Ο «σουλτάνος» επιταχύνει τη βουτιά της λίρας

Η τουρκική λίρα είναι σε ελεύθερη πτώση. Ήταν ήδη 35% χαμηλότερα από την αρχή του έτους, όταν κατέρρευσε σε ιστορικά χαμηλά την Παρασκευή, ξεπερνώντας το πέσο της Αργεντινής ως το νόμισμα με τη χειρότερη επίδοση το 2018.

Όσο περισσότερο υποχωρεί η λίρα τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα μιας κρίσης στο ισοζύγιο πληρωμών, χρεοκοπιών εταιρειών στα δάνεια σε ξένο νόμισμα και μιας κατάρρευσης του τραπεζικού τομέα.

Ο πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν είχε τη δυνατότητα να πατήσει το φρένο. Αλλά η ως τώρα ανορθόδοξη αντίδραση του, με τις κατηγορίες για οικονομικό πόλεμο που προκάλεσε την κρίση, με τις εκκλήσεις στους πολίτες να μετατρέψουν χρυσό και δολάριο σε λίρα, με την επίκληση ακόμα και του Θεού, έχει τρομάξει τις αγορές ακόμα περισσότερο.  

Δεν πρόκειται μόνο για πρόβλημα της Τουρκίας. Η κατάρρευση της τουρκικής οικονομίας θα έχει σημαντικά ρίσκα μετάστασης στην Ασία και στην Ευρώπη, όπου οι τιμές των μετοχών των τραπεζών που είναι εκτεθειμένες στο τουρκικό χρέος βούτηξαν και αυτές την Παρασκευή. Το κραχ της λίρας πλήττει ήδη όλα τα νομίσματα των αναδυόμενων αγορών.

Τα γεωστρατηγικά ρίσκα αυτής της κρίσης, η οποία παρουσιάζεται από τον κ. Ερντογάν ως το έργο δυτικών συνωμοτών, δεν είναι μικρότερα. H Τουρκία συμβάλλει στην πολιτική σταθερότητα στην Ευρώπη με την φιλοξενία εκατομμυρίων Σύρων προσφύγων. Ως μέλος του ΝΑΤΟ έχει διαδραματίσει μέχρι πρόσφατα έναν πολύ κρίσιμο ρόλο στην στήριξη των στρατηγικών συμφερόντων των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή. Οι σχέσεις της Ευρώπης με την Άγκυρα είναι εξαιρετικά τεταμένες. Οι σχέσεις με τις ΗΠΑ είναι στα πρόθυρα διάλυσης.

Η τουρκική οικονομία, σε κατάσταση υπερθέρμανσης και υπερβολικής μόχλευσης, είναι ευάλωτη εδώ και καιρό. Αυτό που τάραξε τις αγορές είναι η τελευταία αλληλουχία των γεγονότων. Την Πέμπτη, Τούρκοι αξιωματούχοι επέστρεψαν από την Ουάσιγκτον χωρίς να καταφέρουν να ματαιώσουν τις κυρώσεις που επέβαλαν οι ΗΠΑ στους υπουργούς Δικαιοσύνης και Εσωτερικών για την κράτηση Αμερικανών, μεταξύ των οποίων και ενός κληρικού από τη Βόρεια Καρολίνα και κάτοικου Τουρκίας που κατηγορείται για εμπλοκή στην αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος του 2016.

Tις ανησυχίες των επενδυτών είχαν εντείνει η αυθαιρεσία των κυβερνητικών επιλογών στην Άγκυρα και ο απόλυτος έλεγχος της εξουσίας από τον κ. Ερντογάν. Το τελευταίο φάνηκε ξεκάθαρα με την πρόσληψη του γαμπρού του, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, ως αντικαταστάτη ενός αξιοσέβαστου υπουργού Οικονομικών.

Για να έχει μια ελπίδα να σταματήσει την πτώση της λίρας, ο κ. Αλμπαϊράκ έπρεπε να στείλει μήνυμα για μια αισθητή στροφή στην ασκούμενη πολιτική κατά τη διάρκεια προγραμματισμένης ομιλίας την Παρασκευή. Θα έπρεπε να είχε δείξει, αν όχι ότι είναι πρόθυμος να στραφεί στο ΔΝΤ, τουλάχιστον να υιοθετήσει ένα πρόγραμμα δημοσιονομικής σύσφιξης σαν αυτά που προτείνει το ΔΝΤ. Επιπλέον, η κεντρική τράπεζα έπρεπε να είναι σε θέση να επιδείξει την ανεξαρτησία της, δεδομένης της αντίστασης του προέδρου, αυξάνοντας τα επιτόκια. Αντίθετα, ο πρόεδρος και ο υπουργός Οικονομικών του παραμένουν ανένδοτοι.

Σε μια αδικαιολόγητη ρήξη με την παράδοση που θέλει τις ΗΠΑ να προσπαθούν να επιλύσουν μια κρίση αντί να την βαθαίνουν, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έριξε αλάτι σε αυτές τις πληγές αυτοτραυματισμού. Οι ΗΠΑ θα αυξήσουν τους δασμούς στον τουρκικό χάλυβα κατά 50% και στο αλουμίνιο κατά 20%, έγραψε στο Twitter την ώρα που μιλούσε ο Τούρκος υπουργός Οικονομικών.

H παρέμβαση αυτή όχι μόνο επιτάχυνε την πτώση της λίρας, την μεγαλύτερη τα τελευταία είκοσι χρόνια. Ενίσχυσε επίσης τον ισχυρισμό του κ. Ερντογάν πως είναι το θύμα συνομωσιών από το εξωτερικό.

Οι επιλογές που υπάρχουν στο τραπέζι είναι μετρημένες.  Είτε ο ισχυρός άνδρας της Τουρκίας θα κάνει πίσω και θα διεκδικήσει συμβιβασμό ή θα ακολουθήσουν μια χειρότερη κόντρα με τη Δύση και μια ακόμα πιο βαθιά οικονομική κρίση.

Ο κ. Ερντογάν έγινε αρχικά δημοφιλής εν μέρει εξαιτίας της επιτυχίας της κυβέρνησης του στον περιορισμό της φτώχειας. Έχοντας ξεφορτωθεί τον πρωθυπουργό με συνταγματικό δημοψήφισμα και έχοντας συγκεντρώσει απίστευτες εξουσίες, θα είναι αυτός που θα σηκώσει την ευθύνη για οποιοδήποτε πισωγύρισμα.

Σε αντίθεση με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, δεν μπορεί να βασιστεί σε πετροδολάρια. Κανείς δεν θα κερδίσει από τις προσπάθειες του να μην κάνει ούτε ένα βήμα πίσω.

© The Financial Times Limited 2018. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation