Η Πολωνία δοκιμάζει την ενότητα της Ευρώπης

Έξι δεκαετίες μετά την ιδρυτική Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη Ρώμη, ένα κράτος-μέλος κάθεται μεταφορικά στο εδώλιο, κατηγορούμενο για πρώτη φορά ότι παραβίασε δημοκρατικές αξίες και το κράτος δικαίου.

Για να ανοίξει την υπόθεση κατά της Πολωνίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να ένιωσε πως τα γεγονότα δεν της άφηναν άλλη επιλογή. Διακυβευόταν κάτι παραπάνω από την αξιοπιστία της Κομισιόν. Αν μια χώρα προσβάλλει το κράτος δικαίου, δέχεται πλήγμα ολόκληρο το σύστημα εμπιστοσύνης και κοινών αρχών στο οποίο βασίζεται η ενοποίηση της Ε.Ε.

Για να είμαστε ξεκάθαροι, ο υπαίτιος δεν είναι το πολωνικό έθνος αλλά η συντηρητική εθνικιστική κυβέρνηση που βρίσκεται στην εξουσία από το 2015. Το κυβερνών κόμμα «Νόμος και Δικαιοσύνη» έχει πραγματοποιήσει σύμφωνα με τις Βρυξέλλες μια συστηματική επίθεση στους ανεξάρτητους κρατικούς θεσμούς της Πολωνίας, πάνω από όλα στο Συνταγματικό Δικαστήριο και στο δικαστικό σώμα.

H πολωνική κυβέρνηση απορρίπτει τις κατηγορίες αυτές ως αστήρικτες. Αντιμετωπίζει την υψηλοφροσύνη των επικριτών της ως υποκριτική. Τι είπε η Ε.Ε. για τη δημοκρατία στην Ιταλία, όταν ήταν πρωθυπουργός ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι; Τι είπε για το κράτος δικαίου στη Μάλτα, μετά τη δολοφονία της δημοσιογράφου Ντάφνι Καρουάνα Γκαλιζία με βομβιστική επίθεση στο αυτοκίνητό της;

Η Κομισιόν έχει δώσει στην Πολωνία τρεις μήνες για να κάνει πίσω. Αν δεν βρεθεί κάποιος συμβιβασμός, η διαμάχη θα έχει μακροχρόνιες και επικίνδυνες συνέπειες για την ενότητα της Ε.Ε. Γιατί καταδεικνύει ότι η πιο σοβαρή πρόκληση της Ε.Ε. το 2018 μπορεί να μην είναι ούτε κάποιο οικονομικό σοκ για την ευρωζώνη, ούτε η παράνομη μετανάστευση στην Ευρώπη ή η διακοπή της διαδικασίας του Brexit. Αντίθετα, μπορεί να είναι οι όλο και μεγαλύτερες εντάσεις ανάμεσα στη δυτική και την ανατολική Ευρώπη για τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου.

Αυτή ίσως να είναι μια γεωγραφική υπεραπλούστευση. Υπάρχουν κυβερνήσεις της Ε.Ε. που επικρίνουν την Πολωνία και πέρα από τη δυτική Ευρώπη. Παρομοίως, δεν έχουν όλες οι πρώην κομμουνιστικές χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης άσχημες σχέσεις με την Ε.Ε.

Αλλά υπάρχει και μια δόση αλήθειας στην εικόνα αυτή. Η Γαλλία και η Γερμανία, οι βασικές χώρες της δυτικής Ευρώπης, είναι προετοιμασμένες, αν χρειαστεί, να στηρίξουν περαιτέρω δράσεις κατά της Πολωνίας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στο οποίο συμμετέχουν οι 28 εθνικές κυβερνήσεις της Ε.Ε.

Εν τω μεταξύ, οι χώρες της Ε.Ε. που είναι στο στόχαστρο για την υπονόμευση δημοκρατικών αρχών ή γιατί κάνουν πολύ λίγα για την καταπολέμηση της διαφθοράς και της στήριξης της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, βρίσκονται στην Ανατολή. Περιλαμβάνουν την Ουγγαρία, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, καθώς και την Πολωνία.

Υπάρχουν και άλλα ζητήματα που διακρίνουν την Ανατολή από τη Δύση. Το πιο ευαίσθητο είναι πως θα μοιραστεί το βάρος της αντιμετώπισης της προσφυγικής και μεταναστευτικής κρίσης της Ευρώπης. Είναι κάτι που αφορά ζητήματα εθνικής ταυτότητας, εθνικής κυριαρχίας και αντιμετώπισης του Ισλάμ.

Ένα άλλο σημείο τριβής μπορεί να είναι ο προϋπολογισμός της Ε.Ε. για την περίοδο 2021-2027. Οι Ανατολικοί είναι οι βασικοί παραλήπτες των πόρων περιφερειακής ενίσχυσης που θα διανεμηθούν με τον προϋπολογισμό του 2014-2020. Η Πολωνία λαμβάνει τα περισσότερα. Η Γερμανία και οι χώρες με παρόμοιες αντιλήψεις υποστηρίζουν πως ο επόμενος προϋπολογισμός πρέπει να συνδέει τις εκταμιεύσεις με την παρακολούθηση των αξιών της Ε.Ε. Αλλά η απειλή αυτή μπορεί να ανησυχήσει τους Πολωνούς πολιτικούς λιγότερο από ότι φαντάζονται ορισμένοι Ευρωπαίοι. Εχω ακούσει τον νέο Πολωνό πρωθυπουργό, Ματέους Μοραβιέτσκι, να λέει πως θα ήθελε να είχε την ευκαιρία να απεξαρτήσει τη χώρα από τις επιχορηγήσεις της Ε.Ε.

Αντίστοιχα, η κίνηση της Κομισιόν είναι σχεδόν βέβαιο πως δεν θα οδηγήσει σε συγκεκριμένες κυρώσεις κατά της Πολωνίας, όπως η αναστολή του δικαιώματος ψήφου στην Ε.Ε. Ένα τέτοιο βήμα απαιτεί ομόφωνη έγκριση από τις κυβερνήσεις της Ε.Ε. Οι φίλοι της πολωνικής κυβέρνησης στη Βουδαπέστη θα την μπλόκαραν.

Ωστόσο, τα εχθρικά αισθήματα ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή θα παραμείνουν.

© The Financial Times Limited 2017. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation