Η Κίνα κτίζει την αυτοκρατορία της στην πλάτη της Δύσης

Το συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας είναι ορόσημο. Καθώς ο Ξι Ζινπίνγκ εισέρχεται στη δεύτερη θητεία του, η πρόκληση της Κίνας απέναντι στη Δύση γίνεται πιο απροκάλυπτη.

Υπάρχει μια αυξανόμενη βεβαιότητα των αξιωματούχων στο Πεκίνο -που αγγίζει τα όρια της αλαζονείας- πως η Κίνα βρίσκεται σε άνοδο ενώ η Δύση σε παρακμή. Η κινεζική πρόκληση ενάντια στη Δύση πραγματοποιείται σε τρία μέτωπα: στο ιδεολογικό, το οικονομικό και το γεωπολιτικό.

Στη σφαίρα των ιδεών, η ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος αποκηρύσσει όλο και πιο ηχηρά τον δυτικό φιλελευθερισμό. Ο πρόεδρος Ξι Ζινγπίνγκ και οι συνεργάτες του επιχειρηματολογούν πως η μονοκομματική διακυβέρνηση λειτουργεί αποτελεσματικά για την Κίνα -και θα πρέπει να παραταθεί για πολύ καιρό στο μέλλον.

Υπάρχει περισσότερη συζήτηση της ιδέας πως το «κινεζικό μοντέλο» μπορεί να προωθηθεί στον υπόλοιπο κόσμο -ως εναλλακτική στην προώθηση της Δημοκρατίας από την Αμερική. Όπως ακριβώς η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 έπληξε την αξιοπιστία των δυτικών οικονομικών ιδεών στην Κίνα, τόσο η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ και η διάσπαση της ΕΕ έχουν καταστήσει ευκολότερο για τους ηγέτες της Κίνας να αρνηθούν τις δυτικές πολιτικές πρακτικές.

Πολλοί Κινέζοι διανοούμενοι ακόμη θεωρούν τη Δύση μοντέλο πολιτικής ελευθερίας. Αλλά, όπως μου το έθεσε ένας φιλελεύθερος ακαδημαϊκός την περασμένη εβδομάδα: «Είναι πραγματικό πρόβλημα για εμάς, μέσα στην Κίνα, το ότι η Δύση φαίνεται τόσο αδύναμη».

Αντί να μετατοπίζεται προς τη Δημοκρατία, η Κίνα περιορίζει όλο και περισσότερο την πολιτική ελευθερία -με καταστολή των αντιφρονούντων και των δικηγόρων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με αυστηρότερους ελέγχους στα media και με επίσημες καμπάνιες ενάντια στην επιρροή και τις ιδέες της Δύσης. Αμερικανικές ιντερνετικές εταιρίες -όπως το Google, το Facebook και το Twitter- παραμένουν αποκλεισμένες από την Κίνα, καθώς μπλοκάρονται από το λεγόμενο «great firewall».

Κάποτε αποτελούσε συμβατική λογική στη Δύση το ότι η Κίνα θα πλήρωνε βαρύ οικονομικό τίμημα για τον περιορισμό της ελευθερίας της έκφρασης και πως αυτό το τίμημα θα αυξανόταν, καθώς η Κίνα θα έκανε απόπειρα απομάκρυνσης από τη μεταποίηση χαμηλού κόστους προς μια οικονομία της γνώσης.

Ωστόσο η Κίνα είναι όλο και πιο σίγουρη ότι μπορεί να συνδυάσει τον αυστηρό πολιτικό έλεγχο με τη συνεχιζόμενα ραγδαία οικονομική ανάπτυξη και με την τεχνολογική καινοτομία. Η οικονομία αναπτύσσεται με 6,9% φέτος -εντυπωσιακό για μια οικονομία μεσαίου εισοδήματος που είναι αυτή τη στιγμή (ανάλογα τη μέτρηση) είτε η μεγαλύτερη, είτε η δεύτερη μεγαλύτερη στον κόσμο.

Πιο σημαντική από τα καθαρά στοιχεία για την ανάπτυξη είναι η επιτυχία της Κίνας στη νέα οικονομία και στις τεχνολογίες αιχμής. Η κινεζική άποψη -και δικαιολογημένη περηφάνια- είναι το γεγονός ότι η χώρα βρίσκεται σημαντικά πιο μπροστά σε σχέση με ΗΠΑ και Ευρώπη στην τεχνολογία κινητών πληρωμών.

Η Κίνα έχει σημειώσει γρηγορότερη πρόοδο προς μια «κοινωνία χωρίς μετρητά», σε σύγκριση με τις περισσότερες ανεπτυγμένες οικονομίες της Δύσης. Είναι συνηθισμένο για τους Κινέζους καταναλωτές να πληρώνουν για μικρά αντικείμενα, όπως φαγητό σε υπαίθριους πάγκους, με τη χρήση των κινητών τους τηλεφώνων. Το Alipay και το WeChat Pay, τα πιο συνηθισμένα συστήματα κινητών πληρωμών, έχουν εξελιχθεί σε σύμβολα της κινεζικής καινοτομίας. Τόσο η κυβέρνηση όσο και ο ιδιωτικός τομέας είναι σίγουροι πως θα υπάρξουν πολλές περισσότερες τομές την ερχόμενη δεκαετία σε ένα εύρος πεδίων, μεταξύ των οποίων η ρομποτική, τα drones, η πράσινη τεχνολογία και η τεχνητή νοημοσύνη.

Η όλο και πιο εκλεπτυσμένη κινεζική οικονομία θα κλονίσει την υπόθεση της Δύσης (τελικά απλώς ελπίδα) πως οι αμερικανικές και ευρωπαϊκές εταιρίες μπορούν να συνεχίσουν να κυριαρχούν στην οικονομία υψηλής τεχνολογίας, αφήνοντας την Κίνα να συγκεντρωθεί στο κατώτατο άκρο της αλυσίδας αξίας. Η ανάδειξη της Κίνας ως μεγάλου εξαγωγέα κεφαλαίου επίσης σημαίνει πως οι εταιρίες της αναπόφευκτα θα ενισχύσουν την παρουσία τους ως ιδιοκτήτες φυσικών και πνευματικών περιουσιακών στοιχείων στη Δύση.

Οι παγκόσμιες επενδύσεις της Κίνας έχουν επίσης στρατηγικές επιπτώσεις που θα προκαλέσουν την κυριαρχία της Δύσης στο διεθνές πολιτικό σύστημα. Διαδοχικές κυβερνήσεις στις ΗΠΑ έχουν αναπτύξει δυνάμεις του αμερικανικού ναυτικού για να συγκρατήσουν τις φιλοδοξίες του Πεκίνου στις θάλασσες ανατολικά της Κίνας -αλλά η Κίνα εστιάζει όλο και περισσότερο στα εδάφη στα δυτικά της.

Η πολυδιαφημισμένη πρωτοβουλία «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος» είναι, εν μέρει, απόπειρα να αναπτυχθούν νέες αγορές για την Κίνα σε ολόκληρη την Ευρασία -με υποδομές σύνδεσης σε ολόκληρη την κεντρική και νότια Ασία, προς την Ευρώπη και την Αφρική. Είκοσι κινεζικές πόλεις συνδέονται πλέον με την Ευρώπη με άμεση σιδηροδρομική σύνδεση και η ποσότητα των φορτίων που αποστέλλονται προς τα εκεί έχει πενταπλασιαστεί από το 2013, καθώς παγιώνονται διαδρομές όπως από το Τσεντού στην Πράγα και από το Γουάν στη Λιόν.

Το ενδιαφέρον της Κίνας για την Ευρασία έχει σημαντικές στρατηγικές συνέπειες. Η ινδική κυβέρνηση ανησυχεί ότι η Κίνα την περικυκλώνει με πρότζεκτ υποδομής που έχουν σαφείς στρατιωτικές επιπτώσεις, όπως τα λιμάνια που έχει οικοδομήσει η Κίνα στο Πακιστάν και στη Σρι Λάνκα. Οι σιδηροδρομικοί και θαλάσσιοι δεσμοί της χώρας θα τη βοηθήσουν επίσης να διαφυλάξει προμήθειες ενέργειας από τη Μέση Ανατολή.

Η μεγαλύτερη φιλοδοξία της πρωτοβουλίας της «Ζώνης και του Δρόμου» είναι να μετατρέψει την περιοχή της Ευρασίας σε μια οικονομική και στρατηγική περιοχή που θα ανταγωνιστεί -και τελικά θα ξεπεράσει- την ευρωατλαντική πλευρά. Εξωτερικοί παρατηρητές που έχουν αποπειραθεί να απορρίψουν αυτή τη φιλοδοξία μπορεί να σκέφτονται ότι η Κίνα είναι ήδη ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Γερμανίας.

Παρά τις τυμπανοκρουσίες που περιέβαλαν την ομιλία του προέδρου Ξι την περασμένη εβδομάδα, η δημόσια ρητορική του Κινέζου ηγέτη είναι ακόμη σχετικά μετριοπαθής και προσεκτική. Αλλά ενώ κανείς δεν συναγωνίζεται τον πρόεδρο Τραμπ όταν πρόκειται για στομφώδη ρητορική, το υποβόσκον όραμα του Αμερικανού ηγέτη για τη χώρα του φαίνεται πλέον μικρό και οπισθοδρομικό, σε σχέση με τις μεγαλόπνοες φιλοδοξίες που έχει σκιαγραφήσει ο πρόεδρος Ξι για την Κίνα.

© The Financial Times Limited 2017. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation