«Χρυσάφι» στη διασπορά ψευδών ειδήσεων βρήκαν στην ΠΓΔΜ

Κάποτε ήταν γνωστή ως «Τίτο Βέλες» (Tito's Veles), προς τιμήν του πρώην Γιουγκοσλάβου ηγέτη που εγκωμίαζε τα πολύχρωμα πορσελάνινα σερβίτσια τσαγιού που παρήγαγαν τα εργοστάσιά της. Όμως η μικρή παραποτάμια πόλη των 44.000 κατοίκων είναι πλέον περισσότερο γνωστή για τα αγρίως επιτυχημένα websites ψεύτικων ειδήσεων υπέρ του Τραμπ.

Πάνω από 100 ιστότοποι αμερικανικής πολιτικής λειτουργούν από τα Βελεσά, όπου μια χούφτα τεχνολογικά καινοτόμοι έφηβοι -που φαίνεται πως δεν συνδέονται καθόλου με στοιχεία της αμερικανικής δεξιάς ή με υποτιθέμενους Ρώσους πράκτορες- παράγει ψευδή άρθρα που προσελκύουν εκατομμύρια κλικ και κοινοποιήσεις. Ένα από αυτά, που δημοσιεύθηκε στις 6 Δεκεμβρίου, έλεγε πως Σύροι τρομοκράτες είχαν επιτεθεί στη Νέα Υόρκη. Δεν πραγματοποιήθηκε τέτοιου είδους επίθεση.

Η εμφάνιση της βιομηχανίας ψευδών ειδήσεων σε αυτό το απίθανο μέρος της βαλκανικής ενδοχώρας μπορεί ακόμη και να έγειρε την εκλογική πλάστιγγα υπέρ του Ντόναλντ Τραμπ.

«Κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος, αλλά είναι ωραίο να πιστεύεις ότι θα μπορούσαμε να έχουμε αλλάξει τον ρου της αμερικανικής ιστορίας», ανέφερε ο Slavcho Chadiev, ο δήμαρχος της πόλης, σχετικά με τους ιστότοπους που κάποιοι θεωρούν πως βοήθησαν να εκλεγεί ο Ντόναλντ Τραμπ ως Αμερικανός πρόεδρος. «Κάποιοι πιστεύουν ότι τώρα θα έπρεπε να μας λένε ‘’Trump's Veles’’», αστειεύτηκε.

Οι δημιουργοί των ψεύτικων ειδήσεων, οι οποίοι αποφάσισαν να «βγουν» στο διαδίκτυο μετά την επιτυχία τοπικών ιστότοπων υγείας, εξακολουθούν να βγάζουν τα περισσότερα από τα χρήματά τους από περιεχόμενο που έχει να κάνει με τον Τραμπ. Αλλά οι εκλογές τον επόμενο χρόνο στη Γαλλία και τη Γερμανία προσφέρουν φρέσκια ευκαιρία.

«Πιστεύω ότι αυτό το μοντέλο μπορεί να αναπαραχθεί οπουδήποτε», επεσήμανε ο Marius Dragomir, διευθυντής του Κέντρου Μέσων Ενημέρωσης, Δεδομένων και Κοινωνίας στο Πανεπιστήμιο Κεντρικής Ευρώπης στη Βουδαπέστη. «Πιστεύω ότι θα συμβεί. Πολλοί θα προσπαθήσουν, αφού η εμπειρία από αλλού δείχνει ότι οι ψευδείς ειδήσεις μπορούν να ‘’νομισματοποιηθούν’’ και αυτό θα ωθήσει πολλούς να επαναλάβουν την επιτυχία (των Βελεσών)».

«Δεν θα είναι δύσκολο», εξήγησε ένας ιδιοκτήτης website στα Βελεσά. «Θα μπορούσα να πάρω ένα πολύ γνωστό όνομα όπως (της γερμανικής δημόσιας τηλεόρασης) ZDF και να καταχωρίσω ένα νέο domain name όπως ‘’ ZDFpolitik.com’’. Έτσι ξεκινάς».

Οι πολιτικοί ηγέτες της Γερμανίας έχουν εγκλιματιστεί πλήρως στην απειλή των ψεύτικων ειδήσεων. «Οι ψεύτικες σελίδες, τα μποτς και τα τρολς μπορούν να στρεβλώσουν απόψεις», υπογράμμισε η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ τον περασμένο μήνα, απευθυνόμενη στους νομοθέτες. Αυτή την εβδομάδα, ο ηγέτης του συγκυβερνώντος SDP, Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, ανήρτησε στο Twitter: «Μια δίκαιη μάχη! Έτσι πρέπει να παλέψουμε για τις εκλογές του 2017 -όχι όπως στις ΗΠΑ! Όχι ψευδείς ειδήσεις, όχι χτυπήματα, όχι προσβολές». Από εκεί και πέρα, οι Γερμανοί είναι λιγότερο επιρρεπείς στη μαζική συμμετοχή σε πολιτικές ομάδες, τονίζουν οι δημιουργοί, πράγμα που περιορίζει την πολλαπλασιαστική επίδραση που επέτρεψε στις δημοσιεύσεις από τα Βελεσά να πετύχουν προβολές εξαψήφιων αριθμών μέσα σε λίγες ώρες.

«Οι Γερμανοί παίρνουν την πολιτική τους περισσότερο στα σοβαρά», προσθέτει ένας από τους δημιουργούς. «Γι’ αυτούς δεν έχει να κάνει με τη διασκέδαση».

