H ήττα του ISIS και το επικίνδυνο παιχνίδι με τα σύνορα

Η εκστρατεία κατά του Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ και στη Συρία δεν απέχει πολύ από την επιτυχία, αν την ορίσει κανείς ως την συρρίκνωση των εδαφών του ISIS και την ανακατάληψη των αστικών του προπυργίων.

Ιρακινές δυνάμεις έχουν ανακαταλάβει με τη στήριξη των ΗΠΑ το μεγαλύτερο μέρος της Μοσούλης, της πόλης του Βόρειου Ιράκ που η παράδοση της στους τζιχαντιστές τον Ιούνιο του 2014 ταρακούνησε την παγκόσμια κοινή γνώμη. 

H Ράκα, η πρωτεύουσα του ISIS στην Βορειοανατολική Συρία είναι περικυκλωμένη από τρεις πλευρές (η τέταρτη είναι ο ποταμός Ευφράτης) από τους Κούρδους μαχητές. Η Τουρκία και ο λεγόμενος Ελεύθερος Συριακός Στρατός κατέλαβαν το Φεβρουάριο την Αλ Μπαμπ στα δυτικά, για να εμποδίσουν τους Κούρδους της Συρίας να ενώσουν τις περιοχές που έχουν κατακτήσει.

Η πρώτη πρόγνωση είναι ότι θα υποβαθμιστεί από ένα κρατικό μόρφωμα σε μια τοπική εξέγερση και σε ένα διεθνές τρομοκρατικό δίκτυο. Και ότι καθώς θα συμβαίνει αυτό αναμένεται να επικρατήσει μια χαοτική κατάσταση για τους κύριους ανταγωνιστές σε αυτήν την τραγωδία, οι οποίοι διεκδικούν εδάφη σε μια αέναη γεωπολιτική σύγκρουση, ακόμα και αν θεωρητικά βρίσκονται στην ίδια πλευρά.

Υπό μια άλλη οπτική, οι δυσοίωνες αυτές εξελίξεις στη Συρία και στο Ιράκ και στην ευρύτερη Μέση Ανατολή είναι ακόμα πιο ανησυχητικές. Οι κύριοι πρωταγωνιστές προωθούν πολιτικές που εξαφανίζουν οποιαδήποτε μέση οδό. Δεν παρατηρούμε απλώς αυτό που περιγράφουν οι περιεκτικές και πολυδιαβασμένες φράσεις του Γέιτς: «Οι καλύτεροι δίχως πεποίθηση καμία, ενώ οι χειρότεροι ωθούνται από την ένταση του πάθους». Στη Μέση Ανατολή το «κέντρο δεν μπορεί να αντέξει» γιατί πολλές δυνάμεις είναι απασχολημένες με την διάλυση του.

Μετά από περίπου μισό εκατομμύριο νεκρούς, το μεγαλύτερο μέρος του «μεσαίου» χώρου της συριακής εξέγερσης κατά του Άσσαντ έχει εξαφανιστεί και ο μισός πληθυσμός έχει εκτοπιστεί ή μεταναστεύσει. Το καθεστώς Άσσαντ επέλεξε να εφαρμόσει σεκταριστικές τακτικές για να εξαπολύσει έναν ολοκληρωτικό πόλεμο κατά μιας εξέγερσης των πολιτών στην οποία πρωταγωνίστησε η σουνιτική πλειοψηφία. Αυτό άνοιξε την πόρτα για μια διπλή επανεμφάνιση: αυτή του ISIS και της Αλ Κάιντα.

Οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν τη σύγκρουση μόνο υπό το πρίσμα του πολέμου κατά του ISIS και της αντιπαλότητας τους με το Ιράν, ακόμα και αν οι Σουνίτες, ειδικά στο Ιράκ, βλέπουν τις αμερικάνικες δυνάμεις ως σύμμαχο των Σιιτών του Ιράν. Η Ρωσία, η παρέμβαση της οποίας στήριξε το καθεστώς του Άσσαντ, φαίνεται πως ενδιαφέρεται μόνο για την επιστροφή της ως παγκόσμια και περιφερειακή δύναμη. Η Τουρκία επικεντρώνεται στο να εμποδίσει τους Κούρδους της Συρίας να ιδρύσουν κράτος στα σύνορα της, μαζί με το Κουρδιστάν του Ιράκ.

Το Ιράν ετοιμάζει πανίσχυρες πολιτοφυλακές στα πρότυπα της Χεζμπολάχ του Λιβάνου, στη Συρία και στο Ιράκ. Και πως λειτουργούν όλα αυτή στο πεδίο των μαχών;

Ακόμα και προτού η Ρωσία και το Ιράν σώσουν τον Άσσαντ με τη νίκη τους στο Χαλέπι τον περασμένο Δεκέμβριο, Σύροι αντάρτες και οι οικογένειες τους είχαν οχυρωθεί στη βόρεια επαρχία Ιντλίμπ, εκεί όπου έγινε η επίθεση με χημικά όπλα τον περασμένο μήνα. Πολλοί από τους αντάρτες που επιβίωσαν αναγκάστηκαν να συμμαχήσουν με την Αλ Κάιντα.

Η Τουρκία χρειάζεται τις ευλογίες της Ρωσίας για να προχωρήσει την εκστρατεία της κατά των Κούρδων της Συρίας, οπότε έχει σταματήσει να χρηματοδοτεί τους αντάρτες, ενώ το καθεστώς Άσσαντ φαίνεται έτοιμο να διαλύσει όσους έχουν απομείνει στο Ιντλίμπ.

Στο Ιράκ, οι Σιίτες που στηρίζονται από το Ιράν έχουν αναπτύξει μια μεγάλη δύναμη στα δυτικά της Μοσούλης, θεωρητικά για τη στήριξη του ιρακινού στρατού και των αμερικανικών δυνάμεων, αλλά σε ένα παιχνίδι ισχύος που είναι ένα δώρο προπαγάνδας στους φανατικούς Σουνίτες τoυ ISIS και της Αλ Κάιντα. Τα πράγματα δεν δείχνουν πολύ καλύτερα αλλού.

Oι ισχυροί άνδρες στην Αίγυπτο και στην Τουρκία, οι πρόεδροι Αμπντελ Φατάχ αλ Σίσι και Ταγίπ Ερντογάν, είναι απασχολημένοι με την εξολόθρευση του πολιτικού κέντρου και με το να γεμίζουν τις φυλακές. Η Σαουδική Αραβία, ένας ακόμα σύμμαχος της Δύσης, επιτρέπει μόνο την ιδεολογία του ουαχαβιτικού Ισλάμ και δεν είχε ποτέ έναν μεσαίο χώρο. Το Ισραήλ από την πλευρά του, έχει πραγματοποιήσει στροφή στην άκρα δεξιά και συνεχίζει τον εποικισμό των εδαφών στα οποία θα μπορούσε να εγκαθιδρυθεί ένα παλαιστινιακό κράτος. 

Ανεξάρτητα από όλα αυτά, βλέπουμε την επιστροφή του ελκυστικού μοντέλου των ισχυρών ανδρών που λειτουργούν ως εγγυητές της σταθερότητας στη Μέση Ανατολή. Στην Ουάσινγκτον και σε ορισμένες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, καθώς και στην Μόσχα και στο Πεκίνο, ο κ. Άσσαντ, ο οποίος έχει την καλύτερη επίδοση στην εξουδετέρωση του μεσαίου χώρου, αντιμετωπίζεται από κάποιους ως η λιγότερο κακή επιλογή, ακόμα και μετά την τελευταία επίθεση με χημικά όπλα και την απάντηση του πρόεδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ. 

Αλλά εντός του ακρωτηριασμένου κράτους του Άσσαντ η ισχύς έχει διαχυθεί και σε εκβιαστές, ληστές και τοπικούς πολέμαρχους. «Δεν ξέρουμε πλέον ποιος είναι ο κυρίαρχος ή αν ο Μπασάρ έχει πραγματικά κάποια δύναμη» ισχυρίζεται επιφανής Χριστιανός της Λατάκια, του παράκτιου θύλακα του καθεστώτος. 

Δεν βλέπει την ύπαρξη κοινού εδάφους ακόμα και εντός των τειχών του καθεστώτος. Μετά από έξι χρόνια πολέμου που δεν άγγιξαν τον όρμο αυτό, τα πράγματα καταρρέουν. «Για πρώτη φορά άρχισα να αισθάνομαι ότι είμαστε στα πρόθυρα της καταστροφής» τόνισε. 

© The Financial Times Limited 2017. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation