατικής τράπεζας Halkbank για την παραβίαση των κυρώσεων, περιλαμβανομένης της πιθανότητας να της επιβληθούν πρόστιμα ύψους δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αμερικανοί αξιωματούχοι, από την πλευρά τους, έχουν επανειλημμένως πει στην Άγκυρα πως δεν μπορούν να παρέμβουν στη νομική διαδικασία που έχουν κινήσει ομοσπονδιακοί εισαγγελείς της Νέας Υόρκης.

Το αδιέξοδο απειλεί να υπονομεύσει τις επίπονες προσπάθειες της Άγκυρας αυτήν την εβδομάδα να καθησυχάσει τις αγορές για την οικονομική της πολιτική, μετά τη «βουτιά» της τουρκικής λίρας που είχε επιπτώσεις σε άλλες αναδυόμενες αγορές.

Υπογραμμίζοντας τις εντεινόμενες ανησυχίες, οι Moody’s και Standard & Poor’s υποβάθμισαν το χρέος της Τουρκίας σε ακόμα μεγαλύτερη μη επενδυτική βαθμίδα –την περιοχή junk όπως λέγεται- και προειδοποίησαν πως η νομισματική της κρίση θα έχει βαρύ οικονομικό και χρηματοπιστωτικό τίμημα.

«Η έλλειψη ή οι καθυστερήσεις στην κατάρτιση ενός ολοκληρωμένου και αποτελεσματικού οικονομικού σχεδίου για την αντιμετώπιση των υποβοσκόντων αιτιών της πρόσφατης χρηματοοικονομικής πίεσης είναι μια ξεκάθαρη ένδειξη της επιδεινούμενης προβλεψιμότητας και αποτελεσματικότητας της πολιτικής», ανέφερε η Moody’s. «Οι εξωτερικές χρηματοδοτικές ανάγκες της Τουρκίας παραμένουν σημαντικές, και ο κίνδυνος μιας κρίσης στο ισοζύγιο πληρωμών συνεχίζει να αυξάνεται».

Η τουρκική λίρα υποχώρησε κατά 3,1% την Παρασκευή στις 6,02 λίρες/δολάριο, μειώνοντας στο 5,5% τα κέρδη που κατέγραψε κατά τη διάρκεια της εβδομάδας μετά την ανακοίνωση του πακέτου μέτρων από την κεντρική τράπεζα της χώρας.

Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν περάσει μήνες εργαζόμενοι πάνω σε μια επαναφορά των διπλωματικών σχέσεων με την Τουρκία με σκοπό να επιλυθούν πολλαπλά προβλήματα, που κυμαίνονται από τις εντάσεις για την στήριξη που παρέχουν οι ΗΠΑ σε εχθρούς της Τουρκίας στη Συρία, μέχρι την απελευθέρωση φυλακισμένων αμερικανών πολιτών –ο αριθμός των οποίων είναι απόρρητος και εκτιμάται πως είναι γύρω στα 20 άτομα.

Όταν «ναυάγησαν» αυτές οι προσπάθειες, η κυβέρνηση Τραμπ επέβαλε κυρώσεις σε δυο Τούρκους υπουργούς. Την περασμένη εβδομάδα, είπε πως θα διπλασιάσει τους δασμούς στις τουρκικές εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου.

“Έπρεπε να τον είχαν επιστρέψει (τον Μπράνσον) πριν από πολύ καιρό και η Τουρκία έχει, κατά την άποψή μου, ενεργήσει πολύ, πολύ κακώς», δήλωσε ο κ. Τραμπ στον Λευκό Οίκο την Παρασκευή. «Επομένως, δεν έχουμε δει ακόμη το τέλος αυτής της ιστορίας. Δεν πρόκειται να το δεχτούμε χωρίς να κάνουμε τίποτα. Δεν μπορούν να παίρνουν τους ανθρώπους μας».

Ο κ. Τραμπ προσβλήθηκε προσωπικά στην υπόθεση αυτή, καθώς ο ίδιος είχε προσωπικά παρέμβει για να διασφαλίσει την απελευθέρωση μιας Τουρκάλας που κρατούνταν στο Ισραήλ, και στήριξε τη διενέργεια έρευνας ως προς το αν οι ΗΠΑ θα πρέπει να εκδώσουν τον Φετουλά Γκιουλέν, τον κληρικό που έχει έδρα στην Πενσιλβάνια και τον οποίον η Άγκυρα θεωρεί υπεύθυνο για την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016.

Στον κ. Ατίλα επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης 32 μηνών τον Μάιο για τον ρόλο που έπαιξε σε συνομωσία για παράκαμψη των κυρώσεων κατά του Ιράν. Εργάζονταν στο τμήμα διεθνούς τραπεζικής της κρατικής Halkbank, που εξακολουθεί δυνητικά να αντιμετωπίζει κατηγορίες εγκληματικής ενέργειας για το ρόλο που έπαιξε στο «ξέπλυμα» 1 δις. δολαρίων από έσοδα ιρανικού πετρελαίου μέσω των ΗΠΑ.

Ο κ. Ατίλα θα έκτιε το υπόλοιπο της ποινής του στην Τουρκία, μια απόφαση που πήρε το «πράσινο φως» από επίπεδα της αμερικανικής κυβέρνησης που έφταναν μέχρι τον Τζεφ Σέσιονς, τον γενικό εισαγγελέα. Το υπουργείο Δικαιοσύνης αρνήθηκε να σχολιάσει.

Άτομο που βρίσκεται σε επαφή με αξιωματούχους που διαπραγματεύτηκαν την συμφωνία, τη χαρακτήρισαν ως «μια ανταλλαγή χωρίς ανταλλαγή».

Αμερικανοί αξιωματούχοι βρίσκονταν σε ετοιμότητα με ένα διαβατήριο για τον κ. Μπράνσον και με εισιτήρια επιστροφής για αυτόν και τη σύζυγό του. Ωστόσο, η συμφωνία δεν υλοποιήθηκε, καθώς ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, απαίτησε περισσότερες υποχωρήσεις για την Halkbank.

Μια πηγή δήλωσε πως οι υποχωρήσεις αυτές περιελάμβαναν μια δέσμευση από τις ΗΠΑ να αποσύρει την όποια περαιτέρω έρευνα στην τράπεζα, περίπου όπως έγινε με τη συμφωνία με την HSBC, όπου υπήρξε διακανονισμός παρόμοιας υπόθεσης με το Ιράν.  

«Ο Ατίλα είναι ένα δευτερεύον ζήτημα. Η συζήτηση είναι για την απόσυρση του προστίμου και των κατηγοριών της Halkbank», ανέφερε πηγή που έχει γνώση της τουρκικής πλευράς των διαπραγματεύσεων.

«Νομίζουμε πως οι Αμερικάνοι χωρίς προϋποθέσεις θα πρέπει απλώς να αφήσουν το θέμα (της υπόθεσης Halkbank)», δήλωσε τουρκική κυβερνητική πηγή.

Η γενικότερη συμφωνία ήταν αποτέλεσμα μιας συντονισμένης προσπάθειας Τούρκων διαμεσολαβητών που επιδίωκαν μια επαναφορά των αμερικανοτουρκικών σχέσεων αρχής γενομένης από τον Δεκέμβριο.

Με τη βοήθεια του Μάθιου Μπράιζα, του πρώην αμερικανού διπλωμάτη που τώρα ζει στην Τουρκία, ο Αλί Ιχσάν Αρσλάν, τούρκος πολιτικός που βρίσκεται κοντά στον κ. Ερντογάν και είναι γνωστός ως «αυτός που κρατάει μυστικά», προσπάθησε να μηχανευτεί την επαναφορά αυτή όταν ο Τούρκος ηγέτης αποφάσισε να μαλακώσει την προσέγγισή του, όπως ανέφεραν τρεις πηγές που γνωρίζουν το θέμα.

Ο κ. Αρσλάν δεν βρέθηκε για να σχολιάσει. Ο κ. Μπράιζα αρνήθηκε να σχολιάσει.

Αυτοί που εμπλέκονται στις διαπραγματεύσεις, τονίζουν πως ο κ. Αρσλάν είναι ένας μόνο από τα πολλά «κρυφά κανάλια» και τους διαμεσολαβητές, και πως μεγάλο μέρος των συζητήσεων τώρα συνεχίζεται μέσω επίσημων διακυβερνητικών καναλιών.

Τουρκική αντιπροσωπεία επισκέφθηκε την Ουάσινγκτον την περασμένη εβδομάδα όμως δεν κατάφερε να εξασφαλίσει μια συμφωνία. Ομάδα που εκπροσωπούσε την Halkbank επίσης επισκέπτεται την Ουάσιγκτον αυτήν την εβδομάδα.

Η κυβέρνηση Τραμπ είναι απίθανο να δημοσιοποιήσει αυτή την πρόταση συμφωνίας, ωστόσο, υποστηρίζοντας πως η Τουρκία πρέπει απλά να απελευθερώσει τον κ. Μπράνσον προκειμένου να ξεμπλοκάρει την κρίση.

Ορισμένοι αμερικανοί αξιωματούχοι ανησυχούν πως τα φώτα που έχουν πέσει πάνω στον κ. Μπράνσον βάζουν σε κίνδυνο το μέλλον άλλων αμερικανών κρατούμενων, που δεν είναι Χριστιανοί ευαγγελιστές.

© The Financial Times Limited 2018. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation