H κόντρα ΗΠΑ-Κίνας θα διαμορφώσει τον 21ο αιώνα

Η Κίνα είναι μια ανερχόμενη υπερδύναμη. Οι ΗΠΑ είναι η υφιστάμενη. Οι δυνατότητες για καταστροφικές συγκρούσεις μεταξύ αυτών των δύο γιγάντων φαίνονται απεριόριστες. Αλλά την ίδια στιγμή οι δύο τους είναι στενά συνδεδεμένες μεταξύ τους.

Αν δεν καταφέρουν να διατηρήσουν αμοιβαία συνεργατικές σχέσεις μπορούν να σπείρουν την καταστροφή όχι μόνο η μία έναντι της άλλης, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο.

H Kίνα είναι αντίπαλος των ΗΠΑ σε δύο επίπεδα: στην ισχύ και στην ιδεολογία. Αυτός ο συνδυασμός μπορεί να θυμίσει σε κάποιον την σύγκρουση με τις δυνάμεις του Άξονα στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ή τον ψυχρό πόλεμο ενάντια στην Σοβιετική Ένωση. Η Κίνα είναι βέβαια αρκετά διαφορετική. Αλλά είναι επίσης και δυνητικά πιο ισχυρή.

Η αυξανόμενη ισχύς της Κίνας, οικονομική και πολιτική, είναι εμφανής. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ το 2017 ήταν στο 14% του αντίστοιχου των ΗΠΑ σε τιμές αγοράς και 28% με όρους ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης, έναντι 3% και 8% αντίστοιχα το 2000. Ωστόσο, από την στιγμή που ο πληθυσμός της Κίνας είναι τέσσερις φορές μεγαλύτερος από αυτόν των ΗΠΑ, το ΑΕΠ της το 2017 ήταν στο 62% του ΑΕΠ των ΗΠΑ σε τιμές αγορές και στο 119% με όρους ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης.

Ας υποθέσουμε ότι ως το 2040, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Κίνας θα είναι στο 34% του αμερικανικού σε τιμές αγοράς και στο 50% με όρους ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης. Αυτό θα σήμαινε μια δραματική πτώση του σημερινού ρυθμού σύγκλισης (περίπου μια κάμψη 70% σε σχέση με το ρυθμό από το 2000). Η οικονομία της Κίνας θα είναι τότε σχεδόν διπλάσια από αυτήν των ΗΠΑ με όρους ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης και 30% μεγαλύτερη σε τιμές αγορές.

Το επίπεδο του 34% που επέλεξα είναι αυτό της σημερινής Πορτογαλίας. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πως η Κίνα, με τις τεράστιες αποταμιεύσεις, έναν κινητοποιημένο πληθυσμό, τις τεράστιες αγορές της και την αποφασιστικότητα της δεν θα έχει επιτύχει μια ευημερία αντίστοιχη με αυτήν της Πορτογαλίας. Αλλά και πάλι θα ήταν αρκετά πιο φτωχή από τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία ή την Νότια Κορέα, τις άλλοτε ταχύτατα αναπτυσσόμενες οικονομίες της ανατολικής Ασίας.

Το μέγεθος μετράει. Είναι μάλλον απίθανο η συνολική οικονομία της Κίνας να μην γίνει αρκετά μεγαλύτερη από αυτήν των ΗΠΑ, ακόμα και αν κατά μέσο όρο ο μέσος Αμερικανός θα είναι πιο πλούσιος από τον μέσο Κινέζο. Η Κίνα είναι επίσης πιο σημαντική εξαγωγική αγορά από αυτήν των ΗΠΑ για πολλές σημαντικές χώρες, ειδικά στην ανατολική Ασία.

Επιπλέον, η Κίνα δαπανάει σχεδόν αντίστοιχο μερίδιο του ΑΕΠ στην έρευνα και στην εξέλιξη με αυτό των χωρών υψηλού εισοδήματος. Είναι ένας μοχλός ανάπτυξης της κινεζικής καινοτομίας, όπως διαπίστωσα πρόσφατα σε μια επίσκεψη στα κεντρικά γραφεία της Alibaba στην Χανκγζού.

Εν τω μεταξύ, ο συνδυασμός του οικονομικού μεγέθους και της βελτίωσης της τεχνολογίας καθιστά την Κίνα μια όλο και περισσότερο υπολογίσιμη στρατιωτική δύναμη. Οι ΗΠΑ διαμαρτύρονται για αυτό. Αλλά έχει το δικαίωμα να το κάνει. Η αυτοάμυνα είναι ένα οικουμενικά αποδεκτό δικαίωμα των εθνών.

Το ίδιο είναι και το δικαίωμα στην ανάπτυξη. Οι ΗΠΑ μπορούν να λένε μεγάλα λόγια για την κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας από την Κίνα. Αλλά οποιαδήποτε ανερχόμενη χώρα, συμπεριλαμβανομένων και των ΗΠΑ τον 19ο αιώνα, δανείστηκαν ιδέες από άλλους και έχτισαν πάνω σε αυτές.

Η ιδέα ότι η πνευματική ιδιοκτησία είναι ιερή είναι επίσης λάθος. Η καινοτομία είναι ιερή. Τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας βοηθούν και πλήττουν την προσπάθεια αυτή. Πρέπει να βρεθεί μια ισορροπία ανάμεσα σε δικαιώματα που δεν είναι ούτε πολύ αυστηρά, ούτε πολύ χαλαρά. Οι ΗΠΑ μπορούν να προσπαθήσουν να προστατεύσουν την πνευματική τους ιδιοκτησία. Αλλά οποιαδήποτε ιδέα πως έχει δικαίωμα (ή την δυνατότητα) να εμποδίσει την Κίνα να κερδίσει την ευημερία της μέσω της καινοτομίας είναι τρελή.

Η Κίνα είναι ακόμα ένας ιδεολογικός πολέμιος των ΗΠΑ, σε δύο επίπεδα. Έχει μια κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία της αγοράς. Έχει επίσης ένα αντιδημοκρατικό πολιτικό σύστημα. Δυστυχώς, τα πρόσφατα προβλήματα στις εύπορες οικονομίες της ελεύθερης αγοράς έχουν κάνει την πρώτη πιο ελκυστική. Η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, ενός θαυμαστή του δεσποτισμού, έχουν ενισχύσει την απήχηση της τελευταίας.

Οι ΗΠΑ, θα μπορούσαμε να πούμε κάποτε, πως έχει το πλεονέκτημα των ισχυρών και πιστών συμμάχων. Δυστυχώς, ο κ. Τραμπ έχει εξαπολύσει οικονομικό πόλεμο εναντίον τους. Αν μια απόφαση για επίθεση στην Βόρεια Κορέα προκαλούσε καταστροφή στη Σεούλ και στο Τόκυο, οι στρατιωτικές συμμαχίες των ΗΠΑ θα έφταναν στο τέλος τους. Μια συμμαχία δεν μπορεί να είναι και σύμφωνο αυτοκτονίας.

Η διαχείριση του ανταγωνισμού ανάμεσα στις δύο αυτές υπερδυνάμεις θα είναι δύσκολη. Ο Γράχαμ Άλισον του Harvard είναι μοιρολατρικός στο βιβλίου του Προορισμένοι για Πόλεμο. Μια σύγκρουση ανάμεσα στην ανερχόμενη και υφιστάμενη υπερδύναμη είναι σχεδόν αναπόφευκτη. Ένας θερμός πόλεμος μεταξύ δύο πυρηνικών δυνάμεων μπορεί να μην φαίνεται τόσο πιθανός. Αλλά μια εκτεταμένη κόντρα και ως εκ τούτου μια λήξη της αναγκαίας συνεργασίας στις οικονομικές σχέσεις φαίνεται πιθανή.

Δεν είναι ξεκάθαρο πως θα επιλυθούν οι σημερινές συγκρούσεις για το εμπόριο. Η συνεργασία για την διαχείριση των παγκόσμιων κοινών έχει ήδη καταρρεύσει, δεδομένης της απόρριψης της ιδέας της κλιματικής αλλαγής από την κυβέρνηση του Τραμπ.

Το μέλλον της Κίνας αφορά την Κίνα. Αλλά οι σχέσεις της Δύσης με την Κίνα αφορούν την ίδια. Οι ΗΠΑ έχουν δίκιο να επιμένουν ότι η Κίνα πρέπει να τηρήσει τις δεσμεύσεις της. Αλλά το ίδιο πρέπει να κάνουν και οι ΗΠΑ και η υπόλοιπη Δύση. Η Κίνα δεν θα αισθανθεί υποχρεωμένη να ακολουθήσει τους συμφωνημένους κανόνες όταν πιέζεται από μια χώρα που αντιμετωπίζει με περιφρόνηση τους κανόνες αυτούς. Σε κάθε περίπτωση, η Κίνα δεν είναι η πραγματική απειλή. Η σχέση αυτή είναι σίγουρα διαχειρίσιμη.

Η απειλή είναι η παρακμή της Δύσης, συμπεριλαμβανομένων και των ΗΠΑ. Είναι η κυριαρχία της απόσπασης κερδών ως οικονομικού μοντέλου, η αδιαφορία για την τύχη μεγάλου μέρους των πολιτών, η διαφθορά της πολιτικής από το χρήμα, η αδιαφορία για την αλήθεια και η θυσία των μακροπρόθεσμων επενδύσεων για χάρη της ιδιωτικής και δημόσιας κατανάλωσης.

Είναι πράγματι μια τραγωδία το ότι ο καλύτερος τρόπος που καταφέραμε να βρούμε για να διαφύγουμε από μια οικονομική κρίση ήταν μέσω νομισματικών πολιτικών που δημιουργούσαν ρίσκα για νέες «φούσκες». Θα μπορούσαμε να τα είχαμε πάει καλύτερα.

Η Δύση μπορεί και πρέπει να ζήσει με μια ανερχόμενη Κίνα. Αλλά πρέπει να το κάνει παραμένοντας πιστή στις αρετές της. Για να επιβιώσει αυτή τη στροφή της ιστορίας, πρέπει να κοιτάξει προς τα μέσα.

© The Financial Times Limited 2018. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation