Οι λεπτές ισορροπίες στο ιταλικό υπουργικό συμβούλιο

Όταν η Ευρωπαϊκή Ενωση βουτούσε για τελευταία φορά στις διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό, το 2012, ο επικεφαλής διαπραγματευτής της Ιταλίας ήταν ο Enzo Moavero, ο 63χρονος βετεράνος στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, στενός συνεργάτης του Mario Monti, του τεχνοκράτη πρωθυπουργού εκείνης της εποχής.

Με μια απροσδόκητη στροφή, ο κος Moavero θα επιστρέψει σύντομα στις Βρυξέλλες, αλλά αυτή τη φορά ως υπουργός Εξωτερικών μιας νέας λαϊκιστικής κυβέρνησης στη Ρώμη, του αντισυστημικού Κινήματος Πέντε Αστέρων και της ακροδεξιάς Λίγκας, κόμματα που έχτισαν την πολιτική τους προίκα χάρη σε επιθέσεις κατά των μέτρων λιτότητας που προώθησε η κυβέρνηση Monti.

Η επιλογή του Moavero μπορεί να δείχνει περίεργη για δύο κόμματα που δεσμεύονται να συντρίψουν τους παραδοσιακούς τρόπους με τους οποίους γίνονται οι δουλειές στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Αντανακλά όμως μια λεπτή ισορροπία στη σύνθεση του νέου υπουργικού συμβουλίου, το οποίο είναι μίξη τεχνοκρατών και πολιτικών, σκληροπυρηνικών και πιο διαλλακτικών προσώπων, ευρωπαϊστών και τοπικιστών, και είναι σχεδιασμένη ώστε να μη δώσει πολιτικό πλεονέκτημα στο ένα κόμμα έναντι του άλλου.

Η νέα κυβέρνηση ορκίστηκε την Παρασκευή, βάζοντας τέλος σε μια πολιτική κρίση που εγκλώβισε τη χώρα για σχεδόν τρεις μήνες και έθεσε σε συναγερμό τους επενδυτές. Αναμένεται να ξεπεράσει το τελευταίο εμπόδιο, την ψήφο εμπιστοσύνης στα δύο κοινοβούλια, στις αρχές αυτής της εβδομάδας.

«Αυτή είναι μια κυβέρνηση που δεν έχουμε δει ξανά σε αυτή τη χώρα και δεν μπορώ να σκεφτώ κάτι παρόμοιο σε άλλα κράτη», δήλωσε ο Roberto D’Alimonte, καθηγητής πολιτικής επιστήμης στο πανεπιστήμιο Luiss της Ρώμης. «Είναι ένα νέο ζώο, ένα κατσίκι-ελάφι. Οι μισοί πολιτικοί, οι άλλοι μισοί τεχνοκράτες», είπε.

Ο Moavero είναι σταθερά στην πιο φιλοευρωπαϊκή πλευρά του φάσματος, κάτι που μπορεί να αποδειχτεί καθησυχαστικό για τους πολιτικούς που φοβούνται ότι η Ρώμη θα αποτραβηχτεί από τις παραδοσιακές φιλοευρωπαϊκές και διατλαντικές άγκυρες, πιθανά στρεφόμενη τους επόμενους μήνες περισσότερο προς τη Μόσχα.

Από την άλλη πλευρά, όμως, το προηγούμενο χαρτοφυλάκιο του κου Moavero ως υπουργού Ευρωπαϊκών Υποθέσεων αναλήφθηκε από τον Paolo Savona, τον 81χρονο ευρωσκεπτικιστή οικονομολόγο, στον οποίο ο Ιταλός πρόεδρος Sergio Mattarella αρνήθηκε να παραχωρήσει το υπουργείο Οικονομικών εξαιτίας της ένθερμης κριτικής του για το ενιαίο νόμισμα και τις εκκλήσεις του για «plan Β» εξόδου από το ευρώ.

Όχι μόνο ανησύχησαν τον κο Mattarella οι απόψεις του Savona για το ευρώ, αλλά και ο γερμανοφοβικός τόνος που έκρυβαν τα σχόλιά του -περιλαμβανομένων συγκρίσεων της σύγχρονης οικονομικής πολιτικής με τη στρατιωτική επέκταση της δεκαετίας του 1930- έθεσαν σε συναγερμό τον Ιταλό πρόεδρο. Ωστόσο σε μια παραχώρηση προς τη Λίγκα, που πρότεινε τον κο Savona, ο κος Mattarella του επέτρεψε να αναλάβει ένα λιγότερο ισχυρό υπουργείο.

«Οι θέσεις του Savona δεν είναι κρυφοεθνικιστικές, δεν είναι αντιευρωπαϊκες. Θέλει μια διαφορετική Ευρώπη, όπως το βλέπουν ο Stiglitz ή ο Krugman», λέει ένας πρώην Ιταλός αξιωματούχος που ξέρει τον κο Savona, αναφερόμενος στους δύο Αμερικανούς οικονομολόγους που έχουν αμφισβητήσει το κατά πόσο η αρχιτεκτονική του ενιαίου νομίσματος είναι βιώσιμη. «Αλλά είναι πεισματάρης και λίγο μνησίκακος, ένιωσε ότι μπήκε στην άκρη, στερήθηκε την εξουσία τα τελευταία χρόνια», προσέθεσε ο πρώην αξιωματούχος.

Σύμφωνα με τον καθηγητή D’Alimonte, δύο λίγο γνωστές φιγούρες σε θέσεις-κλειδιά μπορούν να γείρουν την πλάστιγγα προς τη μία ή την άλλη πλευρά. Ο ένας είναι ο Giuseppe Conte, ο 53χρονος καθηγητής αστικού δικαίου που αναδείχθηκε πρωθυπουργός στον κυβερνητικό συνασπισμό. Ο κος Conte είναι κοντά στο κίνημα των Πέντε Αστέρων τα τελευταία χρόνια αλλά δεν έχει πολιτικό ιστορικό, ενώ οι απόψεις του για τους δεσμούς της Ιταλίας με την Ευρώπη ή για την εξωτερική πολιτική της χώρας είναι σπάνιες και δύσκολο να εντοπιστούν.

Σε ένα σπάνιο σχόλιο αυτή την εβδομάδα καθώς έμπαινε σε ένα ταξί, ο κος Conte αρνήθηκε ότι η κυβέρνησή του θα βγάλει τη χώρα από το ενιαίο νόμισμα. «Για να είμαι ακριβής, ποτέ δεν είπαμε όχι στο ευρώ, ποτέ. Δεν είναι στην πλατφόρμα. Αυτό το θέμα δεν ήταν ποτέ στην ατζέντα», είπε ο κος Conte.

Είναι επίσης δύσκολο να προσδιορίσεις την προσέγγιση που θα έχει ο Giovanni Tria, ο καθηγητής πολιτικής οικονομίας στο πανεπιστήμιο Tor Vergata της Ρώμης που ανέλαβε υπουργός Οικονομικών. Ενώ ο κος Mattarella είναι ικανοποιημένος για το ότι δεν έχει στον ίδιο βαθμό εχθρότητα απέναντι στο ενιαίο νόμισμα, όπως ο κος Savona, οι θέσεις του προκάλεσαν ανησυχία.

«Αυτοί που βλέπουν την έξοδο από το ευρώ ως πανάκεια δεν έχουν δίκιο, αλλά και ο Μάριο Ντράγκι, ο επικεφαλής της ΕΚΤ, δεν έχει επίσης δίκιο όταν λέει ότι το ευρώ είναι μη αναστρέψιμο, αν δεν ξεκαθαρίσει ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα και οι όροι για τις μεταρρυθμίσεις που είναι απαραίτητες για την επιβίωσή του», έγραψε πριν από ένα χρόνο στην Il Sole 24 Ore, σε ένα άρθρο που συνυπέγραφε με τον Renato Brunetta, έναν κεντροδεξιό βουλευτή. «Ο χειρότερος κίνδυνος είναι η έκρηξη, όχι η έξοδος».

Εντέλει, η πολιτική γραμμή της νέας κυβέρνησης θα υπαγορευτεί από τον Luigi Di Maio, τον ηγέτη των Πέντε Αστέρων, και τον Matteo Salvini, επικεφαλής της Λίγκας, που είναι αμφότεροι αντιπρόεδροι. Ο κος Di Maio είναι επίσης υπουργός Εργασίας και οικονομικής ανάπτυξης, μια θέση που επιβλέπει την εμπορική πολιτική, ενώ ο κος Salvini είναι υπουργός Εσωτερικών.

Ισως βλέπουν όφελος στο να υπάρχει τέτοια ποικιλία απόψεων στην κυβέρνηση. «Προσπαθούν να παίξουν και προς τις δύο πλευρές, και οι λαϊκιστές είναι καλοί σε αυτό», είπε ο Daniele Albertazzi, καθηγητής πολιτικής επιστήμης στο πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ. «Θέλουν να κάνουν πράγματα, αλλά δεν θέλουν να δουν τα spread να φτάνουν στο ταβάνι».

Καθώς η νέα γενιά αξιωματούχων απλώνεται ανά την Ευρώπη και τον κόσμο, δεν είναι ξεκάθαρο πόσο επιθετικοί θα είναι εκτός συνόρων. Εντός, όμως, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα προσπαθήσουν «να πετύχουν μερικούς πόντους» για τους ανήσυχους ψηφοφόρους τους από την αρχή. «Περιμένω συμβολικά μέτρα που έχουν αντίκτυπο στην κοινή γνώμη, για τα Πέντε Αστέρια θα είναι για τα προνόμια των πολιτικών και για τη Λίγκα, η μετανάστευση. Θα κινηθούν περισσότερο προσεκτικά στην οικονομική πολιτική», υποστήριξε ο καθηγητής D’Alimonte.

© The Financial Times Limited 2018. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation