Οι κυρώσεις ΗΠΑ στο Ιράν βάζουν «δύσκολα» στην Ευρώπη

Η ΕΕ αντιμετωπίζει μία δύσκολη επιλογή για το αν θα ανταποδώσει σε μια πίεση των ΗΠΑ κατά ευρωπαϊκών εταιρειών που συνεργάζονται με το Ιραν, ωστόσο η ιστορία δίνει λίγες πιθανότητες ότι το μπλοκ μπορεί να υπερισχύσει.

Ο Τζον Μπόλτον, σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, προειδοποίησε το Σαββατοκύριακο ότι οι ευρωπαϊκές εταιρείες θα μπορούσαν να δεχθούν πλήγμα από αμερικανικές κυρώσεις αν αψηφήσουν το κάλεσμα της Ουάσιγκτον για διακοπή των εμπορικών δεσμών με την Τεχεράνη.

Οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες και αναλυτές λένε ότι το μπλοκ των 28 μελών θα μπορούσε να αναπτύξει ένα μείγμα κυρώσεων ως αντίποινα, να κάνει καταγγελία στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και πιστωτικές γραμμές σε ευρώ για να περιορίσει την έκθεση σε χρηματοοικονομικά χαλινάρια που θα επιβληθούν από τις ΗΠΑ.

Το διακύβευμα είναι πολύ μεγαλύτερο από την τύχη λίγων ευρωπαϊκών πολυεθνικών και τις αυξανόμενες, αλλά ακόμα μέτριες, εμπορικές συναλλαγές μεταξύ ΕΕ και Ιραν. 

«Δεν πρόκειται απλώς για το Ιράν και δεν πρόκειται απλώς για τα επιχειρηματικά συμφέροντα κάποιων ευρωπαϊκών εταιρειών», είπε ο Cornelius Adebahr, πολιτικός εμπειρογνώμονας για το Ιράν, στο think-tank, Carnelie Europe. «Πρόκειται για το τι αντιπροσωπεύει η διατλαντική σχέση».

Καθώς η Ευρώπη επιδιώκει να σκεφθεί σοβαρά την αντίδραση στις αμερικανικές κινήσεις για το Ιράν, οι Γάλλοι, Γερμανοί και Βρετανοί υπουργοί Εξωτερικών πρόκειται να συναντήσουν τον Mohammad Javad Zarif, τον Ιρανό ομόλογό τους, την Τρίτη, με τους Ευρωπαίους ηγέτες να έχουν απογευματινή Σύνοδο Κορυφής στη Σόφια, το επόμενο βράδυ.

Τα αμερικανικά μέτρα βάζουν σε κίνδυνο περισσότερα από 20 δισ. ευρώ ετήσιου εμπορίου μεταξύ ΕΕ-Ιράν και μεγάλα συμβόλαια για εταιρείες, συμπεριλαμβανομένου του πετρελαϊκού ομίλου Total και της αυτοκινητοβιομηχανίας Renault. Ακόμη πιο σημαντικά, βάζουν σε κίνδυνο τα οικονομικά οφέλη της Τεχεράνης που η Ευρώπη θεωρεί απαραίτητα για να διατηρηθεί ζωντανή η πολυμερής πυρηνική συμφωνία του 2015, την οποία ο κ. Τραμπ εγκατέλειψε την περασμένη εβδομάδα.

Η σκληρή γραμμή της κυβέρνησης Τραμπ σε σχέση με την Ευρώπη είναι ακόμη πιο αξιοσημείωτη, λόγω της ολοκληρωτικής αλλαγής στάσης στις κυρώσεις, που σχετίζονται με το Ιράν, κατά του κινεζικού τηλεπικοινωνιακού ομίλου ΖΤΕ Corp. Η Κίνα είναι σημαντικός συνομιλητής των ΗΠΑ στις συζητήσεις για το εμπόριο και τη Βόρεια Κορέα. Ο κ. Τραμπ την Κυριακή έδωσε εντολή στο αμερικανικό υπουργείο Εμπορίου να βοηθήσει τη ΖΤΕ, κατά της οποίας επέβαλε τιμωρητικά μέτρα τον περασμένο μήνα, εξαιτίας πωλήσεων εξοπλισμού στο Ιράν και τη Βόρεια Κορέα.

Η απειλή μπλοκαρίσματος  των κυρώσεων και η καταγγελία στον ΠΟΕ βοήθησαν την ΕΕ να υπερισχύσει σε προηγούμενες μάχες της δεκαετίας του 1990, που αφορούσαν κυρώσεις της Ουάσιγκτον με σκοπό να εμποδίσουν το εμπόριο και τις επενδύσεις σε Κούβα, Ιράν και Λιβύη.

Ωστόσο, οι εποχές έχουν αλλάξει. Οι συνδέσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών πολυεθνικών και του αμερικανικού χρηματοοικονομικού συστήματος είναι πολύ πιο βαθιές σήμερα και η κυβέρνηση του κ. Τραμπ έχει υπάρξει απρόθυμη να κάνει στην Ευρώπη πολλές ιδιαίτερες χάρες.

Οι κυρώσεις-μπλοκάρισμα που εξετάζει η ΕΕ θα επιτρέψουν στα ευρωπαϊκά δικαστήρια να αγνοήσουν αμερικανικές δικαστικές αποφάσεις– και θα μπορούσαν ακόμη να επιτρέψουν στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να κάνουν ανταγωγές. Ωστόσο, οι ευρωπαϊκές εταιρείες θα μπορούσαν να έρθουν αντιμέτωπες με μεγάλα πρόστιμα, κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων, ακόμη και με ποινικές διώξεις στις ΗΠΑ.