Μιλώντας ανώνυμα, τρεις έφηβοι που κρύβονται πίσω από τα websites των Βελεσών, είπαν στους FT ότι τα κίνητρά τους ήταν καθαρά οικονομικά.

Δήλωση ενός δημιουργού λογαριασμού στο Google AdSense έδειξε εισόδημα άνω των 7.500 ευρώ μόνο για τον Νοέμβριο -μεγάλο κατόρθωμα σε μια χώρα όπου ο μέσος μηνιαίος μισθός είναι περίπου 300 ευρώ. «Αν βγάλω 100.000 ευρώ φέτος, θα πληρώσω 10.000 σε φόρους -αυτό θα πληρώσει τους ετήσιους μισθούς για δύο από τους καθηγητές μου», είπε ένας έφηβος σε συνέντευξη που έδινε την ώρα που έκανε κοπάνα από το μάθημα της ιστορίας. «Άρα, νιώθω ότι δίνω κάτι πίσω».

Κάποια από τα sites φιλοξενούν «ζωντανή» και ευρηματική πρόζα, με ελάχιστο εμφανές ενδιαφέρον για την αλήθεια. «Μία από τις καλύτερες ιστορίες μου έλεγε ότι ο Τραμπ είχε χαστουκίσει έναν μουσουλμάνο σε μια διαδήλωση», σχολίασε ένας 17χρονος ιδιοκτήτης website. Άλλοι βασίζονται στην αντιγραφή άρθρων από άλλα ειδησεογραφικά sites, δημοσκοπήσεις-δολώματα για κλικ. «Οι δημοσκοπήσεις λειτουργούν καλύτερα γιατί δεν χρειάζεται να γράψεις πολλά και ο κόσμος πάντα κάνει κλικ», εξήγησε ένας άλλος σε σπαστά αγγλικά.

Ένας ιδιοκτήτης site τόνισε ότι είχε δημιουργήσει πάνω από 10.000 ψεύτικα προφίλ στο Facebook για να αναρτά συνδέσμους σε όλο το κοινωνικό δίκτυο και χρησιμοποιούσε ένα εργαλείο αυτοματισμού για να προγραμματίζει εκατομμύρια αναρτήσεις. Μία από τις ομάδες που διαχειρίζεται στο Facebook -η «American Politics Today»- έχει πάνω από 85.000 ακόλουθους.

Το Facebook έχει κάνει βήματα για να βάλει φρένο στις ψευδείς ειδήσεις -αυτό τον μήνα ο ιστότοπος δημιούργησε ένα «κουμπί» ώστε οι χρήστες να «σημαδεύουν» περιεχόμενο που θεωρούν πως είναι ψεύτικο.

Ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος του Facebook, έχει επίσης δεσμευθεί να «διαχωρίσει τα οικονομικά από τις ψευδείς ειδήσεις», αφαιρώντας διαφημίσεις του από τέτοιου είδους ιστότοπους. Αλλά, παρότι έχει υποσχεθεί να αναλάβει δράση, η εταιρία έχει προειδοποιήσει για τις δυσκολίες στην αναγνώριση ψεύτικων ειδήσεων. «Δεν θέλουμε να γίνουμε κριτές της αλήθειας οι ίδιοι», έγραψε ο κ. Ζούκερμπεργκ σε ανάρτηση στο Facebook στα τέλη Νοεμβρίου.

Το κατηγορηματικό επιχείρημα του κ. Τραμπ προς τους υποστηρικτές του ήταν ότι δεν θα πρέπει να εμπιστεύονται κανένα καθεστωτικό ειδησεογραφικό μέσο, επεσήμανε ο Brennan Bilberry, αντιπρόεδρος στο Messina Group, μια πολιτική συμβουλευτική εταιρία με έδρα στην Ουάσινγκτον. Αυτό «ισοφάρισε το παιχνίδι για τις ψεύτικες ειδήσεις με τρόπο που δεν έχει προηγούμενο», εξήγησε. «Μακροπρόθεσμος κίνδυνος είναι ότι οι μελλοντικοί πολιτικοί θα ενδώσουν σε αυτό και θα προμοτάρουν κατασκευασμένες ειδήσεις, λόγω του προηγούμενου που δημιούργησε ο Τραμπ».

Πίσω στα Βελεσά, οι έφηβοι είναι επιφυλακτικοί για το αν η ανάμιξή τους ήταν καθοριστική για την εκλογή του Τραμπ. «Και τι γίνεται με τα 120 εκατ. ανθρώπους που δεν ψήφισαν καν;» ρώτησε ένας. Κάποιοι από τους φορτωμένους με μετρητά εφήβους έχουν χαραμίσει τα αρχικά τους κέρδη σε ακριβά τηλέφωνα, πάρτι και τατουάζ. Οι πιο επιτυχημένοι ανταγωνιστές τους λένε ότι έχουν επανεπενδύσει τα κέρδη τους -αγοράζοντας ολόκληρα κτίρια με διαθέσιμα μαγαζιά στην πόλη. Οι νέοι στα Βελεσά έχουν ελάχιστες προοπτικές εργασίας, πέραν από χαμηλόμισθες δουλειές ως σερβιτόροι ή εργασία στα εργοστάσια που έχουν απομείνει στη χώρα. «Μπορώ να βγάλω 200 ευρώ τον μήνα σε μια καφετέρια, ή μπορώ να κάνω κάτι με υπολογιστές», εξήγησε ένας δημιουργός website.

© The Financial Times Limited 2016. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation