Δεν θα μπορούσε να υπάρξει εντυπωσιακότερη εξέλιξη στην αμερικανική πολιτική σκηνή, από την απόπειρα δολοφονίας του Ντόναλντ Τραμπ. Ο ίδιος γλίτωσε τον θάνατο με έναν ελαφρύ τραυματισμό, αλλά στα μάτια των φανατικών οπαδών του, ηθικός αυτουργός της απόπειρας είναι το «σύστημα», το κατεστημένο, που θέλει με κάθε τρόπο να του στερήσει την προεδρία.
Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την αγέρωχη και επικοινωνιακά ακαταμάχητη εικόνα της αντίδρασης του ίδιου, δευτερόλεπτα μετά, στον τόπο της απόπειρας, εκτιμάται από ειδήμονες της πολιτικής επικοινωνίας ότι του δίνει πλέον, τρεισήμισι μήνες πριν τις εκλογές, σχεδόν ακατανίκητο προβάδισμα για την προεδρία των ΗΠΑ.
Ιδίως όταν σε μια χώρα που πάντα εκτιμά την ισχύ, ο Μπάιντεν εμφανίζεται ως ένας αδύναμος, γερασμένος πρόεδρος και ο Τραμπ να αντιμετωπίζει με θάρρος, ματωμένος αλλά ακατάβλητος, με τη γροθιά ψηλά, ακόμη και τις σφαίρες.
Η τροχιά που λαμβάνουν οι εξελίξεις θα επηρεάσουν όμως άμεσα και τα όσα συμβαίνουν στην Ευρώπη. Στην οποία, ήδη μετά το φιάσκο του Μπάιντεν στο περίφημο debate, αρκετά κράτη έχουν ανοίξει για τα καλά τους διαύλους επικοινωνίας με το επιτελείο του Τραμπ. Κανένας δεν θέλει να βρεθεί στη λάθος πλευρά του επόμενου Αμερικανού προέδρου, όποιος κι αν είναι αυτός.
Είναι δε βέβαιο ότι η όλο και πιο πιθανή εκλογή του στις ΗΠΑ θα δημιουργήσει ακόμη πιο δυνατό άνεμο αμφισβήτησης ορισμένων πολιτικών στην Ευρώπη, ενισχύοντας συγκεκριμένα κόμματα της λεγόμενης alt right, ενώ εκτιμάται ότι θα επιφέρει σημαντικές αλλαγές στη στάση της Δύσης αναφορικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία, ίσως και στη Μέση Ανατολή.
Υπάρχουν όμως και άλλες επιπτώσεις, πιο υποδόριες, από την απόπειρα κατά του Τραμπ.
Μέσα σε λίγους μήνες, είχαμε πλέον τη δεύτερη απόπειρα δολοφονίας, ενός ηγέτη που θεωρείται από το κατεστημένο ως «απειλή» για τη δυτική δημοκρατία και τις κρατούσες πολιτικές, μετά τη δολοφονική απόπειρα κατά του πρωθυπουργού της Σλοβακίας Ρομπέρτο Φίτσο, γνωστού για την αντίθετη στάση του στο Ουκρανικό, μαζί με τον Όρμπαν.
Πέρα από τη συνωμοσιολογία που έχει ήδη αρχίσει να αναπτύσσεται με βάση αυτή τη σύμπτωση, στους κύκλους της απανταχού ακροδεξιάς, δύσκολα μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι αυτά τα ακραία περιστατικά πολιτικής βίας είναι άσχετα με την ολοένα και πιο διχαστική πολιτική διαμάχη μέσα στη Δύση, ή ότι δεν «ηρωοποιούν» τα θύματά τους σε μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης.
Ολοένα και περισσότερο, το «κατεστημένο» πέφτει στην παγίδα των λαϊκιστών αντιπάλων του. Οξύνει τις κατηγορίες που εκτοξεύει, κινείται στα όρια της δημοκρατικής νομιμότητας και δαιμονοποιεί τους αντιπάλους του. Ο φανατισμός έχει καταστεί εργαλείο και των δύο πλευρών, συνήθως φέρνοντας το αντίθετο αποτέλεσμα, ενίοτε και οπλίζοντας διαταραγμένα μυαλά.
Εάν η απόπειρα του Τραμπ είχε πετύχει, είναι πολύ πιθανό ότι οι ΗΠΑ θα είχαν περάσει σε μια περίοδο πρωτόγνωρης αναταραχής, φτάνοντας ίσως και στο κατώφλι του εμφύλιου πολέμου.
Ακόμη και τώρα, όμως, ο κίνδυνος περαιτέρω όξυνσης στην αμερικανική πολιτική σκηνή δεν είναι καθόλου αμελητέος. Δεν είναι τυχαίο ότι αμέσως μετά τη δολοφονική επίθεση κατά του Τραμπ, ανάμεσα στις πιο δημοφιλείς φράσεις στα αμερικανικά κοινωνικά δίκτυα ήταν το «στημένο» (staged) από την πλευρά των αντιτραμπικών τρολ και το «εμφύλιος πόλεμος» από την πλευρά των φιλοτραμπικών.
Στη Δυτική Ευρώπη, οι πανηγυρισμοί για την κατάληψη της εξουσίας από τους Εργατικούς και την αποτυχία της Λεπέν να αδράξει την εξουσία μοιάζουν με παρηγοριά στον άρρωστο. Διότι έρχονται σε σύγκρουση με την πραγματικότητα των ψήφων, ενώ αγνοούν την έλλειψη αντιπροσωπευτικότητας των εκλογικών διαδικασιών στις δύο χώρες, που σημειωτέον, αρχίζει και αυτή να μπαίνει στο στόχαστρο των αντισυστημικών.
Στη Μ. Βρετανία, μεγάλος κερδισμένος ήταν ο λαϊκιστής και στενός σύμμαχος του Τραμπ, ο Νάιτζελ Φάρατζ, ο οποίος επανεμφανιζόμενος στην πολιτική σκηνή λίγο πριν τις εκλογές, πήρε 14% (παρότι βασικός πρωτεργάτης του Brexit) και απειλεί τώρα να «αλώσει» τους ευάλωτους Συντηρητικούς. Κέρδισε όμως ούτε μια χούφτα έδρες στη Βουλή, ακριβώς λόγω του εκλογικού συστήματος, ενώ οι Εργατικοί που ελάχιστα αύξησαν τα ποσοστά τους σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις (τις οποίες είχαν χάσει), πήραν ισχυρότατη πλειοψηφία.
Αντίστοιχα, στη Γαλλία η παράταξη της Λεπέν έφτασε το 37% στον δεύτερο γύρο και βγήκε πρώτο κόμμα με μεγάλη διαφορά, αλλά σκόνταψε στον εκλογικό τακτικισμό των αντιπάλων της, που συνασπίστηκαν με εκατέρωθεν αποσύρσεις υποψηφίων, εκμεταλλευόμενοι (απολύτως νόμιμα) το επίσης ιδιόμορφο εκλογικό σύστημα. Τυχόν εκλογή του Τραμπ θα δώσει μεγάλο αέρα στα πανιά της, με ορίζοντα τις γαλλικές προεδρικές εκλογές του 2027. Προφανώς ωφελημένοι θα είναι τόσο ο Βίκτωρ Όρμπαν στην Ουγγαρία, ίσως ο στενότερος σύμμαχος του Ντόναλντ Τραμπ στην Ευρώπη, όσοι και αρκετοί ακόμη λαϊκιστές ηγέτες στην πρώην Ανατολική Ευρώπη.
Όλα αυτά δεν είναι καθόλου αδιάφορα και για τη χώρα μας. Σχεδόν όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν υψηλό βαθμό αρνητικών συναισθημάτων στην κοινή γνώμη, όπως ο φόβος, η οργή και η απογοήτευση, ενώ η εμπιστοσύνη στους θεσμούς βρίσκεται σε επίπεδα... 2012-2015. Κάτι που προφανώς μεταφράζεται σε υψηλά επίπεδα δυσαρέσκειας για το «σύστημα». Επιπλέον, το τελευταίο διάστημα έχουν αρχίσει για πρώτη φορά να παρατηρούνται και συγκρούσεις σε θέματα ταυτότητας και δικαιωματισμού, τα οποία έως πρότινος τα είχαμε αποφύγει.
Με αυτό το πρόσφορο υπέδαφος, στο δεξιό φάσμα πέραν της ΝΔ, τα ποσοστά έχουν ήδη πλησιάσει αθροιστικά το 20%, ενώ το ποσοστό των ακραιφνώς συστημικών κομμάτων στις ευρωεκλογές έπεσε στο 41-42% και φαίνεται να έχει σταθεροποιηθεί κοντά σε αυτά τα επίπεδα. Προσώρας ωστόσο, η εμπειρία της κρίσης των μνημονίων την δεκαετία 2009-2019, αλλά και η επιδοματική πολιτική της κυβέρνησης, δείχνουν να κρατούν το καπάκι πάνω από το καζάνι, που όμως δεν έχει σταματήσει να βράζει.
Για πόσο, είναι το ερώτημα...
ΥΓ: Ειδικά για τη Νέα Δημοκρατία, που ευθυγραμμίστηκε σχεδόν πλήρως με την «ατζέντα» των Δημοκρατικών του Μπάιντεν, σε θέματα εξωτερικής, ενίοτε και εσωτερικής πολιτικής, οι προσδοκίες εκλογής του Τραμπ ενδέχεται να ενισχύσουν σοβαρά την κομματική εσωστρέφεια, μέσα στο προσεχές διάστημα.