Οι καταγγελίες στον ΠΟΕ επίσης αντιμετωπίζουν εμπόδια, με δεδομένο ότι οι υποθέσεις στον οργανισμό παίρνουν πολύ χρόνο ενώ πολλοί διπλωμάτες φοβούνται ότι ο κ. Τραμπ επιδιώκει να τον υποτιμήσει, την ώρα που σε επίθεση εναντίον του, τον έχει χαρακτηρίσει «άδικο» προς τις ΗΠΑ.

Άλλο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η ΕΕ είναι οι κυρώσεις που η Ουάσιγκτον έχει αναπτύξει με στόχο συναλλαγές σε δολάρια, εκμεταλλευόμενη την κατάσταση του δολαρίου ως το κυρίαρχο νόμισμα παγκοσμίως. Την τελευταία δεκαετία, οι ΗΠΑ κάνουν εντείνει τις προσπάθειες για να εμποδίσουν ομίλους στους οποίους επεβλήθηκαν κυρώσεις να έχουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση σε δολάρια.

Οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες σκέφτονται να στήσουν κρατικές πιστωτικές γραμμές σε ευρώ για να παρακάμψουν τους περιορισμούς συναλλαγής σε δολάριο – και για να αποφύγουν να βασίζονται σε μεγάλες ευρωπαϊκές ιδιωτικές τράπεζες, που είναι ήδη απρόθυμες να κάνουν μπίζνες σχετιζόμενες με το Ιράν.

Βλέπουν στην Ευρωπαϊκή Επενδυτική Τράπεζα (ΕΙΒ) μία πιθανή πηγή χρηματοδότησης, αν και Ευρωπαίος αξιωματούχος είπε ότι ήταν «πάρα πολύ νωρίς» για να πει αν οι απαραίτητες εγκρίσεις και το κεφάλαιο για τις επιχειρηματικές δραστηριότητες με το Ιράν μπορεί να εξασφαλιστεί.

Ενώ το Ιράν προστέθηκε τον Μάρτιο σε μία λίστα περιοχών και χωρών δυνητικά επιλέξιμες για δραστηριότητα από την ΕΙΒ, οι αξιωματούχοι λένε ότι οποιεσδήποτε δεσμεύσεις θα χρειάζονταν έγκριση από τους βασικούς θεσμούς της ΕΕ που παίρνουν αποφάσεις. Το Ιράν θα έπρεπε επίσης να συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις των τραπεζών, όπως το να έχει επαρκείς διασφαλίσεις κατά του ξεπλύματος χρήματος.  

Ο Matthew Levitt του Washington Institute for Near East Policy, υποστήριξε ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι στρατηγικές της ΕΕ σημαίνουν ότι οι μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες θα έτειναν να συμμορφωθούν με τις κυρώσεις, καθώς «βάζουν ως προτεραιότητα τις αμερικανικές δραστηριότητες από τις ιρανικές».

Οι δυσκολίες της ΕΕ αναγνωρίστηκαν σιωπηρά στις πρώτες δημόσιες εκκλήσεις από την γαλλική κυβέρνηση για εξαιρέσεις από τις κυρώσεις σε ότι αφορά ευρωπαϊκές εταιρείες ή συγκεκριμένα πρότζεκτς.

Μέχρι σήμερα εντούτοις, οι αμερικανοί αξιωματούχοι είναι αμετάπειστοι, ότι οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις πρέπει να συμμορφωθούν με τα μέτρα και να μειώσουν σταδιακά τις δραστηριότητες στο Ιράν, μέσα στη διορία των 90 ή 180 ημερών.

Ακόμη όμως και μία αμερικανική συμφωνία για να δοθεί εξαίρεση σε εταιρείες της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορεί να μην ταιριάξει στην Ευρώπη. Οι διπλωμάτες της ηπείρου παρακολουθούν νευρικά και μία άλλη διαμάχη, υψηλού προφίλ, σχετικά με τους αμερικανικούς δασμούς στα μέταλλα, από τους οποίους η ΕΕ έχει πάρει εξαίρεση αλλά μόνο σε μηνιαία βάση – ένας μη βιώσιμος διακανονισμός για οποιαδήποτε επιχείρηση σκέφτεται μακροπρόθεσμα ντιλς με την Τεχεράνη.

Εάν οι ευρωπαϊκές εταιρείες εκδιωχθούν από το Ιράν, θα μπορούσαν να δημιουργηθούν περισσότερες ευκαιρίες έτσι ώστε το κινεζικό εμπόριο να καλύψει το κενό, βλάπτοντας περαιτέρω τις ευρωπαϊκές προσπάθειες αναζωογόνησης της πυρηνικής συμφωνίας, που θεωρούν ότι είναι σημαντική για την ασφάλειά τους.

«Η επιλογή έχει δοθεί στην Ευρώπη και πρέπει να βγάλει μία απόφαση», είπε η Ellie Geranmayeh, ειδικός στη Μέση Ανατολή στο think-tank European Council on Foreign Relations. «Είναι μία θεμελιώδης και κρίσιμη δοκιμασία για το αν η Ευρώπη είναι παγκόσμιος παίκτης ή όχι».  

© The Financial Times Limited 2018. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation