Πώς θα παίξουν τα χαρτιά τους οι Ιταλοί λαϊκιστές

Το πλαίσιο ενός κυβερνητικού συνασπισμού στην Ιταλία μεταξύ του Κινήματος των Πέντε Αστέρων (FSM) και της Λίγκας αναδύεται. Μέχρι πρόσφατα, και τα δύο κόμματα ήταν βαθιά ευρωσκεπτικιστικά, αν όχι αντιευρωπαϊκά. Η Λίγκα είναι πιο ακραία από τα δύο. Πρέπει να ανησυχούμε;

Η απάντηση είναι ναι αλλά όχι για τους λόγους που ευρέως υποθέτουμε. Οι νέοι ηγέτες της Ιταλίας έχουν μελετήσει προσεκτικά την αναμέτρηση μεταξύ Ελλάδας και της υπόλοιπης ευρωζώνης, πριν από τρία χρόνια. Δεν θα αρχίσουν τη θητεία τους σπάζοντας τους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ. Δεν θα απειλήσουν ότι θα φύγουν από το ευρώ. Ωστόσο, πρέπει να το θεωρήσουμε αυτό ως μια τακτική υποχώρηση. Ουδέν από τα προβλήματα της Ιταλίας μέσα στην ευρωζώνη έχει λυθεί. Δεν θα υπάρξουν μεγάλες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ούτε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις στη διακυβέρνηση της ευρωζώνης επίσης.

Τα δύο κόμματα έκαναν την προεκλογική καμπάνια με μια πλατφόρμα ριζικών αλλαγών στην οικονομική και κοινωνική πολιτική αλλά και τη μετανάστευση. Η Λίγκα θέλει οριζόντιο φορολογικό συντελεστή. Τα Πέντε Αστέρια, βασικό εισόδημα για όλους. Αμφότερα τα κόμματα θέλουν να αντιστρέψουν τις συνταξιοδοτικές μεταρρυθμίσεις του 2011. Η Λίγκα θέλει μελέτη σκοπιμότητας για τα «mini-BOT», ένα εργαλείο χρέους στηριγμένο σε μελλοντικά φορολογικά έσοδα που θα είναι αποδεκτό ως μέσο πληρωμής, με άλλα λόγια ένα παράλληλο νόμισμα. Σκεφτείτε το ως έναν τρόπο να βγει από την ευρωζώνη, χωρίς να βγει από την ευρωζώνη. 

Αυτές οι υποσχέσεις, εάν επιβληθούν πλήρως, δεν συνάδουν με το πνεύμα ή τους κανόνες της ΕΕ. Σύμφωνα με τις πιο τελευταίες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το κυκλικά προσαρμοσμένο έλλειμμα της Ιταλίας ήταν έτοιμο να αυξηθεί ήδη υπό την τρέχουσα κυβέρνηση -από 1,7% πέρυσι στο 2% το 2019. Η νέα κυβέρνηση θα είναι υπό την ίδια πίεση για να μειώσει το έλλειμμα, όπως και η προηγούμενη. Και ο Λουίτζι Ντι Μάιο, ο ηγέτης των Πέντε Αστέρων, έχει πει ότι θα παραμείνει εντός των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ.

Υπάρχουν δύο τρόποι για να επιτευχθούν οι στόχοι από τη νέα κυβέρνηση. Ο πρώτος είναι να «βάλουν νερό στο κρασί» τους όσον αφορά τις προεκλογικές υποσχέσεις, ο δεύτερος, να τις εφαρμόσουν αργότερα. O πρώτος ενέχει τον κίνδυνο να χαθούν ψηφοφόροι, ο δεύτερος, να παλέψει με την ΕΕ. Ο συνασπισμός θα πρέπει να κάνει και τα δύο.

Έχω ακούσει την πρόταση ότι η δέσμευση για ενιαίο βασικό εισόδημα θα μπορούσε να μετατραπεί σε ενεργή πολιτική για την αγορά εργασίας. Αυτή, επί της αρχής, είναι μία καλή ιδέα επειδή η Ιταλία δεν διαθέτει υποδομή πολιτικής για την αγορά εργασίας, που είναι συνήθης σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αλλά μπορεί να μη δουλέψει πολιτικά. Δεν μπορείς να υπόσχεσαι στους ψηφοφόρους μία επιταγή «ευημερίας» και μετά να τους δίνεις αντ’ αυτής εργασιακή εκπαίδευση.

Είναι δυνατό να υποβαθμίζεις τον ενιαίο φόρο και να εισάγεις αντ’ αυτού δύο ή τρεις συντελεστές, έναν κλιμακωτό φόρο. Το εκλογικό σώμα μπορεί να το συγχωρέσει, αν η οικονομία ανακάμψει. Αλλά δεν το βλέπω να γίνεται σε ένα περιβάλλον στο οποίο η ανάπτυξη της ευρωζώνης αποδυναμώνεται και η δημοσιονομική πολιτική συσφίγγεται. Η πιο πιθανή πολιτική εξέλιξη αυτής της κυβέρνησης θα είναι, επομένως, μία περίοδος απρόθυμης συμμόρφωσης με τους κανόνες της ΕΕ, ακολουθούμενη από τρεις συγκρούσεις.

H πρώτη θα είναι για τη δημοσιονομική πολιτική. Ο Ματέο Σαλβίνι, ηγέτης της Λίγκας, είπε το Σαββατοκύριακο ότι η Ιταλία θα «ασφυκτιά», εκτός και αν υπάρξει αλλαγή στους δημοσιονομικούς κανόνες. Η Ιταλία θα ζητήσει αλλαγή στις ευρωπαϊκές συνθήκες. Είμαι βέβαιος ότι η ΕΕ θα απορρίψει τέτοιο αίτημα. Θα πρέπει μάλλον να σταματήσουμε να έχουμε εμμονή στο αν ο Εμανουέλ Μακρόν και η Άνγκελα Μέρκελ μπορούν να συμφωνήσουν στις μεταρρυθμίσεις της ευρωζώνης: Οι δύο ηγέτες πιθανότατα θα συμφωνήσουν. Αλλά αμφιβάλλω αν θα μπορέσουν «να τα βρουν» με τον νέο Ιταλό πρωθυπουργό, αν απορρίψουν το αίτημα της Ιταλίας για χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων.

Η δεύτερη θα είναι το αποκαλούμενο mini-ΒΟΤ. Το Κίνημα Πέντε Αστέρων είναι ιδιαίτερα χαλαρό με την ιδέα, αλλά η Λίγκα το βλέπει ως έναν χρήσιμο τρόπο για να παρακάμψει τους δημοσιονομικούς κανόνες. Η ιδέα απέτυχε στην Ελλάδα, λόγω έλλειψης προετοιμασίας. Αλλά εάν είναι τεχνικά εφικτό, ο πολιτικός πειρασμός σε αυτή την περίπτωση θα είναι πολύ μεγάλος. Για όσο καιρό η Ιταλία αποφεύγει να το αποκαλεί παράλληλο νόμισμα, δεν βλέπω να μπορεί η ΕΕ να κάνει οτιδήποτε για να το μπλοκάρει.

Και τέλος, η νέα κυβέρνηση θα είναι εχθρική προς τη μετανάστευση. Η Λίγκα θέλει να διώξει τους παράνομους μετανάστες αμέσως και να κλείσει τα κέντρα φιλοξενίας στη Ρώμη. Οτιδήποτε έχει μείνει στην ιδέα της κοινής ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής δεν θα συνάδει με την ιταλική πολιτική.

Τα νέα ότι ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι έχει πια το δικαίωμα του εκλέγεσθαι προκάλεσαν κάποιο ενθουσιασμό, αλλά δεν θα έχουν μεγάλη σημασία για το μέλλον της ιταλικής πολιτικής. Ακόμη και αν ξαναμπεί στο κοινοβούλιο, η εποχή του έχει περάσει. Η νέα πλειοψηφία του Πέντε Αστέρων και της Λίγκας θα διαμορφώσει την ιταλική πολιτική σκηνή, πιθανότατα για ολόκληρη την πενταετή κοινοβουλευτική θητεία.

Θα ήταν αφελές να θεωρούμε την εκλογή δύο αντισυστημικών κομμάτων στην τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης ασήμαντη. H Ιταλία τελικά δεν είναι σαν την Ελλάδα. Και η Λίγκα και το Κίνημα Πέντε Αστέρων αποτελούν μία μεγαλύτερη πρόκληση για τη συναίνεση εντός της ΕΕ από ό,τι ο ΣΥΡΙΖΑ.

© The Financial Times Limited 2018. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation