Ελληνική τραγωδία: Πόσο ν’ αντέξει ένα έθνος;

Με αφορμή οδοιπορικό σε χωριά του νομού Ηλείας (Εφύρα, Ροβιάτα, Οινόη), το περιοδικό των Financial Times φιλοξενεί εκτενές άρθρο για την οικονομική κρίση στην Ελλάδα, οκτώ χρόνια μετά το ξέσπασμά της, «ζωγραφίζοντας» την κατάσταση με τα μελανότερα χρώματα και απορώντας πόσα ακόμα μπορούν να αντέξουν οι  Έλληνες.

«Κινδυνεύουμε», λέει στους FT ο Άγγελος Πετρόπουλος, αρτοποιός και δήμαρχος της Εφύρας. «Τα πάντα πάνε χειρότερα. Του χρόνου ακόμα περισσότερο. Οι γέροι θα πεθάνουν. Οι νέοι δεν θα μείνουν. Χρειαζόμαστε βοήθεια».

Αυτή η έκκληση ακούγεται όλο και περισσότερο σε όλη την Ελλάδα, μετά από οκτώ χρόνια οικονομικής καταστροφής, γράφει ο συντάκτης των FT. Σήμερα η χώρα έχει γίνει συνώνυμη των βίαιων οικονομικών, πολιτικών και κοινωνικών επιπτώσεων της κρίσης του 2008. Η οικονομία συρρικνώθηκε κατά σχεδόν ένα τρίτο τα χρόνια που ακολούθησαν και η κυβέρνηση είναι ουσιαστικά χρεοκοπημένη χωρίς εξωτερική βοήθεια: χρωστά περίπου 320 δισ. ευρώ, σχεδόν το διπλάσιο του ΑΕΠ της χώρας.

Οι επιπτώσεις αυτών των οικονομικών δυσκολιών γίνονται τώρα αισθητές σε όλη τη χώρα. Η ανεργία βρίσκεται στο 23%, και το 44% των ατόμων ηλικίας 15-24 ετών είναι άνεργα. Πάνω από το ένα τρίτο των Ελλήνων στερούνται τα βασικά, όπως θέρμανση ή τηλεφωνική σύνδεση.

Το 2015, το 15% του πληθυσμού ζούσε σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, έναντι του 2% το 2009, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της διαΝΕΟσις. «Υπάρχουν οικογένειες που δεν έχουν τίποτα να φάνε», λέει στους FT ο κ. Πετρόπουλος.

Όπως αναφέρεται στο άρθρο, το καλοκαίρι του 2015 η Ελλάδα έφτασε στο χείλος της οικονομικής καταστροφής, με την ΕΕ να προειδοποιεί πως αυτό μπορεί να θέσει σε κίνδυνο το μέλλον της Ευρώπης. Μετά από μήνες πολιτικών ακροβασιών από την ελληνική κυβέρνηση και τις ευρωπαϊκές αρχές, η Ελλάδα έλαβε πακέτο 86 δισ. ευρώ, το τρίτο πακέτο διάσωσης μέσα σε πέντε χρόνια.

Δεκαοκτώ μήνες μετά, η ελληνική κρίση έχει εξαφανιστεί από το μυαλό πολλών στην Ευρώπη και έχει αντικατασταθεί από δυσκολίες όπως το Brexit, το κύμα τρομοκρατικών επιθέσεων σε μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις και τις επερχόμενες εκλογές σε χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία. Όμως στην Ελλάδα η κρίση μαίνεται.

Αν και η χώρα βρίσκεται αναμφίβολα σε καλύτερη κατάσταση οικονομικά απ’ ό,τι ήταν πριν από δύο χρόνια, ωστόσο η κοινωνική κρίση έχει ενταθεί. Ως αντάλλαγμα για τη διάσωση, οι αξιωματούχοι απαίτησαν περισσότερα μέτρα λιτότητας.

Οι δαπάνες στα νοσοκομεία, στα σχολεία και στο δίκτυο κοινωνικής προστασίας έχουν πετσοκοπεί, αφήνοντας όλο και περισσότερους από τους πιο ευάλωτους Έλληνες χωρίς στήριξη.

Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι μπορεί να χαιρετίζουν τις ενδείξεις ότι η ελληνική οικονομία βελτιώνεται, όμως φαίνεται απίθανο να υπάρξει κάποιο σημαντικό σημείο καμπής. Με πολλούς τρόπους, πρόκειται απλά για μια ανάκαμψη στα χαρτιά, σχολιάζει ο συντάκτης των FT: η φτώχεια αυξάνεται και η ανεργία εξακολουθεί να είναι η υψηλότερη στην Ευρώπη.

Υπενθυμίζει την έκθεση του ΔΝΤ τον περασμένο Σεπτέμβριο, στην οποία το Ταμείο ανέφερε πως η Ελλάδα έχει κάνει τεράστιες θυσίες για να φτάσει εκεί που είναι, όμως τα σημαντικά επιτεύγματα στον εξορθολογισμό του προϋπολογισμού, στη μείωση του ελλείμματος και στη βελτίωση της ευελιξίας στην αγορά εργασίας, είχαν «μεγάλο τίμημα για την κοινωνία και δοκίμασαν τις αντοχές της».

Την ίδια ώρα, αυξάνονται οι αντιδράσεις των δυσαρεστημένων ψηφοφόρων, με το κυβερνών κόμμα να βρίσκεται σε «ελεύθερη πτώση» στις δημοσκοπήσεις.

Οι FT κάνουν λόγο για πολιτική αστάθεια, σημειώνοντας πως το ενδεχόμενο νέων εκλογών ή κατάρρευση των διαπραγματεύσεων για τη μελλοντική οικονομική βοήθεια γίνεται ακόμα πιο πιθανό.

Οι Financial Times κάνουν αναφορά στα ελληνικά χωριά, που σε περιόδους εθνικών δυσκολιών προσέφεραν ένα καταφύγιο, λέγοντας πως σήμερα αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες, αφού ακόμα και μικρές περικοπές στους δημοτικούς προϋπολογισμούς αρκούν για να βάλουν τέλος σε ζωτικής σημασίας υπηρεσίες.

Πολλά σχολεία έχουν κλείσει, δρομολόγια λεωφορείων έχουν καταργηθεί, αναγκάζοντας τα χωριά να εκτελούν τις συγκοινωνίες τους με ταξί.

Οι σαρωτικοί νέοι φόροι έχουν ήδη δημιουργήσει πρόβλημα επιβίωσης των κοινοτήτων. Είναι σύνηθες από μια σύνταξη, που μπορεί να είναι και μόλις των 300 ευρώ μηνιαίως, να στηρίζεται μια ολόκληρη οικογένεια, γράφει ο συντάκτης του άρθρου, τονίζοντας πως οι πιέσεις εντείνονται, λόγω των περικοπών σε συντάξεις και μισθούς και τις αυξήσεις στον ΦΠΑ.

Νέοι άνθρωποι φεύγουν από τα χωριά σε αναζήτηση εργασίας σε μεγαλύτερες πόλεις, μειώνοντας τον αγροτικό πληθυσμό της χώρας κατά 2,5% μέσα σε οκτώ χρόνια, γράφουν οι FT, συμπληρώνοντας πως αυτοί που έμειναν στα χωριά μιλούν για εγκατάλειψη.

«Οι απαιτήσεις της τρόικας δεν έχουν επηρεάσει τους πλούσιους αλλά τους πιο φτωχούς», δηλώνει η Λίτσα Ανδριοπούλου, ιδιοκτήτρια παντοπωλείου της Εφύρας. «Οι ανθρώπινες σχέσεις έχουν αλλάξει. Ο κόσμος κλείνεται στα σπίτια του. Δεν βγαίνει. Αυτοί που είχαν επιχειρήσεις εδώ τις έκλεισαν».

Η Εκάβη Βαλλερά, γενική διευθύντρια της ανθρωπιστικής ΜΚΟ ΔΕΣΜΟΣ, αναφέρει πως «η κατάσταση επιδεινώνεται». «Αυτό που βλέπουμε είναι πως εκείνο που χρειάζεται περισσότερο τώρα είναι το φαγητό. Αυτό δείχνει πως τα προβλήματα αφορούν στα στοιχειώδη, όχι στην ποιότητα της ζωής».

Όπως τονίζουν οι FT, η φτώχεια της Ελλάδας δεν περιορίζεται στις ιστορικά φτωχότερες αγροτικές περιοχές, καθώς εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπων αντιμετωπίζουν δυσκολίες και στις μεγάλες πόλεις.

Στην Αθήνα, άνθρωποι κουλουριάζονται έξω από κοινωνικά ιατρεία, ενώ δεκάδες άστεγοι κοιμούνται στις εισόδους  κτιρίων γύρω από τους μεγαλύτερους δρόμους. Εννέα χιλιάδες άνθρωποι στην Αθήνα (σε πληθυσμό περίπου 665.000 ανθρώπων) είναι άστεγοι και το 71% εξ αυτών άρχισε να κοιμάται στους δρόμους τα τελευταία πέντε χρόνια, σύμφωνα με έρευνα που διενεργήθηκε με τη στήριξη του δημάρχου Αθηναίων. Ναρκομανείς και πόρνες βρίσκονται λίγα μέτρα από ξενοδοχεία στα οποία τουρίστες πληρώνουν 200 ευρώ το βράδυ για ένα δωμάτιο με θέα την Ακρόπολη.

Το πρόβλημα της Ελλάδας εντείνεται και από την προσφυγική κρίση, τονίζουν οι FT, καθώς περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι έχουν φτάσει στην Ελλάδα τα τελευταία δύο χρόνια, δυσκολεύοντας ακόμα περισσότερο την κατάσταση στις παροχές του δημόσιου τομέα.

Πέραν του κόστους της διαχείρισης των προσφύγων/μεταναστών, η Αθήνα φοβάται πως η μαζική έλευση μεταναστών θα πλήξει τον κρίσιμης σημασίας τουριστικό τομέα της χώρας, αν και μέχρι στιγμής οι φόβοι αυτοί δεν επιβεβαιώνονται.

 Πάντως, δεν έχουν «αφεθεί» όλοι στη μοίρα. «Ναι, η κυβέρνηση δυσκολεύει όλο και περισσότερο τον κόσμο να βγάλει τα προς το ζειν, να έχει ένα κτήμα, να έχει μια επιχείρηση. Όμως πρέπει να προσπαθήσουμε. Δεν μπορούμε απλά να καθόμαστε και να περιμένουμε να έρθουν να μας σκοτώσουν», σχολιάζει ο Γιάννης Ρέτσης, από τη Ροβιάτα. «Πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι. Αν είσαι στη θάλασσα, μέσα στα κύματα, πρέπει πάντα να λες ότι σύντομα θα δεις στεριά».